Οι απαιτήσεις της Κομισιόν στις τράπεζες για πώληση δραστηριοτήτων εντός και εκτός Ελλάδας

Η Κομισιόν ενέκρινε χθες, τις προτάσεις της Alpha και της Eurobank προς την κατεύθυνση αυτή με στόχο την επιστροφή στην κερδοφορία και την έμφαση στις αμιγώς τραπεζικές δραστηριότητες στην Ελλάδα. Τις επόμενες ημέρες αναμένεται η έγκριση των αντίστοιχων σχεδίων της Πειραιώς και της Εθνικής Τράπεζας.

Η Κομισιόν επισήμανε ότι με την εφαρμογή των σχεδίων αναδιάρθρωσης οι τράπεζες θα καταφέρουν να καταστούν βιώσιμες μακροπρόθεσμα χωρίς να επέρχεται αδικαιολόγητη στρέβλωση του ανταγωνισμού από την κρατική βοήθεια.

Το σχέδιο αναδιάρθρωσης της Alpha Bank

Για την Alpha Bank, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπίστωσε ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης της, συμπεριλαμβανομένης της απόκτησης και της ενσωμάτωσης της Εμπορικής Τράπεζας, είναι σύμφωνο με τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ. Τα μέτρα που έχουν ήδη εφαρμοστεί και εκείνα που προβλέπονται στο μέλλον θα επιτρέψουν στην Alpha να ανακτήσει τη βιωσιμότητά της, ενώ περιορίζει τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που προκύπτει από την κρατική χρηματοδότηση.

Στην ανακοίνωση της Κομισιόν αναγνωρίζεται ότι η Alpha Bank έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζει σημαντικά μέτρα αναδιάρθρωσης και εξορθολογισμού και το restructuring plan συνεχίζει την προσπάθεια αυτή.
Το σχέδιο της Alpha προβλέπει περαιτέρω συρρίκνωση των διεθνών δραστηριοτήτων και ενίσχυση των ελληνικών λειτουργιών, κυρίως μέσω του εξορθολογισμού των λειτουργικών δαπανών, την ενίσχυση των καθαρών εσόδων από τόκους, την ενίσχυση του ισολογισμού και την αυστηρή παρακολούθηση των κινδύνων. Οι δεσμεύσεις αυτές θα παρακολουθούνται από τους monitoring trustees, τους Επιτρόπους που έχει διορίσει η Κομισιόν σε κάθε συστημική τράπεζα. Το σχέδιο αναδιάρθρωσης, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «θα βοηθήσει να καταστεί η τράπεζα σταθερή και βιώσιμη τράπεζα που μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη βιώσιμη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας».

Η Επιτροπή αξιολόγησε το σχέδιο βάσει των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις σχετικά με την αναδιάρθρωση των τραπεζών κατά τη διάρκεια της κρίσης. Στην αξιολόγησή της, η Επιτροπή έλαβε υπόψη το γεγονός ότι οι δυσκολίες της Alpha Bank δεν προήλθαν από την υπερβολική ανάληψη κινδύνων, αλλά κατά κύριο λόγο από την κρίση του δημόσιου χρέους και την εξαιρετικά παρατεταμένη και βαθιά ύφεση που ξεκίνησε το 2008. Υπό αυτές τις εξαιρετικές περιστάσεις, αναφέρει η Κομισιόν, η κρατική ενίσχυση προκαλεί περιορισμένες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και δημιουργεί μικρότερο ηθικό κίνδυνο. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια σχετικά περιορισμένη μείωση του προσωπικού της Alpha Bank θα είναι αρκετή για να περιοριστούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και, πρωτίστως, ζήτησε ότι να μην μειωθούν οι δανειοδοτικές δραστηριότητες στην Ελλάδα.

Ο επαναπροσδιορισμός των δραστηριοτήτων της Alpha Bank στην εσωτερική αγορά, η απομόχλευση των δραστηριοτήτων στο εξωτερικό, η απαγόρευση οποιασδήποτε κοστοβόρας εξαγοράς και η ενισχυμένη παρακολούθηση των κινδύνων διασφαλίζει ότι η κρατική ενίσχυση χρησιμοποιείται αυστηρά για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας της τράπεζας.

Οι μέτοχοι μέσω της συμμετοχής τους στις διαδοχικές αυξήσεις κεφαλαίου, καθώς και οι κάτοχοι ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης, μέσα από τις ασκήσεις διαχείρισης παθητικού (LMEs), έχουν συμβάλει σημαντικά στη μείωση του ποσού των κεφαλαιακών αναγκών που θα έπρεπε να διατεθεί από το κράτος. Επιπλέον, οι μέτοχοι έχουν υποστεί σχεδόν καθολική αραίωση (dilution) από το κράτος. Η Κομισιόν αναγνωρίσει ότι «ως εκ τούτου, οι μέτοχοι της τράπεζας έχουν συνεισφέρει στο κόστος της αναδιάρθρωσης σε ένα κατάλληλο επίπεδο».

