Η φίλη Σαουδική Αραβία: Πού τελειώνει ο ανθρωπισμός της Δύσης και πού αρχίζει η realpolitik*;

Στα ΜΜΕ, διεθνή αλλά και εγχώρια, έπαιξαν τις τελευταίες μέρες διάφορες ειδήσεις με το tag, την παραπομπή αν προτιμάτε, «Σαουδική Αραβία».

Όπως για παράδειγμα, η χθεσινή (13 Μαρτίου) για τη μαζική εκτέλεση 81 ανθρώπων από το καθεστώς της χώρας. Η Σαουδική Αραβία με τη συγκεκριμένη εκτέλεση πέτυχε δύο πράγματα: Να σπάσει το δικό της ρεκόρ μαζικών εκτελέσεων από τη μία και από την άλλη να συγκεντρώσει μια πάρα πολύ χλιαρή διεθνή «κατακραυγή», η οποία προήλθε κυρίως από τους συνήθεις υπόπτους: Τις ανθρωπιστικές οργανώσεις.

Οι υπόλοιποι δεν είχαν πολλά να πουν, ή μάλλον είχαν πολλά να πουν, αλλά δεν τα είπαν.

Η Σαουδική Αραβία έτσι κι αλλιώς δεν έχει τη συνήθεια ούτε να απολογείται αλλά ούτε και να εξηγεί τις πράξεις της, οι εκτελέσεις ανακοινώθηκαν με μια πολύ σύντομη επεξήγηση «εχθροί του κράτους, κίνδυνοι για τη δημόσια ασφάλεια της χώρας», κ.λπ. Οι περισσότεροι ήταν πολίτες της χώρας εξάλλου, μιας χώρας στην οποία οι εκτελέσεις είναι κοινή και αδιαφιλονίκητη πρακτική.

Είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους η Σαουδική Αραβία αρνείται να υπογράψει τη Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Ηνωμένων Εθνών, η ίδια η χώρα το έχει πει ξεκάθαρα ότι είναι εντελώς διαφορετική η αντίληψη που έχει η ίδια για τα ανθρώπινα δικαιώματα από εκείνην που έχουν οι υπόλοιπες χώρες του πλανήτη.

Σε τίποτα δεν εμποδίζουν όλα αυτά τη Σαουδική Αραβία να παραμένει ένας από τους πιο σημαντικούς «παίκτες» στη διεθνή σκακιέρα, ένας παίκτης που τους τελευταίους μήνες αναδεικνύεται σε grand master της παρτίδας, με αντίκρισμα να κάνει ό,τι θέλει ανενόχλητη. Που έτσι κι αλλιώς το έκανε.

Αυτήν τη στιγμή που μιλάμε, ευρεία ελληνική αντιπροσωπεία, αποτελούμενη από κυβερνητικά στελέχη και επιχειρηματίες βρίσκεται στο Ριάντ, όπου τα πράγματα ανάμεσα στις δύο χώρες πηγαίνουν θαυμάσια, ο γ.γ. Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών και πρόεδρος του Enterprise Greece, Γιάννης Σμυρλής, είπε σήμερα (14 Μαρτίου) ότι «οι σχέσεις της Ελλάδας και της Σαουδικής Αραβίας είναι στο καλύτερό τους επίπεδο» και ότι η Ελλάδα είναι ανοιχτή σε σαουδαραβικές επενδύσεις.

Και τα ανθρώπινα δικαιώματα; Πόσο ρόλο παίζουν τελικά αυτά, όπως και οι ανθρώπινες ζωές, όταν μιλάμε για πραγματική πολιτική και όχι για συγκινησιακές και συγκυριακές αποτιμήσεις της πραγματικότητας;

Ας το διερευνήσουμε λίγο.

