Bookreads: O Thomas Bernhard βαδίζει σε πιο φιλοσοφικά μονοπάτια

Ο Thomas Bernhard είναι ένας συγγραφέας πολύ παράξενος και αρκετά δύσκολος για να διαβάσει κανείς, αυτό όμως είναι που τον κάνει και ενδιαφέρων. Η νέα έκδοση με τον τίτλο “Βαδίζοντας” είναι μία νουβέλα πολύ πυκνή, μία νουβέλα που εξερευνά την τρέλα, την κοινωνία και τον συλλογισμό.

Οι κεντρικές μορφές των πεζογραφημάτων και των θεατρικών του έργων είναι άνθρωποι –συνήθως μεγαλομανείς διανοούμενοι, καλλιτέχνες ή επιστήμονες– οι οποίοι σε συνθήκες απόλυτης μόνωσης εκτοξεύουν, υπό μορφή εμμονικού μονολόγου, τις απόψεις τους για τον κόσμο. Και οι απόψεις αυτές είναι κατά κανόνα απορριπτικές κάθε πυλώνα της «χυδαία μικροαστικής» καθημερινότητας. Το σύμπαν των αφηγητών του Bernhard είναι ένα σύμπαν σκοτεινό:

Το σφάλμα, η απάτη και πάνω απ’ όλα η αποτυχία –των οικογενειακών δεσμών, της σωματικής υγείας, της κοινωνικής προόδου, της προσωπικής και καλλιτεχνικής φιλοδοξίας– ορίζουν τους αφηγητές αυτούς.

Εγγενής στα κατακερματισμένα αφηγήματα του Bernhard είναι η αποτυχία όλων των θεσμών και δομών που υποτίθεται πως μας ενώνουν –κληρονομικότητα, οικογένεια, επιστήμη, γλώσσα, πολιτισμός· το μόνο που απομένει είναι η μονήρης, απελπισμένη φωνή του αφηγητή.

Το “Βαδίζοντας” δεν είναι ένα εύκολο βιβλίο, είναι ένα βιβλίο στρυφνό και σχεδόν βασανιστικό, όπως άλλωστε είναι και όλο το έργο του. Από την άλλη όμως είναι και το στοιχείο που το κάνει να ξεχωρίζει, το δεδομένο που με τραβάει και σαν αναγνώστη.

Το να διαβάσει κανείς το “Βαδίζοντας” είναι σαν να κάνει νοητική εκγύμναση, οι προτάσεις είναι τεράστιες και οι λέξεις επαναλαμβάνονται σαν κάποιου είδους αρνητικού μάντρα.

Μεγαλώνοντας χωρίς πατέρα και μιας και οι σχέσεις του με τη μητέρα του ήταν είτε ανύπαρκτες είτε εχθρικές, ο Bernhard θα στραφεί στον παππού του, το μοναδικό άνθρωπο που θαύμαζε απεριόριστα και στον οποίο χρωστά τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του και την αγάπη του για τη λογοτεχνία. Τα παιδικά του χρόνια σημαδεύτηκαν από την κτηνωδία του πολέμου και τη σύμπραξη της Αυστρίας στη ναζιστική εκστρατεία.

Το “Βαδίζοντας” καταγράφει τις συνομιλίες του ανώνυμου αφηγητή και του φίλου του Όλερ ενώ περπατούν, συζητώντας για οτιδήποτε τους έρχεται στο μυαλό, επιστρέφοντας ωστόσο πάντα στον κοινό φίλο τους Κάρερ, ο οποίος έχει οδηγηθεί στην παράνοια. Ίσως το πιο φιλοσοφικό κείμενο του Bernhard που προσφέρει μια διεισδυτική σπουδή για τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του ανθρώπινου νου.

Μία νουβέλα που δεν είναι για αναγνώστες με χαλαρά γούστα στο γράψιμο, εδώ χρειάζονται σκληροπυρηνικοί και πορωμένοι βιβλιοφάγοι, με όρεξη για λεκτική γυμναστική.

Αν έχεις σκοπό να πάρεις το “Βαδίζοντας” μαζί σου σε κάποια παραλία, τότε ετοιμάσου για ζοφερές ηλιοθεραπείες. Είτε που θα το πετάξεις από την πρώτη σελίδα και θα πας για μακροβούτια αγανακτισμένος είτε θα κολλήσεις άσχημα με την υπαρκτή μα πολύ υπόγεια ροή και θα ξεχάσεις να βάλεις αντιηλιακό.

Ένα μεγάλο μπράβο στην μεταφράστρια, κυριολεκτικά ¨ηρωίδα¨, Μ. Γκεγκοπούλου που κατάφερε έναν τέτοιο άθλο!