Το σχέδιο αναδιάρθρωσης της Eurobank

Το σχέδιο αναδιάρθρωσης της Eurobank θα διαρκέσει μέχρι το 2018. Στοχεύει κυρίως σε ένα βαθύτερο επαναπροσανατολισμό στις βασικές τραπεζικές δραστηριότητες στην Ελλάδα και την επιστροφή των εν λόγω πράξεων για την ισχυρή κερδοφορία.

Το αναθεωρημένο Σχέδιο Αναδιάρθρωσης της τράπεζας περιγράφεται στο Ενημερωτικό Δελτίο της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου. Οι δράσεις της Eurobank προβλέπουν καταρχήν, μείωση του αριθμού των υποκαταστημάτων στην Ελλάδα σε 510 κατ’ ανώτατο όριο έως το τέλος του 2017, καθώς και του αριθμού των υπαλλήλων στην Ελλάδα σε 9.800 κατ’ ανώτατο όριο έως το τέλος του 2017.

Δεύτερον, μείωση των συνολικών δαπανών της Τράπεζας στην Ελλάδα (ελληνικές τραπεζικές και μη τραπεζικές δραστηριότητες) κάτω από τα €750 εκατ. έως τις 31 Δεκεμβρίου 2017.

Τρίτον, μείωση του κόστους των καταθέσεων της τράπεζας στην Ελλάδα και μείωση του δείκτη καθαρών χορηγήσεων προς καταθέσεις για τις τραπεζικές δραστηριότητες στην Ελλάδα σε 115%, κατ’ ανώτατο όριο, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2018.

Τέταρτον, μείωση του χαρτοφυλακίου αλλοδαπών στοιχείων ενεργητικού της τράπεζας (το οποίο ορίζεται ως στοιχεία ενεργητικού που σχετίζονται με τις δραστηριότητες πελατών εκτός Ελλάδας, ανεξαρτήτως της χώρας στην οποία είναι καταχωρημένα (booked) τα στοιχεία ενεργητικού) στο ποσό των €8,77 δισ. κατ’ ανώτατο όριο έως τις 30 Ιουνίου 2018.

Στην Ελλάδα προβλέπεται πώληση ποσοστού κατ’ ελάχιστον 80% της συμμετοχής του Ομίλου στις ασφαλιστικές δραστηριότητες (ζωής και γενικές), διαδικασία η οποία είναι σε εξέλιξη, μείωση της συμμετοχής της Eurobank στην Grivalia Properties Α.Ε.Ε.Α.Π. σε ποσοστό 20% μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2016 και πώληση του υπόλοιπου της συμμετοχής της έως τις 31 Δεκεμβρίου 2018 και πώληση του χαρτοφυλακίου της τράπεζας σε μετοχές, ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης και υβριδικά ομόλογα (με την επιφύλαξη ορισμένων εξαιρέσεων), ούτως ώστε αυτό να μειωθεί σε ποσό χαμηλότερο των €35 εκατ. έως τις 30 Ιουνίου 2016.

Η Eurobank έχει αναλάβει ρητές δεσμεύσεις για τη μη παροχή στις αλλοδαπές θυγατρικές πρόσθετου μετοχικού κεφαλαίου ή κεφαλαίου μειωμένης εξασφάλισης καθ’ υπέρβαση ενός συγκεκριμένου ορίου (το οποίο υπολογίζεται ως ποσοστό επί του σταθμισμένου ενεργητικού της κάθε θυγατρικής με ανώτατο ποσοστιαίο όριο ανά θυγατρική, εκτός εάν άλλως προβλέπει το κανονιστικό πλαίσιο της κάθε χώρας) για τη μη αγορά κινητών αξιών με πιστοληπτική διαβάθμιση κατώτερη των επενδυτικών ορίων (non-investment grade securities) και για τη θέσπιση ανώτατου ορίου στις αποδοχές των υπαλλήλων και διευθυντών της Τράπεζας, σε κάθε περίπτωση υπό τη επιφύλαξη ορισμένων εξαιρέσεων.

Επίσης, δεσμεύσεις σχετικά με την πιστωτική πολιτική που θα υιοθετήσει ο Όμιλος, συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων απαιτήσεων που αφορούν σε συνδεδεμένους δανειολήπτες (connected borrowers) (στους οποίους, σύμφωνα με το σχετικό ορισμό, συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι υπάλληλοι του Ομίλου, η διοίκηση και οι μέτοχοι, δημόσιοι οργανισμοί, οργανισμοί που ελέγχονται από την κυβέρνηση και πολιτικά κόμματα).

Τέλος, υπάρχουν περιορισμοί στη δυνατότητα της τράπεζας να προβεί σε ορισμένες εξαγορές, και δεσμεύσεις για τη μη καταβολή τόκων κατά τη διακριτική ευχέρεια της τράπεζας σύμφωνα με τους όρους έκδοσης των τίτλων που προσμετρώνται στο εποπτικό κεφάλαιο, τη μη οικειοθελή άσκηση δικαιωμάτων προαίρεσης αγοράς τίτλων ιδίων κεφαλαίων και τίτλων μειωμένης εξασφάλισης ή τη μη επαναγορά τίτλων υβριδικού κεφαλαίου.