«Δεν με νοιάζει καθόλου τι νομίζει ο Μπάιντεν»

Ας γνωρίσουμε τον «παίκτη μας». Είναι ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Εν δυνάμει διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας και ο άνθρωπος που κρατάει τον Αμερικανό Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν -και όλη τη Δύση αυτήν τη στιγμή- από το λαρύγγι και κάθε μέρα που περνάει το σφίγγει όλο και πιο πολύ, διότι μπορεί. Και μπορεί διότι έχει αυτό που θέλουμε όλοι: Το πετρέλαιο. Και το έχει εν αφθονία. Δεν ξέρει τι να το κάνει, τόση αφθονία.

Ο Μπάιντεν, που φυσικά και ήξερε ότι η κατάσταση στην Ουκρανία θα κατέληγε εκεί όπου και κατέληξε, βρίσκεται από το καλοκαίρι σε μια πολύ στενή επαφή με τη Σαουδική Αραβία, η οποία αποτελεί παραδοσιακό σύμμαχο των ΗΠΑ, αλλά τα τελευταία δύο χρόνια -όπως συμβαίνει καμιά φορά σε όλους τους αιώνιους εραστές- κρατάνε μούτρα ανάμεσά τους.

Το πρόβλημα είναι ότι ο Μπάιντεν με άλλον άνθρωπο μιλάει και άλλος κυβερνάει στην πραγματικότητα. Κι αυτό δημιουργεί θέματα στη σχέση. Το έχουμε πάθει όλοι: Με άλλον νομίζεις ότι σχετίζεσαι και άλλος σου προκύπτει.

Ο Μπάιντεν εν προκειμένω νόμιζε ότι σχετίζεται με τον 85+ βασιλιά Σαλμάν μπιν Αμπντουλαζίζ, ο οποίος επιμένει να ζει προς μεγάλη δυσφορία του μπιν Σαλμάν. Η αλήθεια είναι όμως ότι ο ίδιος κυβερνάει ήδη τη χώρα και δεν βλέπει την ώρα αυτή η διακυβέρνηση να γίνει κι επίσημη.

Κι αυτό φαίνεται από τις πιέσεις που ασκεί στον Μπάιντεν να τον αναγνωρίσει ως ντε φάκτο ηγέτη της χώρας, καθώς η ηγεσία στη Σαουδική Αραβία δεν είναι κληρονομική, τον επόμενο ηγέτη τον επιλέγει ο προηγούμενος, άσε που ο μπιν Σαλμάν έχει και δύο μεγαλύτερους αδελφούς.

Βέβαια, τέτοια θέματα σε χώρες όπως η Σαουδική Αραβία λύνονται με άμεσους και αποτελεσματικούς τρόπους: Ο μικρότερος αδελφός του, Αχμέντ, πρώην υπουργός Εσωτερικών, ακουγόταν έντονα ότι θα μπορούσε να είναι καλύτερος ηγέτης από τον ίδιον, έως ότου συνελήφθη το 2020 ως ύποπτος για «προδοσία» και τελείωσαν οι συζητήσεις συνοπτικά.

Ο Μπιν Σαλμάν θέλει και κάτι άλλο από τον Μπάιντεν: Να του δώσει περισσότερα όπλα για να συνεχίσει να βομβαρδίζει και να ισοπεδώνει την Υεμένη, με ό,τι σημαίνει αυτό σε επίπεδο ανθρωπιστικής κρίσης και θυμάτων.

Θα τα πάρει αυτα που θέλει; Ναι.

Γιατί; Διότι η Σαουδική. Αραβία, η χώρα που εκτελεί 81 ανθρώπους μια μέρα με λιακάδα, είναι η μόνη χώρα που μπορεί αυτήν τη στιγμή να ρίξει τις τιμές του πετρελαίου, καθώς έχει τα αποθέματα και τη δυνατότητα να τιγκάρει με πετρέλαιο την αγορά, κάτι που αρνείται πεισματικά να κάνει, διότι όπως προείπαμε μπορεί.

