Θανάσης Μήνας: Ο πρώτος Έλληνας που τόλμησε να γράψει ένα βιβλίο για τον Τhomas Pynchon

O Τhomas Pynchon είναι ένας συγγραφέας μυστήριο, στην κυριολεξία. Κανείς δεν ξέρει ποιος είναι στην πραγματικότητα ή πως μοιάζει. Δεν έχει δημοσιευτεί ποτέ κάποια φωτογραφία του στα μέσα. Κι όμως τα βιβλία του έχουν αποκτήσει μια καλτ υπόσταση κι ένα φανατικό κοινό που τον «ακολουθεί» πιστά όλα αυτά τα χρόνια. Στην Ελλάδα επίσης υπάρχει ένα πυρήνας ανθρώπων οι οποίοι «λιώνουν» με τα βιβλία του Pynchon, χειμώνα καλοκαίρι, κι ένας από αυτούς είναι ο δημοσιογράφος και συγγραφέας, ραδιοφωνικός παραγωγός και άνθρωπος των γραμμάτων, Θανάσης Μήνας.

Το CNN Greece βρέθηκε μαζί του στο κέντρο της (σχεδόν) άδειας Αθήνας, στη μέση του καλοκαιριού και μίλησε για το νέο του βιβλίο που φυσικά το θέμα του είναι…ο Pynchon.

Μία εκδοτική ενέργεια από τις εκδόσεις Πόλις η οποία είναι πρωτοφανής στην Ελλάδα μιας και δεν έχει κυκλοφορήσει ξανά κάποια επίσημη μελέτη για το έργο του Αμερικανού συγγραφέα.

Κατά μία έννοια είναι ένα εκδοτικό τόλμημα όπως επίσης κι ένας συγγραφικός άθλος από τον Θανάση Μήνα, μιας και στην Ελλάδα δεν υπάρχει παρόμοιο βιβλίο.

Ο Θανάσης Μήνας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1971. Σπούδασε δημοσιογραφία. Παρουσιάζει εκπομπές στο ραδιόφωνο και αρθρογραφεί κυρίως για θέματα σχετικά με τη μουσική και το βιβλίο.

Κείμενα του έχουν δημοσιευθεί στις εφημερίδες Αυγή (ένθετο Αναγνώσεις), Εποχή (ένθετο Εποχή των Βιβλίων) και Athens Voice, στα περιοδικά Ποπ + Ροκ, Jazz + Τζαζ, Διαβάζω, Fractal Press, Zoo, Οξύ, Γαλέρα, Soul και στα ηλεκτρονικά περιοδικά Ο Αναγνώστης, ΧΡΟΝΟΣ, The Zone και Avopolis.gr.

Έχει συνεργαστεί με τους ραδιοφωνικούς σταθμούς Rock Fm, Ρόδον 94,4 και Εν Λευκώ. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια παρουσιάζει την εκπομπή «Inner City Blues» στον ραδιοφωνικό σταθμό 105,5 Στο Κόκκινο.

Πάμε να δούμε την κουβέντα που είχαμε με τον αγαπητό συνάδελφο και συγγραφέα του βιβλίου «Για τον Pynchon», Θανάση Μήνα:

Τι είναι αυτό που σε τράβηξε στον Pynchon και γιατί ένα βιβλίο μόνο γι’ αυτόν;

Θανάσης Μήνας: Ξεκίνησα να διαβάζω Pynchon στις αρχές της δεκαετίας του ’90, αρχής γενομένης με το «Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας», το όποιο χρειάστηκε 3 και 4 αναγνώσεις για να το κατανοήσω πλήρως. Αυτό που με τράβηξε στον Pynchon είναι ο συνδυασμός δύο διαφορετικών στοιχείων: Πρώτον τα ίδια τα θέματα του, δηλαδή αυτός ο καταιγισμός πληροφορίας και ιστορικών στοιχείων. Κι όταν λέω ιστορία δεν αναφέρομαι μόνο στην πολιτική ιστορία, αλλά και την ιστορία της επιστήμης και της τεχνολογίας. Από την άλλη με τράβηξε πολύ η γλώσσα που χρησιμοποιούσε. Η γλώσσα του Pynchon είναι πάρα πολύ επιδέξια, πολύ δύσκολη, μιας και είναι δεινός χειριστής της. Με δεδομένο ότι λογοτεχνία σημαίνει γλώσσα, αν ήταν μόνο η θεματική του το ζήτημα, μάλλον δεν θα ήταν τόσο μεγάλος συγγραφέας. Το βιβλίο ξεκίνησε γύρω στο 2011, ένας συγγραφέας, επίσης «Πιντσονόφιλος», ο Βασίλης Δρόλιας, είχε την ιδέα ενός ηλεκτρονικού περιοδικού αφιερωμένο μόνο στον Pynchon, το The Zone. Μαζευτήκαμε λοιπόν διάφοροι φανατικοί και είπαμε ότι θα γράψουμε κείμενα και αναλύσεις πάνω σε συγκεκριμένα θέματα που ασχολείται ο Pynchon στα έργα του. Εκεί δημοσιεύτηκαν 6 κείμενα του βιβλίου. Κάποια στιγμή συνειδητοποίησα πως είχα έτοιμο υλικό για το βιβλίο και το μόνο που έμενε ήταν να προσθέσω λίγο υλικό ακόμη. Οπότε πρόσθεσα άλλα 4 κείμενα και προέκυψε ο τόμος «Για τον Pynchon».

