Bate - Bola: Ένα παράλληλο σύμπαν Καρναβαλιού στο Ρίο ντε Τζανέιρο

Newsroom

Πέμπτη, 07 Μαρτίου 2019 20:53

Bate - Bola: Ένα παράλληλο σύμπαν Καρναβαλιού στο Ρίο ντε Τζανέιρο — AP Photo/Felipe Dana

Μακριά από τις παραλίες, το Σαμπαδρόμιο και τα πλήθη των τουριστών, στις βόρειες και δυτικές περιοχές του ευρύτερου Ρίο ντε Τζανέιρο ζωντανεύει ένα παράλληλο σύμπαν Καρναβαλιού. Εδώ δεν υπάρχουν χορεύτριες με μπικίνι πάνω σε φαντασμαγορικά άρματα, υπάρχουν κλόουν που λες κι έχουν βγει από ένα όνειρο πυρετού των Τροπικών.

Στις εργατικές γειτονιές Guadelupe, Oswaldo Cruz και Madureira, βγαίνουν στις πλατείες και τους δρόμους ομάδες bate-bola (αυτοί που χτυπούν τη μπάλα). Αυτό είναι το μυστικό, γοητευτικό, εναλλακτικό καρναβάλι του Ρίο. Μια μίξη τέχνης, μουσικής και ενέργειας που κάνει και διάσημες σχολές σάμπα της πόλης να κοκκινίζουν από ντροπή.

Οι παρελάσεις του bate-bola αγνοούνται σε μεγάλο βαθμό από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης της Βραζιλίας και αντιμετωπίζονται με καχυποψία από τη μεσαία και ανώτερη τάξη του Ρίο.

Γνωστό επίσης και ως «clovis» (πιστεύεται ότι είναι παραφθορά της αγγλικής λέξης «clown»), το bate-bola αναδύθηκε ως μέρος των εορτασμών στο Ρίο στις αρχές του 20ού αιώνα, λόγω της επιρροής των Πορτογάλων αποίκων. Οι ρίζες του βρίσκονται στη παράδοση των caritos στη βόρεια Πορτογαλία, η οποία θέλει τους άντρες να φορούν διαβολικές μάσκες και ρούχα με ζωηρόχρωμες κουκούλες και να βγαίνουν στο λιθόστρωτο των επαρχιακών πόλεων, όπως το Lazarim και το Podense, με σείστρα τα οποία να σείουν προς την κατεύθυνση αζευγάρωτων νεαρών κοριτσιών (προφανώς για να τα γοητεύσουν). Το 2012, το Δημαρχείο του Ρίο ανακήρυξε το bate-bola επισήμως κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης.

Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά, πιστεύεται ότι υπάρχουν έως και 400 turmas (ομάδες bate-bola), που το μεγαλύτερο μέρος της χρονιάς το αφιερώνουν στη δημιουργία των πιο τρομακτικά όμορφων κοστουμιών (λέγονται «fantasias») για το Καρναβάλι.

Carnaval #batebola pic.twitter.com/s3voQ1fz6g
— Daniel ?✂ (@Dhduvisuall) 5 Μαρτίου 2019

Το χάος είναι αναπόφευκτο, σε πολλές περιπτώσεις turmas από διαφορετικές περιοχές συμπλέκονται άσχημα μεταξύ τους και για να υπάρχει κάποιος έλεγχος ορίζεται συγκεκριμένος χρόνος για να κάνει κάθε ομάδα τη saida της, την έξοδο της στους δρόμους. Οι μικρότερες ομάδες, δεκαμελής ή εικοσαμελής βγαίνουν νωρίς το απόγευμα, οι πιο καθιερωμένες, μεγάλες turmas, όταν πέσει το σκοτάδι.

Την ενέργεια αυτού του εναλλακτικού καρναβαλιού αιχμαλώτισαν στην βραβευμένη μικρού μήκους ταινία «This Is Bate Bola» ο εγκατεστημένος στο Ρίο Βρετανός κινηματογραφιστής Neirin Jones και ο Ben Holman. «Όταν μου γνώρισαν το bate-bola, δεν πίστευα πως η Βραζιλία της μεσαίας τάξης δεν ήξερε σχεδόν τίποτα γι' αυτό» θυμάται ο Jones. «Κι αν κάποιος είχε κάτι ακούσει, το συνέδεε με τη βία. Στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ήταν δύσκολο να βρεις κάποια αναφορά σ' αυτό. Έγραφαν γι' αυτό , μόνο αν υπήρχε κάποια εκδήλωση βίας που το έκανε άξιο λόγου για ρεπορτάζ».

Η απόκοσμη όμως, ομορφιά και ενέργεια του bate-bola τράβηξε ευτυχώς το μάτι -και τον φακό- του Γάλλου φωτογράφου Vincent Rosenblatt, ο οποίος είχε στις αποσκευές του θητεία στην καταγραφή της μουσικής σκηνής carioca της πόλης. Δώδεκα χρόνια πίσω, ένας ντιτζέι του γνώρισε το bate-bola και ο Vincent για χρόνια φωτογράφιζε tourmas από γειτονιές όπως οι Mangueira, Oswaldo Cruz και Realengo (οι φωτογραφίες του είναι θαυμάσιες).

«Ο κόσμος του bate-bola είναι μαγευτικός και αμφίσημος. Εδώ, έχουμε άντρες σε ροζ φορέματα, να φοράνε φρουτώδη αρώματα, είναι σχεδόν ανυπόφορα γλυκερά. Θέλουν να αποπλανήσουν κι επίσης να τρομοκρατήσουν τον κόσμο. Είναι αμφίσημο, όμορφο, αλλά ταυτόχρονα τρομακτικό» λέει ο Vincent Rosenblatt.