ΝΑΤΟ: Σκληρό το παζάρι Ερντογάν κραδαίνοντας την απειλή του βέτο για Φινλανδία και Σουηδία

Η Άγκυρα εξέθεσε τις αντιρρήσεις της και ενώπιον των ΗΠΑ κατά τη συνάντηση των Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Άντονι Μπλίνκεν στη Νέα Υόρκη το βράδυ της Τετάρτης, μία ημέρα πριν υποδεχθεί ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, στον Λευκό Οίκο τους ηγέτες Φινλανδίας και Σουηδίας.

Κατά δήλωση του Μεβλούτ Τσαβούσογλου κατόπιν της συνάντησης, ο Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε ότι θα διαβιβαστούν τα απαιτούμενα μηνύματα ως προς τις ανησυχίες της Άγκυρας. Σε κοινό ανακοινωθέν για τη συνάντηση, που επικαλείται επίσης το πρακτορείο Anadolu, αναφέρεται πως ΗΠΑ και Τουρκία «δεσμεύονται να εργαστούν στενά από κοινού για να αντιμετωπίσουν τις τρέχουσες γεωπολιτικές προκλήσεις».

Eν μέσω πυρετωδών ζυμώσεων, οι Ηνωμένες Πολιτείες δηλώνουν «πεπεισμένες ότι υπάρχει δυνατότητα να απαντηθούν οι ανησυχίες της Τουρκίας».

Οι τουρκικές ενστάσεις, πάντως, καθυστέρησαν ήδη την έναρξη της επεξεργασίας του αιτήματος των δύο σκανδιναβικών χωρών, με συνέπεια να εγείρονται αμφιβολίες κατά πόσο θα μπορέσει όντως να κινηθεί το ΝΑΤΟ προς την επιδιωκόμενη fast-track διαδικασία ένταξης.

Ζητούμενο για τη Συμμαχία είναι η υπογραφή του πρωτοκόλλου προσχώρησης μέχρι τα μέσα Ιουνίου, ώστε να μπορούν Φινλανδία και Σουηδία να μετέχουν με το καθεστώς «χώρας παρατηρητή» στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στα τέλη Ιουνίου στη Μαδρίτη.

Εντούτοις για να συμβεί αυτό θα πρέπει να βρεθεί λύση με την Άγκυρα εντός δύο εβδομάδων, κάτι που δεν διαφαίνεται ιδιαίτερα πιθανό εξαιτίας της τουρκικής στάσης.

Αν και αντιμέτωπος με ισχυρές πιέσεις εκ μέρους των ΝΑΤΟϊκών εταίρων, ο Ερντογάν εμφανίζεται, δημόσια έστω, αποφασισμένος να κάνει χρήση του τουρκικού βέτο εάν δεν ικανοποιηθούν οι «όροι» που θέτει η Άγκυρα, με κεντρικό άξονα την παρουσία Κούρδων αυτονομιστών και γκιουλενιστών στην επικράτεια της Σουηδίας και της Φινλανδίας, καθώς και την άρση του εμπάργκο εξαγωγών οπλικών συστημάτων.

Άγνωστο είναι δε εάν, στο παζάρι που έχει «ανοίξει», ο Ερντογάν θα επιχειρήσει να αποσπάσει περαιτέρω ανταλλάγματα από άλλες ΝΑΤΟϊκές χώρες -βάζοντας πιθανώς στο «κάδρο» και τη δύσκολη διαπραγμάτευση με τις ΗΠΑ για τα F-16- ή ακόμη και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Λίστα αιτημάτων» από την Άγκυρα

Η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Sabah δημοσίευσε την Τετάρτη λίστα δέκα αιτημάτων, την οποία όπως αναφέρει έχει καταρτίσει η κυβέρνηση Ερντογάν και πρόκειται να υποβάλει στην Φινλανδία και τη Σουηδία.

Οι δύο χώρες καλούνται να διακόψουν κάθε οικονομική υποστήριξη προς οργανώσεις που συνδέονται με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), καθώς και τους Κούρδους μαχητές της Συρίας που κατά την Άγκυρα αποτελούν «προέκταση» του PKK.

Zητείται επίσης, κατά το δημοσίευμα, οι δύο σκανδιναβικές χώρες να «επισπεύσουν» διαδικασίες έκδοσης για καταζητούμενους από την Τουρκία με κατηγορίες «τρομοκρατίας».

Στη λίστα περιλαμβάνεται συγκεκριμένο αίτημα προς τη Σουηδία να πατάξει την αποκαλούμενη «εκστρατεία παραπληροφόρησης» κατά της Τουρκίας από υποστηρικτές του ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο η κυβέρνηση Ερντογάν κατηγορεί ως ενορχηστρωτή της απόπειρας πραξικοπήματος του 2016.

Ο Ρετζεπ Ταγίπ Ερντογάν επιμένει πως δεν είναι δυνατό για την Τουρκία να υποστηρίξει τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ διότι, κατά δήλωσή του, η Φινλανδία και η Σουηδία «αποτελούν καταφύγιο πολλών τρομοκρατικών οργανώσεων». Στο στόχαστρο της Τουρκίας βρίσκεται κυρίως η Σουηδία, την οποία και αποκαλεί «εκκολαπτήριο τρομοκρατών».

