Bookreads: O Δημήτρης Αλιμπέρτης μας ξεναγεί στα αστικά και φανταστικά του ερείπια

Ο Δημήτρης Αλιμπέρτης γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε μαθηματικά στην Κρήτη και σύνθεση μουσικής στο Λονδίνο. Έργα του εκτέλεστηκαν με επιτυχία από σύγχρονα σύνολα όπως το Ensemble Exposé. Ασχολείται συστηματικά με το δοκιμιακό λόγο αλλά και με διηγήματα. Ζει και εργάζεται στη Σίφνο.

Το Bookreads μίλησε με τον συγγραφέα και συνθέτη Δημήτρη Αλιμπέρτη και η ουσία που «βγήκε» από την κουβέντα μας ήταν κάτι παραπάνω από εποικοδομητική. Ο Δημήτρης μας μίλησε για την αστική περιπλάνηση, το τι σημαίνει κανείς να είναι «φλανέρ» σήμερα, μας εξήγησε τα αιώνια σινεματικά του «κολλήματα», για την σημασία της τεχνητής νοημοσύνης στην τέχνη αλλά και για άλλα ενδιαφέροντα θέματα.

Η κουβέντα μας έγινε με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του «υβριδικού» λογοτεχνήματος με τίτλο «Εκδότης εκπρόθεσμων κηδειόσημων» που κυκλοφορεί σε όλα τα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Οδός Πανός. Το πρώτο του βιβλίο με τίτλο «Οι αποικίες της υγρασίας» κυκλοφορεί επίσης από τις ίδιες εκδόσεις.

Πάμε να δούμε τι μας είπε ο Δημήτρης Αλιμπέρτης:

Σε ποια ηλικία ξεκίνησες να γράφεις και τι ήταν αυτό που σε τράβηξε σε αυτό το μέσο έκφρασης;

Από μικρός έγραφα στις σχολικές εφημερίδες και αργότερα διηγήματα με αφηγηματικό τρόπο, κυρίως για καθημερινά ζητήματα. Γι’ αυτό και βαρέθηκα γρήγορα. Έκτοτε, το ζητούμενό μου είναι η αφαίρεση. Είτε διαβάζω θεωρήματα και ορισμούς είτε ακούω μουσική, στόχος είναι η υπαγωγή του πραγματικού στο υπερσύνολό του το φανταστικό. Είναι καμιά δεκαετία που κατάφερα να δώσω φωνή στο «φόντο» των ιστοριών που ήθελα να διηγηθώ. Είδα σιγά σιγά ότι το δοκίμιο με λογοτεχνικές αλλά και φιλοσοφικές καταβολές μπορεί να γίνει αμεσότερο από τις περισσότερες σύγχρονες αφηρημένες τέχνες.

Μίλησέ μας λίγο για το νέο σου βιβλίο, «Εκδότης εκπρόθεσμων κηδειόσημων». Περί τίνος πρόκειται;

Παλιά στην Κρήτη, όταν τσούγκριζαν τα ποτήρια ευχόντουσαν: «Στις χαρές μας και να ‘μαστε εκεί όταν θα ‘ρθουνε». Και είχαν δίκιο, γιατί σπάνια καταλαβαίνουμε το καλό και το κακό όταν μας βρίσκει. Εγώ ανήκω σε αυτούς που χτυπάνε πένθιμα της καμπάνες αρκετό καιρό μετά το μοιραίο. Το βιβλίο μου είναι μια μικροσκοπική κιβωτός που χωράει ίσα ίσα κάποιους ηλικιωμένους, μερικά υπόγεια ξενοίκιαστα μαγαζιά και ελάχιστους συνθέτες σύγχρονης μουσικής.

Πώς βλέπεις τη λογοτεχνία στην Ελλάδα; Μπορεί ένας συγγραφέας να ζήσει αν δεν κάνει δεύτερη δουλειά;

Αρκετοί και εξαιρετικοί συγγραφείς υπάρχουν σε όλα τα είδη. Πολλή δουλειά κι αθόρυβη, γίνεται από εντιμότατους ανθρώπους, που εύχομαι να βρίσκει θέση στις προθήκες των καλών βιβλιοπωλείων. Συνήθως τα καλά βιβλία αργούν να φτάσουν στα χέρια, ακόμα και επαρκών αναγνωστών, συνεπώς είναι άδικο κάποιος να περιμένει να βιοποριστεί από κει. Συνήθως δε, είναι λίαν επικίνδυνο ιδίως για τον ίδιο.

Ποιο είναι το αγαπημένο σου είδος λογοτεχνίας, μερικά βιβλία που αγαπάς;

Από φοιτητής με γοήτευαν κείμενα που δεν ανήκαν αυστηρά σε κάποιο είδος, όπως του Μαλεβίτση και του Κούντερα που τα θυμάμαι με αγάπη. Εκπληκτικά βιβλία που διάβασα τα τελευταία χρόνια ήταν «ο Μονόδρομος» του Βάλτερ Μπένγιαμιν και τα «Περιστατικά στο εγγύς εξωπραγματικό» του Μαξ Μπλέχερ.

Στο βιβλίο σου «Εκδότης εκπρόθεσμων κηδειόσημων» τα κείμενα είναι πολύ μικρά, αυτό έγινε με κάποιο σκοπό; Τι είδος λογοτεχνίας είναι αυτό που διαβάζουμε; Δεν μπόρεσα να το εντάξω κάπου συγκεκριμένα.

Ανά τους αιώνες η μουσική, ανεξαρτήτως φόρμας, στηριζόταν στο ταίριασμα: «tension - resolution». Αυτό, εδώ και δεκαετίες αντικαταστάθηκε από το δίπολο: «ασφυξία - εκτόνωση». Όλα γύρω μας αλλάξανε μετά το opus 21 του Webern. Η αφήγηση και ειδικά η άδικη έκτασή της έλαβε τέλος. Κι άλλες ομολογίες πίστεως όπως η φιλοσοφία και η ποίηση συντάχθηκαν με αυτό το σχήμα. Γιατί όχι και η υπόλοιπη λογοτεχνία, αν γίνει με πειθαρχημένο τρόπο; Ίσως γι‘ αυτό και τα βιβλία μου κατατάσσονται σε αρκετές κατηγορίες.

Γιατί τελευταία όλοι ασχολούνται με τους όρους «φλανερί» και «φλανέρ; Μήπως έχει γίνει και λίγο της μόδας όλο αυτό, αλλά κάπως χωρίς να έχει ουσιαστικό περιεχόμενο; Λίγο hipster;

Δεν γίνεται εκ του πονηρού! Από παιδί θυμάμαι πως όταν με ρωτούσαν τι μουσική ακούω απαντούσα αυτήν που θα ήθελα να ακούω. Μα, σοβαρά τώρα, για να μιλάμε με τέτοια ορολογία θα πρέπει να έχουμε κραταιά αστική τάξη και φοβάμαι πως στη χώρα μας δεν είχαμε ποτέ, όπως ποτέ δεν είχαμε κάποιο δίκτυο χιλιομέτρων στις εμπορικές στοές μας. Έχουμε όμως φανταστικά ερείπια και γκρεμίδια που συγκινούν γόνιμα, ευγενείς εναερίτες γύρω μας.

Έχεις άλλο ένα βιβλίο σε κυκλοφορία, μίλησε μας λίγο γι' αυτό, το πρώτο σου...

Αν στο δεύτερο βιβλίο κεντρικό θέμα είναι η οξείδωση (σκουριά), στο πρώτο ήταν αναμφισβήτητα η μούχλα. Γι’ αυτό και το ονόμασα: «Οι αποικίες της υγρασίας». Εκεί προσπαθώ, με βασική κουπαστή τη μουσική, να καταλάβω πως φτάσαμε εδώ και αν θα μείνει τίποτα για καταστροφή και για τις επόμενες γενιές. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιώ δεκάδες παραδείγματα από το χώρο της κλασικής αλλά και της σύγχρονης μουσικής. Βέβαια, όπως κάθε θεότητα, έτσι και η μουσική για να σε σώσει πρέπει να πιστέψεις σε αυτήν πραγματικά.

