O Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος σκηνοθετεί την πιο επική θεατρική παράσταση της χρονιάς

Το να είσαι και ηθοποιός αλλά την ίδια στιγμή να έχεις την ικανότητα να σκηνοθετείς και άλλους πάνω στη σκηνή είναι μία ικανότητα που δεν την έχει πολύς κόσμος στο θέατρο. Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος μπορεί να το κάνει και το κάνει καλά.

Για πολλούς, είναι ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του. Το βιογραφικό του είναι γεμάτο από συνεργασίες στο θέατρο, στην τηλεόραση αλλά και στον κινηματογράφο που κάνουν επιτυχία, ακόμα κι όταν η επιτυχία στην εκάστοτε εποχή είναι δύσκολο να συμβεί.

Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος μιλάει αποκλειστικά στην κάμερα του CNN Greece:

Το CNN Greece βρέθηκε με τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο στο Εθνικό Θέατρο και μίλησε μαζί του για την νέα παράσταση που ανεβάζει και που θα δούμε αυτό το Σάββατο να κάνει πρεμιέρα, με τίτλο «Όλοι εμείς πουλιά», στην σκηνή «Νίκος Κούρκουλος».

Το βραβευμένο έργο του Λιβανο-Καναδού συγγραφέα, σκηνοθέτη και ηθοποιού Ουαζντί Μουαουάντ «Όλοι εμείς πουλιά», πραγματεύεται την έννοια της ταυτότητας ως στοιχείο αυτοπροσδιορισμού, αλλά και ως κίνδυνο εγκλωβισμού μέσα σε δύσκαμπτα πλαίσια που μας έχουν επιβληθεί από την καταγωγή, τη θρησκεία, τις παραδόσεις, την οικογένεια και τον εαυτό μας.

Στη Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» ζωντανεύει μια σπαρακτική οικογενειακή κρίση, όπου το οικείο είναι γεμάτο από τη βία του κόσμου και επώδυνες κληρονομιές. Ένα έργο για τις ταυτότητες, που ενώ εξασφαλίζουν την ασφάλεια του ανήκειν, ταυτόχρονα χτίζουν την προσωπική μας φυλακή. Στο Όλοι εμείς πουλιά οι θεατές ακολουθούν την κατάδυση των ηρώων στο πυρετώδες ταξίδι τής (αυτό)αναζήτησης, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να πετάξουν σαν πουλιά πέρα και πάνω από το ισραηλινο-παλαιστινιακό τείχος. Γιατί όλοι πρέπει να μπορούμε να ζούμε σαν πουλιά, σαν πουλιά που φλογίζονται «από τον πόθο για το άλλο, το διαφορετικό, κι αυτός ο πόθος να είναι τόσο απόλυτος, τόσο απέραντος, τόσο πνευματικός…»

Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος είναι γνωστό για το τι μπορεί να κάνει πάνω στη σκηνή αλλά και πίσω από αυτήν, σαν σκηνοθέτης τώρα ανεβάζει μία παράσταση επική και δύσκολη, την ίδια στιγμή όμως και μία παράσταση ουσιώδη και γεμάτη με σύγχρονα νοήματα και προβληματισμούς.

Η κουβέντα που κάναμε με τον Οδυσσέα μας έλυσε πολλά από τα ερωτήματα μας σχετικά με τον ίδιο σαν σκηνοθέτη, με την παράσταση «Όλοι εμείς πουλιά», το θέατρο στην Ελλάδα και το τι σημαίνει τελικά να είσαι και ηθοποιός αλλά και σκηνοθέτης, για το τι κρύβεται πίσω από την έκθεση του καλλιτέχνη προς το κοινό του.