Πιστεύεις πως ο Pynchon θα έβρισκε μία πόλη σαν την Αθήνα ενδιαφέρουσα σήμερα;

Θανάσης Μήνας: Νομίζω θα την έβρισκε ενδιαφέρουσα. Αυτό γιατί η Αθήνα είναι μία πολυφυλετική και πολυπολιτισμική πόλη, οπότε αποκλείεται να μην ενδιέφερε έναν άνθρωπο όπως ο Τhomas Pynchon, ο οποίος έχει ζήσει σε μεγαλουπόλεις κατεξοχήν πολυπολιτισμικές, την Νέα Υόρκη και το Λος Άντζελες. Πέρα από τον Πειραιά που τον αναφέρει και στο έργο του, να μην ξεχάσουμε την Θεσσαλονίκη, την οποία την περιγράφει, λόγω του Εθνικού διχασμού με τον Βασιλιά και τον Βενιζέλο, στο βιβλίο του «Ενάντια στη Μέρα», στο οποίο σημείο μιλάει για την μοιρασιά της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που κατέρρεε, από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής.

Η μεταμοντέρνα λογοτεχνία έχει την παράδοση να «ταλαιπωρεί» ελαφρώς τον αναγνώστη, μήπως όμως όλο αυτό είναι ένα τρικ εντυπωσιασμού λόγω έλλειψης ουσίας;

Θανάσης Μήνας: Ίσως πρέπει να κάνουμε μία διάκριση ανάμεσα σε «καλή» και σε «κακή» μεταμοντέρνα λογοτεχνία. Το μεταμοντέρνο όντως τείνει να σημαίνει μία ανάμιξη πραγμάτων χωρίς ουσία αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Το μεταμοντέρνο βασίζεται στο γεγονός ότι μπορεί να συνδυάσει ετερόκλητα στοιχεία και διαφορετικές παραδόσεις και πηγές στη λογοτεχνία, το θέμα είναι τελικά πως το χειρίζεται ο ίδιος συγγραφέας. Μεταμοντέρνος ήταν και ο Cormac McCarthy μιας και η προσέγγιση του στο γουέστερν είναι εντελώς νέα, το κάνει όμως αριστοτεχνικά, ο Don DeLillo που γράφει λίγο πιο φιλοσοφικά είναι επίσης μεταμοντέρνος αλλά το κάνει επίσης πολύ καλά.

Πιστεύεις πως θα βγάλει άλλο βιβλίο ο Pynchon; Πολλοί λένε πως τώρα είναι ο καιρός του…

Θανάσης Μήνας: Θα ήθελα να πιστεύω πως έχει ακόμη ένα βιβλίο μέσα του. Αν θα είναι καλό ή όχι, αυτό δεν μπορώ να το ξέρω. Η «Υπεραιχμή», το τελευταίο του, θα έλεγα πως ήταν μάλλον άνισο σε σχέση με τα άλλα.

Ποιο είναι το αγαπημένο σου βιβλίο του Pynchon;

Θανάσης Μήνας: Το «Μέισον & Ντίξον» είναι το αγαπημένο μου, έχω μία ιδιαίτερη αγάπη για την Αμερικάνικη ιστορία, κι αυτό το βιβλίο περιγράφει το λεγόμενο melting pot της Αμερικής, τις παραμονές της Αμερικάνικης Επανάστασης, δηλαδή πως συγκροτήθηκε αυτό το έθνος. Θεωρώ όμως πως το αρτιότερο βιβλίο του είναι το «Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας» και αμέσως μετά το «Ενάντια στη Μέρα», ίσως το πιο πολυφωνικό του μυθιστόρημα.

Δεύτερος αγαπημένος σου συγγραφέας, ο πρώτος ξέρουμε ποιος είναι…

Θανάσης Μήνας: Μαζί με τον Pynchon, είναι ο James Joyce. Ο «Οδυσσέας» είναι ένα βιβλίο το οποίο το έχω διαβάσει 7 φορές και στο οποίο ανατρέχω κατά καιρούς. Ο Joyce «ξεχείλωσε» τη γλώσσα κατά μία έννοια και ο Samuel Beckett κάπως τη «μάζεψε».

Πόσο καιρό σου πήρε να γράψεις αυτό το βιβλίο;

Θανάσης Μήνας: Τα 6 πρώτα κείμενα γράφτηκαν σε ένα διάστημα 3 χρόνων, τα υπόλοιπα 4 και η εισαγωγή γράφτηκαν μέσα στην τελευταία πενταετία.

Φεύγοντας λίγο από την λογοτεχνία και γνωρίζοντας το έργο σου στα μουσικοκριτικά αλλά και στο ραδιόφωνο σαν παραγωγός, πες μας μία μπάντα ή έναν μουσικό ανάλογο του Pynchon.

Θανάσης Μήνας: Με δεδομένη την αδυναμία που έχει ο Pynchon στην τζαζ μουσική και η οποία εμφανίζεται στο έργο του, θα έλεγα ο John Coltrane. Ο Coltrane έκανε στη τζαζ κάτι ανάλογο με αυτό που έκανε ο Pynchon στην λογοτεχνία. Την έκανε πολύ σύνθετη και πολύ «φευγάτη».

Πιστεύεις πως αξίζει τελικά όλη αυτή η «ταλαιπωρία» που λέγεται Pynchon;

Θανάσης Μήνας: Αξίζει κάποιος να το δοκιμάσει, δεν είμαι σίγουρος πως θα αρέσει σε όλους φυσικά. Σε όσους όμως τελικά θα κάνει εκείνο το «κάτι» μέσα τους, θα ανακαλύψουν έναν συγγραφέα που θα τον αγαπήσουν πολύ.

Το βιβλίο «Για τον Pynchon» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ.