Bookreads: Ο Don DeLillo παρομοιάζει τον θάνατο με τον λευκό θόρυβο

Ο Don DeLillo είναι γνωστός στους λογοτεχνικούς κύκλους χρόνια τώρα. Θεωρείται μαζί με τον Thomas Pynchon ένας βασικός συντελεστής της μεταμοντέρνας λογοτεχνίας του 20ου αιώνα. Έχει γράψει, μεταξύ άλλων, βιβλία όπως τα «Υπόγειος Κόσμος», «Άνθρωπος σε πτώση» και «Τα Ονόματα», έργα που έχουν αφήσει ανεξίτηλο στίγμα στον τρόπο που πλέον γράφονται τα μυθιστορήματα. Ο Noah Baumbach από την άλλη πλευρά είναι ένας καταξιωμένος σκηνοθέτης που καταπιάνεται με θέματα κοινωνικού περιεχομένου. Η τελευταία του ταινία «Marriage Story» μιλάει για τις δυσκολίες και τις αποτυχίες ενός γάμου.

Αυτοί οι δύο «βρέθηκαν» μαζί στο White Noise, την τελευταία παραγωγή του Netflix, σε σκηνοθεσία Baumbach, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Don DeLillo με το ίδιο όνομα. Και κάπου εδώ αρχίζει η παράνοια. Με το που ξεκινάει η ταινία βλέπουμε μία οικογένεια να παίρνει το πρωινό της. Ο ρυθμός της κάμερας αλλά και των διαλόγων είναι τόσο καταιγιστικός που σε αρπάζει αμέσως από τα πέτα και δεν σε αφήνει. Αυτή είναι η πρώτη δοκιμασία που πρέπει να περάσεις για να «μπεις» μέσα στο White Noise.

Το βιβλίο όμως είναι μία σταθερή αξία στην ιστορία της μεταμοντέρνας λογοτεχνίας. Προσφέρει απόλαυση; Απόλυτα. Μία απόλαυση που δεν είναι όμως για όλους. Μία απόλαυση που διδάσκει την τρομακτική υπομονή του σύγχρονου κόσμου.

PHOTO 1 / 2

Ξαφνικά ακούσαμε τις μηχανές. Μέσα από τα γυμνά δέντρα το είδαμε. Το τεράστιο τοξικό νέφος βρισκόταν εκεί, φωτισμένο τώρα από δεκαοκτώ ελικόπτερα, τεράστιο, σχεδόν πέρα από την αντίληψή μας, πέρα από το μύθο και τη φήμη, μια ταρασσόμενη φουσκωμένη μάζα σαν γυμνοσάλιαγκας. Έδειχνε να γεννάει τις δικές του εσωτερικές θύελλες. Ξεροί θόρυβοι και τινάγματα, αστραπές, φωτιές και μακριές αψιδωτές γραμμές χημικής φλόγας. Τα κλάξον ξεφώνιζαν και βογκούσαν. Τα ελικόπτερα πάλλονταν σαν τεράστιες οικιακές συσκευές. Καθόμασταν μαρμαρωμένοι στ' αυτοκίνητο, στο χιονισμένο δάσος, χωρίς να βγάζουμε άχνα. Το μεγάλο νέφος στις άκρες του αναταραγμένου του πυρήνα ασήμιζε κάτω από το φως των προβολέων. Προχωρούσε εφιαλτικά στο σκοτάδι σαν γυμνοσάλιαγκας. Τα ελικόπτερα στριφογύριζαν άσκοπα στις άκρες του. Συγκρινόμενα με το τρομακτικό του μέγεθος, τα ελικόπτερα έδιναν την εντύπωση πως συνόδευαν το νέφος σε μια εθνική διαφημιστική εκστρατεία για το θάνατο, μια εξόρμηση πολλών εκατομμυρίων, που συνοδεύεται από ραδιοφωνικές διαφημίσεις, αφισοκόλληση και καταιγισμό φιλμ στην τηλεόραση. Ξαφνικά το λαμπερό φως εντάθηκε και οι ήχοι των κλάξον δυνάμωσαν.

Η ιστορία είναι αρκετά απλή αλλά ο συγγραφέας την κάνει περίπλοκη γιατί της προσάπτει έναν εσωτερικό χώρο, έναν χώρο απόλυτα ψυχεδελικό, αυτό που βλέπουμε στην οθόνη είναι ουσιαστικά το «απόστημα» των παιδιών των λουλουδιών, των boomers κι όλων όσων κάποτε επαναστάτησαν και στο τέλος συνειδητοποίησαν πως κανείς δεν μπορεί να τα βάλει με τον καπιταλισμό. Εδώ βλέπουμε έναν αμερικάνικο καπιταλισμό, το κλασικό «τέρας» που όλοι έχουμε μάθει να αγαπάμε, το οποίο μεγαλώνει, γαλουχείται και ενηλικιώνεται μέσα από την ιστορίας μίας οικογένειας. Η ταινία έχει έναν παράξενο ρυθμό που αυξομειώνεται συνεχώς, αυτό σου προκαλεί μία «ζάλη», ακριβώς σαν εκείνη που παθαίνει ο καταναλωτής όταν μπαίνει σε ένα τεράστιο σούπερ μάρκετ.

Η κεντρική ιστορία θέλει έναν καθηγητή που ειδικεύεται στον Χίτλερ(!) να προσπαθεί να καταλάβει αν η γυναίκα του παίρνει κάποιο μυστήριο χάπι που την κάνει να ξεχνάει. Αυτό όμως είναι μόνο το πρώτο επίπεδο της ιστορίας, πίσω από τις σκηνές που βλέπουμε στην οθόνη υπάρχουν δεκάδες άλλα νοήματα και υπόνοιες. Εκεί βρίσκεται και το μεγαλείο της ταινίας μιας και κατάφερε να αποδώσει αρκετά πιστά το κλίμα του μυθιστορήματος.

Κανείς δεν μπορεί να πει με ακρίβεια για το τι ακριβώς δείχνει το White Noise. Εκεί που πρέπει, κατά την άποψη μας, να επικεντρωθεί ο θεατής είναι στο «γενικότερο» αίσθημα που βγαίνει. Ο καπιταλισμός, ο φόβος του θανάτου, η οικογένεια (η μεγαλύτερη πηγή παραπληροφόρησης, όπως λέει και η ατάκα του Adam Driver), η φαρμακευτική βιομηχανία, το πανεπιστημιακό σύστημα, ο εγωισμός και η μεγαλομανία που κρύβεται πίσω από κάθε μοντέρνα ύπαρξη, όλα αυτά συνθέτουν μία ταινία που ίσως τελικά να περιγράφει το τώρα με το να μας δείχνει το παρελθόν και τις ρίζες της παγκοσμιοποίησης.

Το White Noise είναι μία αρκετά δύσκολη, στριφνή και περίεργη κινηματογραφία, τιμά όμως όπως του αξίζει το ομώνυμο μυθιστόρημα κι αυτό από μόνο του λέει πολλά για το αν η ταινία είναι καλή ή όχι. Εμείς πραγματικά νιώθουμε μία απέραντη ανακούφιση που είδαμε επιτέλους κάτι ενδιαφέρον στο Netflix.