Gigi Wang: Η γνωστή managing partner αναλύει την ελληνική startup κοινότητα

Εκτός από τη θέση της σε ένα από τα πιο φημισμένα πανεπιστήμια του κόσμου, η ίδια είναι managing partner στη συμβουλευτική εταιρεία MG-Team, LLC, για θέματα επιχειρηματικότητας και καινοτομίας, με πελάτες διεθνή πανεπιστήμια, πολυεθνικές και incubators. Με τη μακρά της εμπειρία στη δημιουργία και στήριξη των startups σε ολόκληρο τον κόσμο, η κα Wang μας μιλάει εδώ για την εμπειρία της από την ελληνική startup κοινότητα και πώς αυτή μπορεί να μάθει από τις startups των ΗΠΑ, για τις νέες θέσεις εργασίας που θα αναδυθούν από τις startups και τον ρόλο των incubators σε μία οικονομία σε κρίση.

Ερ: Συμμετείχατε ως κριτής στον pitching διαγωνισμό για startups «The Squeeze» που διοργανώνεται από το Orange Grove στην Αθήνα. Ποια είναι η σχέση σας με την ελληνική startup κοινότητα και το Orange Grove;

Συνεργάζομαι με το Amsterdam Center for Entrepreneurship (ACE) και όταν, τον Μάρτιο 2014, προσκλήθηκα ως ομιλήτρια σε ένα ευρωπαϊκό συνέδριο στην Ελλάδα, ένας συνεργάτης από το ACE μου πρότεινε να επισκεφτώ το Orange Grove και να συναντηθώ με τις startups που φιλοξενούσε. Την πρώτη φορά που πήγα στο Orange Grove γνώρισα πολύ κόσμο και ερωτεύτηκα το community. Όταν, λοιπόν, είμαι στην περιοχή πάντα επισκέπτομαι τους φίλους μου στο Orange Grove και προσφέρω mentoring σε μερικές startups. Προσκλήθηκα να συμμετέχω ως κριτής στο διαγωνισμό για startups «The Squeeze» τον Μάρτιο 2016 και μετά ξανά το Μάρτιο 2018. Προσέξατε, μήπως, ένα μοτίβο; Οπότε να με αναμένετε πίσω σίγουρα ξανά σε κάνα δυο χρόνια!

Το startup οικοσύστημα στην Ελλάδα είναι, φυσικά, πολύ διαφορετικό από το αντίστοιχο των ΗΠΑ. Ποιες είναι οι σκέψεις και εντυπώσεις σας από το ελληνικό startup οικοσύστημα; Τι μπορεί να μάθει από τις ΗΠΑ;

Αυτό που με εντυπωσιάζει με το οικοσύστημα της Ελλάδας είναι το γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι πολύ ζεστοί και φιλόξενοι, με μία θετική ενέργεια παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Οι τομείς που τείνω να βλέπω περισσότερο είναι στη φιλοξενία και τα καταναλωτικά προϊόντα, δεν είναι τόσο τεχνολογικής κατεύθυνσης. Ακόμα και αν δεν είναι τεχνολογικού χαρακτήρα, οι ελληνικές startups μπορούν να αξιοποιήσουν την τεχνολογία για να ενδυναμώσουν τις επιχειρήσεις τους. Για παράδειγμα, μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία για να μειώσουν τα λειτουργικά τους έξοδα, όπως για να διαχειριστούν τα αποθεματικά τους. Οι ελληνικές startups μπορούν να αξιοποιήσουν πληροφορίες που στηρίζονται σε δεδομένα (data-driven insights) για να διοικήσουν περισσότερο επιτυχημένες επιχειρήσεις.

Από την άλλη, οι Έλληνες entrepreneurs έχουν την αίσθηση ότι είναι εύκολο για τις startups να να επιτύχουν στις ΗΠΑ, το οποίο δεν ισχύει. Οι αμερικανικές startups έχουν να ανταγωνιστούν σε μία εξαιρετικά «συνωστισμένη» αγορά και βρίσκονται αντιμέτωποι με πολύ σκληρούς επενδυτές για να επιτύχουν. Υπάρχουν τόσες πολλές ιστορίες αποτυχίας που ο κόσμος δεν ακούει ποτέ. Στις ΗΠΑ, οι startups είναι πολύ ανθεκτικές, αντιμετωπίζουν ευθέως τις προκλήσεις μέχρι να τις ξεπεράσουν, ή να αποτύχουν, να σταθούν ξανά στα πόδια τους και να προχωρήσουν στο επόμενο εγχείρημά τους. Οπότε, οι ελληνικές startups δεν θα πρέπει να αποθαρρύνονται πολύ γρήγορα. Θα πρέπει να αποδεχτούν ότι η επιτυχία έρχεται μονάχα αφού αντιμετωπίσεις πολλές προκλήσεις.