Όταν λόγω της πανδημίας, η ζήτηση του πετρελαίου έπεσε, άρα και οι τιμές, ο Μπιν Σαλμάν πιθανώς είχε στο μυαλό του το ρητό με την αχλάδα και την ουρά που έρχεται από πίσω. Και τώρα κάθεται και κοιτάει τον Μπάιντεν να παρακαλάει και να ετοιμάζεται να ρίξει στο παιχνίδι ξανά τους «κακούς» Ιρανούς, μετά από χρόνια κυρώσεων και αποκλεισμού και απειλών και και και...

Ο Μπιν Σαλμάν εδωσε συνέντευξη στο (αμερικανικό) Atlantic και όταν τον ρώτησαν για τις σχέσεις του με τον Μπάιντεν απάντησε επί λέξει: «Με παρεξηγεί; Και; Απλώς δεν με νοιάζει. Η δουλειά του είναι να σκεφτεί τα συμφέροντα της Αμερικής».

Η Ουάσινγκτον διάβασε τη συνέντευξη και «άνοιξε ομπρέλα» στο ψιλόβροχο. Τι να πει; Ο Μπάιντεν ίσως να μετανοιώνει αυτές τις ώρες για το πόσο στοχοποίησε τον Μπιν Σαλμάν για τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι το 2018. Τότε ο Μπιν Σαλμάν ήταν κολλητός του Τραμπ και ο Μπάιντεν ήταν η «ανθρωπιστική» αντιπολίτευση.

Τώρα οι συσχετισμοί άλλαξαν, αλλά ο Μπιν Σαλμάν «απλώς αδιαφορεί».

Και γιατί να μην αδιαφορεί; Θα τον μαλώσει κανείς; Αφού τον έχουμε ανάγκη πιο πολύ από ποτέ και το ξέρει.

Ο μικρός πρίγκιπας του πετρελαίου

«Αν κάναμε έτσι τα πράγματα, ο Κασόγκι δεν θα ήταν ούτε στην κορυφαία χιλιάδα (των ανθρώπων που θα εκτελούσαμε)» απάντησε με αφοπλιστική ειλικρίνια, ή έπαρση, ή και τα δύο, ο Μπιν Σαλμάν για το φόνο του Κασόγκι. Και συμπλήρωσε: «Δεν έχω διαβάσει ούτε ένα άρθρο του Κασόγκι στη ζωή μου», υπονοώντας ότι δεν ήταν τόσο σημαντικός ως στόχος.

Γίνεται και καλύτερο: Ο πρίγκιπας είπε ότι με τη συγκεκριμένη υπόθεση πληγώθηκαν τα αισθήματά του και αισθάνθηκε ζημιωμένος καθώς «το άρθρο 11 της παγκόσμιας διακήρυξης για τα ανθρώπινα δικαιώματα λέει ότι καθένας είναι αθώος έως ότου αποδειχθεί ένοχος». Είναι υπέροχο να επικαλείσαι μια Διακήρυξη που δεν έχεις υιοθετήσει.

Είναι πολλοί εκείνοι στη Δύση που ελπίζουν ο Μπιν Σαλμάν να μην ανέβει τελικά στο θρόνο, κάτι που φαίνεται εντελώς απίθανο. Ο πρίγκιπας έχει δείξει εδώ και χρόνια πόσο ανυποχώρητος (για να το πούμε ευγενικά) είναι. Είναι όμως και πολύ αγαπητός στη χώρα του, καθώς εισήγαγε μια σειρά από μεταρρυθμίσεις: Επέτρεψε στις γυναίκες να οδηγούν και άφησε ελεύθερη τη διασκέδαση.

Η Σαουδική Αραβία έγινε πιο ανοιχτή στον έξω κόσμο και για πρώτη φορά στην ιστορία της έχει -κάποιου είδους- σχέσεις με το Ισραήλ. Ο Μπιν Σαλμάν είναι εναντίον των σκληροπυρηνικών ισλαμιστών, όχι επειδή θέλει να κάνει τη Σαουδική Αραβία κοσμικό κράτος, αλλά επειδή απειλούν την εξουσία του βασιλιά. «Δεν θέλουμε μια νέα μορφή του Ισλάμ», λέει ο ίδιος. «Θέλουμε το Ισλάμ του Προφήτη Μωάμεθ».

