Μπορεί ο Παυλόπουλος να μην υπογράψει το Προεδρικό Διάταγμα για την ηγεσία της Δικαιοσύνης;

Η κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει στο διορισμό νέας ηγεσίας στη Δικαιοσύνη. Νέος πρόεδρος του Αρείου Πάγου διορίστηκε η Ειρήνη Καλού, ενώ εισαγγελέας του Αρείου Πάγου ορίστηκε η Δήμητρα Κοκοτίνη. Επιιπλέον, επιελέγησαν ως Αντιπρόεδροι του Συμβουλίου της Επικρατείας οι Ευαγγελία Νίκα, Κωνσταντίνος Κουσούλης και Δημήτριος Μακρής.

Ωστόσο, δεν είναι σίγουρο αν αυτοί οι δικαστές θα στελεχώσουν εντέλει την κορυφή του δικαστικού σώματος. Το CNN Greece αποκάλυψε χτες τηλεφωνική επικοινωνία του Αλέξη Τσίπρα με τον Προκόπη Παυλόπουλο. Στο τηλεφώνημα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας άφησε ανοιχτό το αν θα υπογράψει το Προεδρικό Διάταγμα για τους διορισμούς. Ο κ. Παυλόπουλος είπες στον κ. Τσίπρα ότι θα δει πρώτα τελικό επίσημο κείμενο του διατάγματος και μετά θα πάρει τις αποφάσεις τους.

Θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι ο Πρόεδρος δεν θα υπογράψει το διάταγμα πριν την 30/6 οπότε λήγει η θητεία της σημερινής ηγεσίας της Δικαιοσύνης. Άλλωστε είχε πράξει κάτι αντίστοιχο τον Ιούνιο του 2016 με τον διορισμό της Ξένης Δημητρίου στην εισαγγελία του Αρείου Πάγου.

Οι δύο απόψεις

Το πολιτικό και συνταγματικό ζήτημα που έχει προκύψει, σχετίζεται με το αν η κυβέρνηση έχει το δικαίωμα να ορίσει τη νέα ηγεσία της Δικαιοσύνης, δεδομένου ότι ουσιαστικά τελεί υπό παραίτηση κι έχει μόλις υποστεί βαριά εκλογική ήττα με 9,5 μονάδες. Δύο είναι οι απόψεις που έχουν κατατεθεί ως τώρα στον δημόσιο διάλογο:

• Η απόφαση της κυβέρνησης είναι σύμφωνη με το σύνταγμα και κατά συνέπεια ο ΠτΔ δεν έχει δικαίωμα να μην υπογράψει το Προεδρικό Διάταγμα. Ο πρώην καθηγητής Νομικής και πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχάλης Σταθόπουλος δήλωσε χτες στην Δώρα Αναγνωστοπούλου στην ΕΡΤ ότι: «Έστω ότι η κυβέρνηση ολοκληρώνει τη διαδικασία και υποβάλλει το σχέδιο του διατάγματος για να το υπογράψει. Ο Πρόεδρος πράγματι έχει την αρμοδιότητα να ελέγχει τη συνταγματικότητα. Αν ήταν θέμα αντισυνταγματικότητας θα μπορούσε να αρνηθεί, όμως θέμα συνταγματικότητας δεν υπάρχει. Θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς ότι δεν είναι πολιτικά ορθό, όμως εκεί ο Πρόεδρος δεν έχει αρμοδιότητα, δεν έχει την εξουσία, γιατί είναι πολιτικό το ζήτημα που δεν είναι της θέσεως του έστω κι αν πιστεύει ότι δεν είναι πολιτικά ορθό».
• Η απόφαση της κυβέρνησης παραβιάζει το σύνταγμα και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει κάθε δικαίωμα να μην υπογράψει το διάταγμα. Το CNN Greece επικοινώνησε σήμερα με τον καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου στο Πάντειο Ξενοφώντα Κοντιάδη. Ο κ. Κοντιάδης μας είπε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ελέγχει τη συνταγματικότητα των Προεδρικών Διαταγμάτων. Κατά συνέπεια έχει απόλυτο δικαίωμα να μην υπογράψει το Προεδρικό Διάταγμα για τη νέα ηγεσία της Δικαιοσύνης. Η απόφαση της κυβέρνησης, κατά τον κ. Κοντιάδη, παραβιάζει το άρθρο 90 (παράγραφος 5) του συντάγματος που καθορίζει το πλαίσιο για τους διορισμούς στη Δικαιοσύνη. «Από τη στιγμή που ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, η χώρα βρίσκεται σε οιονεί προεκλογική περίοδο. Επομένως, η κυβέρνηση δεν έχει την πολιτική νομιμοποίηση για να προχωρήσει στους διορισμούς», είπε ο κ. Κοντιάδης.

Οι θέσεις ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ

Στο ζήτημα της υπογραφής του Προέδρου της Δημοκρατίας τοποθετήθηκαν και τα δύο μεγάλα κόμματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως είναι αναμενόμενο, θεωρεί ότι ο κ. Παυλόπουλος δεν έχει δικαίωμα να μην υπογράψει. «Η Νέα Δημοκρατία, αφού έπαιξε αντισυνταγματικά και αντιθεσμικά παιχνίδια, πλήττοντας την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, επιχειρεί τώρα να εμπλέξει στις μεθοδεύσεις της και το θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας, ζητώντας του να παραβεί τις συνταγματικές του υποχρεώσεις», αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση του Μαξίμου.

Από τη μεριά της η Νέα Δημοκρατία δηλώνει ότι έχει εμπιστοσύνη στην κρίση του Προέδρου της Δημοκρατίας, αλλά δεν τον προτρέπει ανοιχτά να μην υπογράψει: «Πρόκειται για θεσμικά πρωτοφανή απόφαση (ΣτΣ η απόφαση του διορισμού), η οποία μάλιστα εμπλέκει -κατά τρόπο απαράδεκτο- και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας καθώς εκείνος πλέον καλείται να αποφασίσει αν θα εγκρίνει μια θεσμικά παράνομη και αντισυνταγματική ενέργεια, όπως την έχει χαρακτηρίσει σύσσωμος ο νομικός κόσμος της χώρας. Η Νέα Δημοκρατία προφανώς έχει εμπιστοσύνη στην κρίση του Προέδρου της Δημοκρατίας».

Αχαρτογράφητα νερά

Είναι προφανές ότι αν δεν υπογράψει ο κ. Παυλόπουλος μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά. Ανάλογο περιστατικό δεν έχει συμβεί ποτέ στη Μεταπολίτευση. Ο ΣΥΡΙΖΑ πιθανότητα θα κάνει λόγο για συνταγματική εκτροπή. Η κατάσταση θα περιπλακεί περαιτέρω αν η νέα κυβέρνηση (που κατά τα φαινόμενα θα είναι της ΝΔ) ορίσει άλλα πρόσωπα στον Άρειο Πάγο. Σε αυτήν την περίπτωση, πέραν των δικαστικών προσφυγών, θα έχουμε μια ηγεσία της Δικαιοσύνης της οποίας η νομιμότητα δεν θα αναγνωρίζεται από την αξιωματική αντιπολίτευση. Δηλαδή θα βρισκόμαστε πολύ κοντά στα σύνορα της πολιτικής ανωμαλίας.