Εδώ ολόκληρη η συνέντευξη με τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο:

Τι σε τράβηξε στην σκηνοθεσία του θεάτρου; Τι παραπάνω σου δίνει από την ηθοποιία;

Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος: Δεν με τράβηξε τίποτα στη σκηνοθεσία, η σκηνοθεσία ήρθε σαν αποτέλεσμα της υποκριτικής. Πάντα ήμουν εμπλεκόμενος στην διαδικασία της πρόβας με το σύνολο της παράστασης χωρίς να σημαίνει αυτό πως έμπαινα στα πόδια του εκάστοτε σκηνοθέτη, αλλά ο τρόπος με τον οποίο διαβάζω τα έργα δεν σχετίζεται ποτέ με τους ρόλους, αλλά έχει σχέση με το σύνολο του κόσμου ενός έργου. Έτσι καταλαβαίνω τα έργα, έτσι μπορώ να τα διαβάσω, είτε είμαι ερμηνευτής είτε είμαι σκηνοθέτης. Άρα ήδη όλο αυτό είναι ένα βήμα προς την σκηνοθεσία, με την έννοια ότι δεν κοιτάζεις το μερικό αλλά κοιτάζεις το όλον που είναι η βασική δουλειά ενός σκηνοθέτη, πως θα διαβάσει ένα έργο και τελικά τι είναι αυτό που τον ενδιαφέρει να πει μέσα από αυτό. Τα έργα έχουν μέσα τους χιλιάδες νοήματα. Περισσότερο σημασία έχει να αποκαλύψεις τι λένε σε εσένα. Αλλιώς γιατί να ανεβάσεις ένα έργο;

Πότε σου ήρθε η ανάγκη να σκηνοθετήσεις;

Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος: Δεν ζήτησα ποτέ να σκηνοθετήσω, όλο αυτό είναι αποτέλεσμα της πρότασης που μου έγινε. Το σύνολο των σκηνοθεσιών που έχω κάνει είναι αποτέλεσμα προτάσεων, καμία δεν ήταν δική μου πρωτοβουλία. Όλα είναι θέμα διαχείρισης τελικά των πραγμάτων που μου προτείνουνε. Είμαι πολύ τυχερός. Αυτό που με τραβάει και με κρατάει στην διαδικασία της σκηνοθεσίας είναι η έκθεση. Η σκηνοθεσία είναι ένας χώρος που είσαι πιο εκτεθειμένος από ποτέ.

Πιστεύεις δηλαδή πως ο σκηνοθέτης εκτίθεται περισσότερο κι από τον ηθοποιό;

Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος: Φυσικά, ο ηθοποιός δεν εκτίθεται. Ο ηθοποιός είναι προστατευμένος. Εκτίθεται εν μέρει φυσικά, όμως ένας μη εκτεθειμένος ηθοποιός δεν μας ενδιαφέρει. Στ’ αλήθεια ο ηθοποιός προστατεύεται πάντα από τον σκηνοθέτη του, ο ίδιος είναι αποτέλεσμα ενός συνολικού δημιουργήματος που είναι η παράσταση. Ο ηθοποιός δεν φέρει την απόλυτη ευθύνη γι’ αυτό που βλέπει ο θεατής, είναι κομμάτι ενός πράγματος, με αυτή την έννοια ο ηθοποιός είναι πιο προστατευμένος. Ο σκηνοθέτης είναι απολύτως έκθετος, αυτό που βλέπεις στη σκηνή είναι αυτό που σκέφτηκε, ο τρόπος με τον οποίο κοιτάζει τον κόσμο, σαν να καλεί τους ανθρώπους και να τους εξηγεί τι βλέπει ο ίδιος. Εκεί κρίνεται τελικά ο κάθε σκηνοθέτης. Επειδή εγώ δυσκολεύομαι πολύ να εκτεθώ, ο οποίος ήταν και ο λόγος που έγινα και ηθοποιός, προκαλώντας τον εαυτό μου να εκτεθεί στ’ αλήθεια, νομίζω ότι ήταν αναπόφευκτο να γίνει και η σκηνοθεσία. Ήταν κάτι σαν ανάγκη μου. Με την σκηνοθεσία είμαι ακόμη πιο κοντά στο «εσύ τι θέλεις να πεις». Επίσης το τελευταίο είναι και η ανάληψη της ευθύνης.