Έχετε πολύ μεγάλη εμπειρία στην επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Ποια η εμπειρία σας με τις startups;

Έχω συμμετάσχει στις ιδρυτικές ομάδες από έξι ή επτά startups. Μία από αυτές έχει εισηχθεί στο χρηματιστήριο, ορισμένες εξαγοράστηκαν από μεγαλύτερες εταιρείες και οι μισές απέτυχαν. Αυτές οι startups που απέτυχαν μου κόστισαν πολύ σε προσωπικό χρόνο και χρήματα. Αυτό, όμως, που βρίσκω εξαιρετικά πολύτιμο είναι ότι μαθαίνεις πολύ περισσότερα από τις αποτυχίες σου παρά από τις επιτυχίες σου. Αν κατανοήσεις γιατί απέτυχες, μαθαίνεις πώς μπορείς να αποτρέψεις παρόμοιες αποτυχίες στο μέλλον. Στις startups μου, οι αποτυχίες είχαν να κάνουν με την μη κατανόηση της αγοράς ή το μη ταίριασμα προϊόντος – αγοράς, και την έλλειψη της σωστής ηγετικής ομάδας. Αφού ασχολήθηκα με δικές μου startups, προχώρησα στο να διδάσκω επιχειρηματικότητα, να προσφέρω mentoring σε startups και, ορισμένες φορές, να επενδύω προσωπικά.

Οι startups αντιμετωπίζονται από ορισμένους ως «φούσκα» και από άλλους ως μονόδρομος για την οικονομική ανάπτυξη. Εσείς, τι πιστεύετε;

Αυτό που πιστεύω είναι ότι οι startups αποτελούν το δρόμο για την οικονομική ανάπτυξη σε πολλές περιοχές του κόσμου. Πολλές θέσεις εργασίας μπορούν πλέον να αντικατασταθούν από αυτοματοποιημένες διαδικασίες και την τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ). Αυτό οδηγεί σε μείωση των παραδοσιακών θέσεων εργασίας. Οι νέες θέσεις εργασίας θα προέλθουν από τις startups. Αυτές έχουν τα νέα προϊόντα και χρειάζονται ανθρώπους που μπορούν να μάθουν, αναπτύξουν και διαχειριστούν τη νέα τεχνολογία. Η Tesla, για παράδειγμα, επένδυσε πολύ σε ρομπότ, ωστόσο χρειάζονται πολλά ταλαντούχα άτομα για να διαχειριστούν αυτά τα ρομπότ και να διδάξουν σε άλλους πώς να τα χρησιμοποιούν.

Αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μία μηχανή για την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας. Όσο αφορά στη «φούσκα», πιθανόν να υπάρχει «φούσκα» στην αποτίμηση της αξίας των startups. Δεν έχουν σημαντικές ροές εσόδων, ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις αποτιμώνται σε εκατοντάδες εκατομμύρια έως και δισεκατομμύρια δολάρια. Υπάρχει ένα μεγάλο κενό ανάμεσα στη χρηματιστηριακή αξία και την πραγματική αξία πελατών / αγοράς / εσόδων. Όταν αυτό το κενό μεγαλώσει υπερβολικά, η φούσκα θα χρειαστεί να σκάσει.

Έχετε ταξιδέψει και συνεργαστεί με εταίρους σε ολόκληρο τον κόσμο, σε πλούσιες και λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές. Με βάση την εμπειρία σας, πώς θα έπρεπε οι ελληνικές startups να «αντιμετωπίσουν» την οικονομική κρίση;

Πάντοτε σε περιόδους προκλήσεων, αναδύονται οι πιο δυνατές startups. Όταν τα πράγματα πάνε καλά, όταν δεν υπάρχουν προκλήσεις, υπάρχει λιγότερη ανάγκη για καινοτομία και startups. Ένα «θετικό» της κρίσης στην Ελλάδα, είναι ότι δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις οπότε οι άνθρωποι πρέπει να είναι πιο παραγωγικοί και δημιουργικοί. Όταν ένας entrepreneur εντοπίσει τους πελάτες ή την αγορά που έχει μία ανάγκη και θα ωφεληθεί από μία λύση, τότε τα χρήματα έρχονται φυσικά, καθώς προσφέρεται μία λύση με σημαντική αξία.

Και όταν λέω πελάτης, αυτό μπορεί να είναι οποιαδήποτε οντότητα που επωφελείται από τη λύση που προσφέρει η startup. Μπορεί να είναι ο καταναλωτής, ο αγοραστής ή ο εταίρος που επωφελείται από οποιοδήποτε προϊόν. Για παράδειγμα, στο χώρο του ελαιόλαδου στην Ελλάδα, ο καταναλωτής, το κατάστημα, καθώς και ο εξαγωγέας, όλοι επωφελούνται. Εάν πολλές ενδιαφερόμενες οντότητες επωφελούνται από την καινοτομία, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα η startup να επιτύχει.