Μήπως πλέον ο όρος «αστική περιπλάνηση» είναι ελαφρώς εκτός εποχής; Μιας και πλέον όλοι ασχολούνται περισσότερο με το περιβάλλον και την ισότητα των φύλων ή τελικά την επιθυμία να τα εξαφανίσουμε, δεν είναι κάπως άτοπη όλη αυτή η αγάπη για το άστυ;

Οτιδήποτε κοινωνιοκεντρικό αποκλείεται να σώσει έστω και προς στιγμήν τον κόσμο, αν δεν διαθέτει κάποιο μεταφυσικό έρεισμα. Η ελευθερία και η δικαιοσύνη είναι υπαρκτά αιτήματα φτάνει να μην τίθενται κοινοτικά ή εθνικά αλλά σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας. Αν είναι να σωθεί ο άνθρωπος, θα σωθεί ολόκληρος. Αρκεί να μην στεγνώσει η ψυχή μας όπως έλεγε ο Αξελός. Το σημαντικότερο πρόβλημά μας είναι ότι σε λίγο θα πεθάνουμε και δεν προλάβαμε ακόμα να δώσουμε καμία απάντηση. Αυτό οφείλουν να το θυμούνται και οι εκλεκτές φύσεις των αστικών και υπεραστικών φλανέρ, σε όποιο φύλο κι αν επιθυμούν ή δεν επιθυμούν να ανήκουν.

Βλέπεις σινεμά; Σε επηρεάζει καθόλου στο γράψιμο σου; Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείς για να γράψεις κάτι;

Δυστυχώς όλο και λιγότερο. Ξαναβλέπω συνήθως κλασικές ταινίες όπως το «Stalker» και το «Κλέφτες Ποδηλάτων». Εγώ φταίω -ξεκάθαρα- γιατί νομίζω ότι μεγαλώνοντας κολλάω τη νόσο των παλιών μαέστρων που στο τέλος διηύθυναν τις ίδιες συμφωνίες ξανά και ξανά! Σχεδόν όλες οι μεγάλες ταινίες έχουν καλή μουσική άρα σίγουρα με επηρεάζουν γιατί σκέφτομαι με το αυτί. Το πολύ ένα τέταρτο μέσα στη μέρα «έχω ύπαρξη» που έλεγε ο Καρούζος. Από αυτά τα λεπτά προσπαθώ να βιοποριστώ πνευματικά την υπόλοιπη μέρα, όσο μπορώ.

Ποια είναι η άποψη για το Chat GPT και το γράψιμο; Μπορεί να αντικαταστήσει τον συγγραφέα; Είναι κάτι τέτοιο εφικτό;

Στο χώρο της μουσικής, η τεχνητή νοημοσύνη έχει δώσει εξαίσια δείγματα γραφής (π.χ. Zamyatin - version 2, Christopher Redgate). Εδώ ο μουσικός ήρθε σε διάλογο με τον εαυτό του και τις καλύτερες δυνατές εμμονές του. Ασφαλώς αυτό γίνεται ήδη και στη λογοτεχνία. Άλλωστε, ποιος δεν θέλει να συνεργαστεί με τον βέλτιστο εαυτό του; Σε ότι αφορά την εύλογη ένσταση περί έλλειψης βιώματος, ας θυμηθούμε τον Καντ που δεν δεχόταν με τίποτα τη συμμετοχή της εμπειρίας στη συνδιαμόρφωση της καθαρής ιδέας. Εδώ και χρόνια σε Νέα Υόρκη και Καλιφόρνια οι νέοι συνθέτες στα πανεπιστήμια, παροτρύνονται να γράφουν αποκλειστικά σε αυτό το ιδίωμα. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι το μέλλον του πνεύματος. Όπως επίσης είναι και το τέλος του.