Το εννοείς με τον όρο «ανάληψη της ευθύνης»; Έχει σχέση με την σκηνοθεσία;

Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος: Αυτό που διαχωρίζει τους ενήλικες από τους ανήλικους είναι η ανάληψη της ευθύνης. Με το να σπρώξω τον εαυτό που στην σκηνοθεσία με κάνει να αναλαμβάνω περισσότερο την ευθύνη γι’ αυτό που βλέπουν οι θεατές. Ουσιαστικά η σκηνοθεσία με βοηθάει να ενηλικιωθώ. Είναι κι ένας τρόπος να εξελίξω λίγο τον εαυτό μου.

Τι σε δυσκόλεψε στην νέα σου παράσταση, «Όλοι εμείς πουλιά»;

Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος: Όλα όσα είπα και πιο πάνω είναι τα πράγματα που με δυσκολεύουν πάντα. Δηλαδή το γεγονός πως προσπαθώ να είμαι πολύ κοντά στον εαυτό μου, έχει ένα μεγάλο φόβο μέσα του, νιώθω ότι εκτίθεμαι πολύ, το πως θα με κρίνουν οι άλλοι και η πιθανότητα να μην τους αρέσω, πράγματα και σκέψεις που είναι βασανιστικές, και μπορούν να σε απομακρύνουν από τον σκοπό σου. Ταυτόχρονα υπάρχει και η πάλη όταν δεν με απασχολεί το να αρέσω στους άλλους, αλλά να πρέπει απλά να πω αυτό που θέλω, χωρίς να με πειράζει πως ίσως να μην αρέσει σε πολύ κόσμο. Σε κάθε σκηνοθεσία βρίσκω τους ίδιους δαίμονες που με ταλαιπωρούν. Ένα άλλο δύσκολο πράγμα είναι η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού, πως μπορείς να είσαι ταυτόχρονα και ηγετικός αλλά και καθοδηγητικός. Να μπορείς όμως να διατηρείς την ευγένεια σου, να μην παραβιάζεις τα όρια του άλλου, σε μία δουλειά η οποία παίζει με τα όρια των ανθρώπων. Ζητάς από τους ηθοποιούς να εκθέσουν τον ψυχισμό τους, τα αισθήματα τους, δεν είναι μία προστατευμένη δουλειά. Το όριο είναι πολύ λεπτό. Πως θα καταφέρεις να βγάλεις αυτό που θέλεις από τον ηθοποιό αλλά χωρίς να τον πληγώσεις. Η διαχείριση λοιπόν των ηθοποιών είναι το πιο δύσκολο πράγμα για ένα σκηνοθέτη. Το τρίτο πιο δύσκολο στην σκηνοθεσία είναι το μέγεθος του έργου, κι όταν λέω μέγεθος εννοώ την πυκνότητα του κειμένου. Πως εσύ θα το κάνεις δικό σου αυτό που ο συγγραφέας έχει γράψει. Το «Όλοι εμείς πουλιά» είναι μία υπαρξιακή ιστορία και ταυτόχρονα όμως πατάει στα πόδια της, είναι στέρεη, έχει δυνατή πλοκή. Όπως ακριβώς ένα κλασικό έργο. Το πως θα κάνεις ένα τόσο μεγάλο κείμενο να το χωνέψει ο θεατής, να μην τον κάνεις να βαρεθεί. Χωρίς όμως να χάσει τίποτα από το φιλοσοφικό του υπόβαθρο.