Η Eurobank αναφέρει ότι αυτές τις δεσμεύσεις αναμένεται να βελτιστοποιήσουν τις λειτουργίες της τράπεζας και θα μειώσουν τα έξοδά της, γεγονός που αναμένεται να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα και την ικανότητα δημιουργίας εσωτερικών κεφαλαίων της Τράπεζας, συντελώντας έτσι στον απώτατο στόχο της επιστροφής της Τράπεζας στην κερδοφορία.

Ωστόσο, η εφαρμογή τους πιθανόν να έχει ουσιώδες δυσμενές αντίκτυπο στην επιχειρηματική δραστηριότητα, στα λειτουργικά αποτελέσματα και στην οικονομική κατάσταση της Τράπεζας.

Η αξιολόγηση της Κοισιόν

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει ότι η Eurobank έχει ήδη αρχίσει τον εξορθολογισμό του δικτύου των καταστημάτων της στην Ελλάδα και την εκποίηση των θυγατρικών στην Τουρκία και την Πολωνία.

Από το 2012, μετέτρεψε και επαναγόρασε χρέος μειωμένης εξασφάλισης με σημαντική έκπτωση, προκειμένου να δημιουργήσει επάρκεια κεφαλαίου. Κανένα μέρισμα καταβλήθηκε σε μετρητά από το 2008 και η κυριότητα των παλαιών μετόχων μειώθηκε κάτω του 2% μετά την αύξηση κεφαλαίου από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Η τράπεζα θα συνεχίσει τις προσπάθειες αναδιάρθρωσης και απομόχλευσης των διεθνών δραστηριοτήτων της, τη πώληση των μη βασικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα και την βελτίωση της λειτουργικής αποδοτικότητας, ιδίως με την περαιτέρω μείωση του κόστους της.

Η Ελλάδα δεσμεύθηκε επίσης ότι η Eurobank θα εφαρμόσει ένα πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης και μια συνετή πιστοδοτική πολιτική που βασίζεται σε υγιείς εμπορικές πρακτικές, ιδίως όσον αφορά τις συναλλαγές με τους μετόχους και τους διευθυντές της. Οι δεσμεύσεις αυτές θα πρέπει να παρακολουθούνται από έναν διαχειριστή, τον οποίο η Κομισιόν έχει ήδη ορίσει σε κάθε μία από τις συστημικές τράπεζες.

Σημειώνει στα θετικά ότι για την τρέχουσα αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Eurobank, η τιμή διάθεσης των νέων μετοχών έχει καθοριστεί με βάση δύο ανεξάρτητες εκτιμήσεις της εύλογης αξίας της τράπεζας. Επιπλέον, εάν το ΤΧΣ έχει να εισφέρει ένα αρκετά μεγάλο ποσό του κεφαλαίου, στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης αύξησης κεφαλαίου, η Ελλάδα έχει δεσμευτεί να απομοχλεύσει περαιτέρω τις διεθνείς δραστηριότητες της τράπεζας. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα στην Επιτροπή να εκδώσει απόφαση πριν από την ολοκλήρωση της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου.

Όπως και στην περίπτωση της Alpha, η Επιτροπή έλαβε υπόψη το γεγονός ότι οι δυσκολίες της Eurobank δεν προέρχονται κυρίως από την υπερβολική ανάληψη κινδύνων, αλλά από την κρίση του δημόσιου χρέους και την εξαιρετικά παρατεταμένη και βαθιά ύφεση που ξεκίνησε το 2008. Η Επιτροπή, επομένως, συμφώνησε να είναι μικρότερη συρρίκνωση Eurobank σε σχέση με άλλες υποθέσεις αναδιάρθρωσης που έχουν ήδη εγκριθεί, ιδίως στην εγχώρια αγορά, όπου η Κομισιόν δέχθηκε ότι η τράπεζα δεν απομοχλεύει τον ισολογισμού της κατά τη διάρκεια της περιόδου αναδιάρθρωσης.

Ωστόσο, τα φιλόδοξα μέτρα αναδιάρθρωσης και της διακυβέρνησης που πρέπει να εφαρμοστούν, όπως η μείωση του μεγέθους των διεθνών δραστηριοτήτων και η πώληση των μη βασικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα, η συνεισφορά των μετόχων και των πιστωτών μειωμένης εξασφάλισης ή η αναδιάρθρωση των εμπορικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα, παρέχουν επαρκείς εγγυήσεις για τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού που δημιουργούνται από τις κρατικές ενισχύσεις και να διασφαλίζουν ότι η Eurobank και οι ιδιοκτήτες της έχουν συμβάλλει επαρκώς στο κόστος της αναδιάρθρωσης και ανακεφαλαιοποίησης της τράπεζας.