«Σώζοντας τον Νέμο»: Πώς τα σχολεία της Αυστραλίας προστατεύουν τα ψάρια κλόουν

«Είναι αρκετά επιθετικό ψάρι. Εάν πλησιάσεις κοντά σε ένα ψάρι κλόουν, θα βγει από την ανεμώνη του και θα προσπαθήσει να σε δαγκώσει… δεν βγάζει νόημα», λέει η Karen Burke da Silva, υδροβιολόγος στο πανεπιστήμιο Flinders.

Παρά την άγρια φύση του, το ψάρι κλόουν είναι ένας από τους πιο εύκολα αναγνωρίσιμους κατοίκους των κοραλλιογενών υφάλων.

Το πορτοκαλί ψάρι με τις λευκές ρίγες έγινε διάσημο από το δημοφιλές animation “Finding Nemo” το 2003, στο οποίο ο πατέρας του Nemo ψάχνει τον γιο του, όταν ένας δύτης το παίρνει από το φυσικό του περιβάλλον. Αλλά η επιτυχία της ταινίας είχε κάποιες απρόβλεπτες συνέπειες.

Απειλή υπεραλίευσης

Σύμφωνα με τη da Silva, η ταινία πυροδότησε μια αύξηση της ζήτησης για κατοικίδια ψάρια κλόουν.

«Η ταινία περνάει ένα διαφορετικό μήνυμα, το οποίο είναι ‘μην παίρνετε τον Nemo από τη θάλασσα’. Ωστόσο, οι άνθρωποι αντιδρούν εντελώς διαφορετικά», λέει και προσθέτει ότι η υπεραλίευση από την άγρια φύση, οδήγησε σε τοπική εξαφάνιση σε ορισμένα μέρη.

Η da Silva είναι συνιδρυτής της πρωτοβουλίας που λέγεται «Σώζοντας τον Nemo». Συνεργάζεται με σχολεία για την προώθηση της διατήρησης του ψαριού κλόουν και εκπαιδεύει τους μαθητές για τους θαλάσσιους οικοτόπους.

Στο δημοτικό σχολείο Belgian Gardens στην πόλη Townsville, οι μαθητές βοηθούν εθελοντικά στην εκτροφή των μωρών ψαριών κλόουν.

«Τα εκτρέφουμε, έτσι ώστε να δίνουμε αυτά τα ψάρια στους ανθρώπους που θέλουν, προκειμένου να μην τα παίρνουν από το φυσικό τους περιβάλλον», εξηγεί η 11χρονη Imogen Everson.

Μαζί με τους συμμαθητές της καθαρίζουν δεξαμενές, καλλιεργούν την τροφή των ψαριών κλόουν, και παρακολουθούν την ανάπτυξή τους.

«Ο πατέρας, το μικρότερο ψάρι κλόουν, ελέγχει πάντα τα αυγά και τους δίνει οξυγόνο», λέει η Everson.

Τα ψάρια κλόουν που εκτρέφονται δίνονται αργότερα στα καταστήματα για κατοικίδια, τα οποία στη συνέχεια τα προμηθεύουν σε ενυδρεία και έτσι διατηρείται το πρόγραμμα.

Πηγή: CNNi/Tom Booth

Ο θάνατος των κοραλλιών

Σύμφωνα με τους υδροβιολόγους, τα τελευταία χρόνια τα ψάρια κλόουν απειλούνται από μια νέα, πιθανότατα πιο καταστροφική πρόκληση: την κλιματική αλλαγή.

Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες σε όλο τον κόσμο λευκαίνουν και σκοτώνουν τους κοραλλιογενείς υφάλους και τις ανεμώνες της θάλασσας με τις οποίες τα ψάρια κλόουν μοιράζονται μια συμβιωτική σχέση.

Το 2016 και το 2017 τα διαδοχικά κύματα καύσωνα σκότωσαν περίπου το ήμισυ των κοραλλιών στον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο της Αυστραλίας, που είναι και ο μεγαλύτερος στον κόσμο.

«Εάν τα ψάρια κλόουν δεν μπορούν να βρουν μια θαλάσσια ανεμώνη για σπίτι και προστασία, μπορεί ο πληθυσμός τους να πεθάνει», λέει η υδροβιολόγος Jodie Rummer, του πανεπιστημίου James Cook.

Η έρευνά της καταλήγει στο ότι εάν η θερμοκρασία της θάλασσας αυξηθεί κατά 1,5 με 3 βαθμούς Κελσίου, τα ψάρια αυτά θα χάσουν το 40 με 70% των ικανοτήτων τους –όπως να κολυμπούν, να τρώνε και να αναπαράγονται.

Η επιστημονική κοινότητα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι παγκόσμιες θερμοκρασίες είναι περίπου κατά 1 βαθμό θερμότερες σήμερα από ό, τι κατά την προ-βιομηχανική εποχή στα τέλη του 19ου αιώνα. Επιστημονικές οργανώσεις όπως η NASA προβλέπουν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη θα συνεχιστεί τις επόμενες δεκαετίες εξαιτίας των αυξανόμενων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Σύμφωνα με τη Rumer, τα ψάρια κλόουν και άλλα θαλάσσια είδη πιθανότατα θα χρειαστούν πιο δραστική βοήθεια από τα σχολικά προγράμματα εκτροφής.

«Ο τρόπος για να τα προστατέψουμε είναι η κατάργηση της εξάρτησής μας από τα ορυκτά καύσιμα, η οποία συνδέεται άμεσα με τη θέρμανση των ωκεανών», καταλήγει.

'Saving Nemo': How Australian schools are protecting the clownfish

By Ivan Watson, Rebecca Wright and Tom Booth, CNN