Οι ηθοποιοί στο «Όλοι εμείς πουλιά» είναι και νέοι αλλά και πιο παλιοί ηθοποιοί. Αυτό σε δυσκόλεψε στις πρόβες; Υπήρξαν διαφορές στις γενιές;

Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος: Όχι, δεν είδα κανένα θέμα, πέρα από κάτι, που δεν είναι τόσο σημαντικό όμως, απλά το αναφέρω για να απαντήσω κάπως στην ερώτηση σου. Κάθε γενιά έχει και λίγο μια δική της σχολή, τις υποκριτικές τάσεις που την διέπουν. Ένα από τα πράγματα που με απασχολούν στην σκηνοθεσία είναι η κοινή γλώσσα της υποκριτικής. Μιας και σαν ερμηνευτής δεν αντιλαμβάνομαι ως βασική μου ιδιότητα την σκηνοθεσία. Με δυσκολεύει όταν στις παραστάσεις που κάνω δεν υπάρχει κοινή ερμηνευτική γλώσσα, δηλαδή ένας τρόπος να υπάρξει ο κοινός κώδικας της υποκριτικής τέχνης. Αυτό δεν το θέλω, δεν θέλω την ανομοιομορφία. Η δυσκολία όταν έχεις πολλές γενιές ηθοποιών είναι πως πρέπει να καταφέρεις μία ομοιομορφία στην υποκριτική γλώσσα.

Πως βλέπεις το θέατρο στην Ελλάδα σήμερα; Πάει μπροστά σε σχέση με το εξωτερικό;

Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος: Βέβαια πάει μπροστά, σίγουρα σε θέματα ερμηνείας και ταλέντων. Σε επίπεδο παραγωγής τα πράγματα όμως είναι πάντα πολύ δύσκολα γιατί η Ελλάδα είναι μικρή αγορά. Είναι μία πραγματικότητα. Το θέατρο της όπως και η τηλεόραση της, όπως και το σινεμά της, παραμένουν εθνικά προϊόντα, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Δεν έρχεται κάποιος στην Ελλάδα για να δει θέατρο, όμως θα πάει στο Βερολίνο για μία παράσταση, και στο Παρίσι, και στο Λονδίνο. Οι παραστάσεις τους είναι εξαγώγιμα προϊόντα. Εμείς στην Ελλάδα έχουμε ακόμη βήματα να κάνουμε. Όταν έχεις εξαγώγιμα προϊόντα έχεις και εισαγόμενα κέρδη. Όταν αυξάνεις το κοινό στο οποίο αναφέρεσαι τότε όλα αλλάζουν σε αριθμούς. Στην Ελλάδα η «δεξαμενή» των θεατών που θα πάνε στο θέατρο είναι γύρω στους 50.000, ένα νούμερο που δυστυχώς ή ευτυχώς δεν είναι πολύ μεγάλο. 50.000 ανθρώπους που πάνε στο θέατρο σε μία πόλη 5 εκατομμυρίων. Μικρό ποσοστό. Ταυτόχρονα όμως έχεις και 200 παραγωγές, οι οποίες όλες περιμένουν από την ίδια «δεξαμενή» να τροφοδοτηθούν.

ΟΛΟΙ ΕΜΕΙΣ ΠΟΥΛΙΑ

του Ουαζντί Mουαουάντ

Σκηνοθεσία: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος

Από 22 Δεκεμβρίου 2023

Σε πρώτη πανελλήνια παρουσίαση

Ιστορική σύμβουλος: Natalie Zemon Davis
Μετάφραση: Ελένη Βαροπούλου
Σκηνοθεσία: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος
Σκηνικά-Κοστούμια: Ηλένια Δουλαδίρη
Μουσική: Πάνος Γκίνης
Κίνηση: Αυγουστίνος Κούμουλος
Φωτισμοί: Ζωή Μολυβδά-Φαμέλη
Βίντεο: Αποστόλης Κουτσιανικούλης
Δραματολόγος παράστασης: Εύα Σαραγά
Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Λούβαρη Φασόη
Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Ζενεβιέβ Αθανασοπούλου

Διανομή (με αλφαβητική σειρά):
Μπάμπης Αλεφάντης, Γιώργος Ζιόβας, Άννα Μάσχα, Κλέαρχος Παπαγεωργίου, Δημήτρης Παπανικολάου, Οδυσσέας Πετράκης, Μελίνα Πολυζώνη, Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, Στεφανία Σαμαρά, Πηνελόπη Τσιλίκα

Εδώ μπορείτε να κλείσετε εισιτήρια.