«Βραχυκυκλώνει τον ισλαμικό νόμο», λένε αναλυτές. «Και ανάγει εαυτόν σε ερμηνευτή και εκτελεστή του. Αν θεωρήσει ότι για το καλό του Ισλάμ πρέπει να ανοίξουν κινηματογράφοι, θα ανοίξουν. Αν θεωρήσει ότι πρέπει να κλείσουν, θα κλείσουν».

Ταυτόχρονα, ο Μπιν Σαλμάν εγκαθίδρυσε ένα καθεστώς τρόμου, πρωτοφανές ακόμη και για την ίδια τη Σαουδική Αραβία: Το παραμικρό κομπλιμέντο στους αντιπάλους του, ή κριτική στον ίδιον, είναι απόδειξη ότι είσαι εχθρός του κράτους.

Οι καταγγελίες για βασανισμούς, φυλακίσεις, εκτελέσεις, εκτοπισμούς θα χρειάζονταν εκατοντάδες σελίδες για να καταγραφούν. Όλα αυτά τον έχουν κάνει και έναν από τους πιο μυστικοπαθείς ηγέτες του κόσμου. Φοβάται, κοινώς.

Οι ΗΠΑ ζητάνε διακαώς από τη Σαουδική Αραβία να ρίξει στην αγορά πετρέλαιο. Πριν από λίγες μέρες ο ΟΠΕΚ ανακοίνωσε ότι δεν θα αλλάξει την πολιτική του, της αύξησης κατά 400.000 βαρέλια την ημέρα, αντί να κάνει το άλμα που ζήτησε ο Μπάιντεν.

Η Δύση ζήτησε από τη Σαουδική Αραβία και να καταδικάσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, κάτι που δεν υπήρχε περίπτωση να γίνει, καθώς Σαουδική Αραβία (όλος ο ΟΠΕΚ) και Ρωσία έχουν συνάψει μεταξύ τους συμφωνία για τα πετρέλαια, την οποία οι Σαουδάραβες εννοείται ότι δεν υπάρχει περίπτωση να ρισκάρουν παίρνοντας θέση υπέρ της Ουκρανίας.

Ο Μπιν Σαλμάν «απλώς αδιαφορεί» αν οι Ρώσοι σκοτώνουν παιδάκια στην Ουκρανία, το ίδιο κάνει κι αυτός στην Υεμένη εξάλλου. Και το κάνει με την υποστήριξη της Δύσης, τα τελευταία επτά χρόνια ασταμάτητα και ακούραστα.

Επίσης ο Πούτιν υποστήριξε ένθερμα τον Μπιν Σαλμάν τότε με την υπόθεση του Κασόγκι και ο Μπιν Σαλμάν δεν ξεχνά ποτέ τους καλούς του φίλους, στα παιδάκια θα κολλήσει;

Εξάλλου, όπως είπε στο Αtlantic ο Μπιν Σαλμάν, κλείνοντας τη συνέντευξη, έχει κι αλλού πορτοκαλιές:

«Που είναι η προοπτική του κόσμου σήμερα; Στη Σαουδική Αραβία. Κι αν εσύ θέλεις να χάσεις αυτήν την προοπτική δεν πειράζει, πιστεύω ότι κάποιοι άλλοι άνθρωποι στην Ανατολή (σ.σ. μάλλον την Κίνα θα εννοεί) θα είναι υπερβολικά χαρούμενοι να την αδράξουν». Δίκιο έχει.

Τι είναι όλη η παραπάνω ιστορία;

Μια ιστορία υποκρισίας; Μια ιστορία πολιτικού ρεαλισμού; Μια ιστορία του κόσμου μας;

Διαλέξτε.

Realpolitik* Όρος που αναφέρεται στη διπλωματία και την πολιτική που βασίζονται αποκλειστικά στις δεδομένες συνθήκες και ανάγκες, πέρα από ιδεολογικούς και ηθικούς παράγοντες και φραγμούς. Ο πολιτικός ρεαλισμός.