Οι incubators (θερμοκοιτίδες νεοφυούς επιχειρηματικότητας) είναι κάτι σχετικά «νέο» στην Ελλάδα, ωστόσο υπάρχουν εδώ και δεκαετίες στις ΗΠΑ. Από την εμπειρία σας ποιος είναι ο ρόλος των incubators σε μία οικονομία και ο αντίκτυπός τους;

Οι incubators είναι πραγματικά υπέροχα μέρη για να εμπνεύσουν entrepreneurs να κάνουν το ξεκίνημά τους. Οι νέοι entrepreneurs συχνά έχουν μία ιδέα, αλλά δεν ξέρουν τι να κάνουν με αυτή την ιδέα. Οι incubators προσφέρουν μέντορες και καθοδήγηση. Οι entrepreneurs χρειάζονται τη βοήθεια που τους προσφέρουν οι incubators. Οι incubators επίσης παρέχουν μία κοινότητα μέσα στην οποία μπορούν να συνεργαστούν με άλλους για να λάβουν πολύτιμες γνώσεις και ηθική υποστήριξη. Οι incubators προσφέρουν μία ολόκληρη κοινότητα στην οποία τα μέλη μπορούν να δημιουργήσουν συνέργειες μέσα από τις προσπάθειές τους. Με αυτό τον τρόπο, τα πράγματα γίνονται πολύ πιο γρήγορα.

Ο διαγωνισμός «The Squeeze» που συμμετείχατε ήταν αφιερωμένος στη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα. Έχετε καθόλου tips για επίδοξες γυναίκες entrepreneurs που σκέφτονται να μετατρέψουν την ιδέα τους σε επιχείρηση;

Να πιστεύεις στον εαυτό σου και να έχεις εμπιστοσύνη στον εαυτό σου όταν χτίζεις την επιχείρησή σου. Να έχεις εμπιστοσύνη στο εαυτό σου για να αξιολογείς τα διαφορετικά δεδομένα και τις πληροφορίες που θα λαμβάνεις και εμπιστοσύνη στον εαυτό σου για να πάρεις αποφάσεις. Μία από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες είναι ότι αναζητούν επιβεβαίωση από αλλού, ενώ οι άντρες συχνά στηρίζονται στη δική τους εκτίμηση.

Όταν είσαι startup, εσύ είσαι αυτή που έχει κάνει την περισσότερη σκέψη για την επιχείρησή σου και το προϊόν σου, οπότε πρέπει να μάθεις να έχεις περισσότερη αυτοπεποίθηση για το τι σκέφτεσαι, ενώ ταυτόχρονα να συνεχίζεις να ακούς αδιάκοπα ώστε να κάνεις το εγχείρημά σου ακόμα καλύτερο. Σίγουρα χρειάζεσαι επιβεβαίωση από τους πελάτες σου, αλλά οι στρατηγικές αποφάσεις εξαρτώνται από εσένα. Δεν θα πρέπει να εξαρτάσαι εντελώς από κάποια έκφραση εξωτερικής επιβεβαίωσης για να ορμήσεις μπροστά.

Είχατε ένα πολύ γεμάτο πρόγραμμα κατά την επίσκεψή σας στην Ελλάδα. Τι άλλο κάνατε εκτός από το The Squeeze;

Πριν το «The Squeeze», επισκέφτηκα έναν incubator στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συναντήθηκα με ανθρώπους από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, την Πάτρα και το EquiFund, και συζήτησα μαζί τους για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και τις πιθανές προσεγγίσεις που μπορούν να ακολουθήσουν για να τις αντιμετωπίσουν. Μετά το διαγωνισμό, μίλησα στο Πανόραμα Επιχειρηματικότητας και Σταδιοδρομίας σε εκατοντάδες νέους φοιτητές και επαγγελματίες. Ήταν μεγάλη έμπνευση για εμένα να μιλήσω σε αυτούς τους νέους ανθρώπους που είχαν τόση πολλή θετική ενέργεια και επιθυμία να χτίσουν startups στην Ελλάδα. Μετά τις εκδηλώσεις της Αθήνας, πήγα και στη Θεσσαλονίκη για να δώσω ομιλίες και να συζητήσω με γυναίκες entrepreneurs, γυναίκες επιχειρηματίες και διπλωμάτες εκεί.

Η γυναικεία επιχειρηματική κοινότητα στη Θεσσαλονίκη είναι εκπληκτική, με μεγάλη συνεργατικότητα και ορμή. Ο χρόνος μου στην Ελλάδα ήταν πολύ γεμάτος και εκπληκτικός. Παρά την παρούσα οικονομική κρίση, οι άνθρωποι προσπαθούν να δημιουργήσουν αξία και να χτίσουν επιχειρήσεις. Τρέφω τη μεγαλύτερη εκτίμηση και είμαι ευγνώμων προς το Orange Grove, την Πρεσβεία της Ολλανδίας στην Ελλάδα και την Πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στην Ελλάδα που με προσκάλεσαν και οργάνωσαν ένα μοναδικό πρόγραμμα που μου προσέφερε τόση έμπνευση.