Οι αναφορές Ερντογάν σε τρομοκρατικές οργανώσεις αφορούν κυρίως σε μέλη κουρδικών οργανώσεων που έχουν λάβει πολιτικό άσυλο στις σκανδιναβικές χώρες, καθώς και σε πολλούς Τούρκους πολιτικούς εξορίστους που έχουν βρει καταφύγιο τα τελευταία χρόνια στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά.

Ο Τούρκος πρόεδρος επανήλθε νωρίτερα την Τετάρτη στο ζήτημα της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ, επαναλαμβάνοντας μάλιστα ότι ήταν λάθος της Τουρκίας στο παρελθόν που δέχτηκε την επιστροφή της Ελλάδας στο στρατιωτικό σκέλος της Συμμαχίας.

Σχετική αναφορά στην Ελλάδα είχε κάνει ο Τούρκος πρόεδρος και την περασμένη Παρασκευή, όταν και αιφνιδίασε το ΝΑΤΟ με τη δήλωση πως «δεν διάκειται θετικά» στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας.

Ο Ιμπραήμ Καλίν, σύμβουλος της τουρκικής προεδρίας, είχε «μπαράζ» τηλεφωνικών συνδιαλέξεων την Τετάρτη με ομολόγους του πολλών χωρών -περιλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών.

Συγκεκριμένα, συνομίλησε τηλεφωνικά με τον σύμβουλο της γερμανικής καγκελαρίας Γενς Πλέτνερ, τον υφυπουργό Εξωτερικών της Σουηδίας Ρόμπερτ Ρίντμπεργκ, τον σύμβουλο του Φινλανδού προέδρου Πέτρι Χακαράινεν, τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας της Βρετανίας Στίβεν Λάβγκροουβ και τον σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν, προκειμένου να συζητήσει την προτεινόμενη διεύρυνση του ΝΑΤΟ.

Το μήνυμα προς όλους ήταν κοινό, βάσει της ανακοίνωσης που εκδόθηκε από το γραφείο Ερντογάν: «Εάν δεν εκπληρωθούν οι προσδοκίες της Τουρκίας, η πρόοδος της διαδικασίας δεν θα είναι δυνατή». Από αμερικανικής πλευράς, ο Τζέικ Σάλιβαν δήλωσε κατόπιν της επικοινωνίας ότι η Ουάσινγκτον βρίσκεται σε συνεχείς συνομιλίες με την Άγκυρα, δηλώνοντας αισιόδοξος για την έκβασή τους.

Ο Ιμπραήμ Καλίν είχε λάβει τη «σκυτάλη» ήδη από το Σάββατο, λέγοντας πως αποτελεί ζήτημα εθνικής ασφάλειας για την Τουρκία η παρουσία Κούρδων αυτονομιστών και γκιουλενιστών στην επικράτεια των δύο σκανδιναβικών χωρών, και ζητώντας διαπραγμάτευση επί του ζητήματος, ιδιαιτέρως με τη Στοκχόλμη.

Οι τουρκικές ενστάσεις στη συνάντηση Τσαβούσογλου - Μπλίνκεν

Οι τουρκικές αντιρρήσεις εκφράστηκαν και από τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, κατά τη συνάντηση που είχε το βράδυ της Τετάρτης με τον Αμερικανό ομόλογό του, Άντονι Μπλίνκεν, στη Νέα Υόρκη.

Σε σύντομες δηλώσεις του πριν έλθει ενώπιος ενωπίω με τον Μπλίνκεν, ο Τσαβούσογλου επανέλαβε ότι η Τουρκία έχει «εύλογες ανησυχίες για την ασφάλειά της» λόγω της υποστήριξης που, όπως είπε, παρέχουν Στοκχόλμη και Ελσίνκι σε «τρομοκρατικές οργανώσεις». Και προσέθεσε ότι η Τουρκία κατανοεί τις ανησυχίες της Σουηδίας και της Φινλανδίας για την ασφάλειά τους, όμως θα πρέπει να απαντηθούν και οι δικές της ανησυχίας.

Κατόπιν των συνομιλιών, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών δήλωσε προς τους Τούρκους δημοσιογράφους που τον συνοδεύουν στη Νέα Υόρκη πως ο Άντον Μπλίνκεν είπε κατά τη συνάντησή τους πως θα δοθούν τα απαραίτητα μηνύματα όσον αφορά τις ανησυχίες της Τουρκίας για την ασφάλειά της.

Πέραν αυτού -και στον απόηχο της επίσκεψης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ουάσινγκτον- ο Τσαβούσλογλου ανέφερε επίσης πως μετέφερε στον Αμερικανό ομόλογό του ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να βρουν μία ισορροπία στις πολιτικές τους έναντι της Ελλάδας και της Τουρκίας.

Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε δηλώσει την Κυριακή -κατόπιν της ολοκλήρωσης της άτυπης συνόδου των ΥΠΕΞ του ΝΑΤΟ- ότι η Άγκυρα ανέκαθεν υποστήριζε την ιδέα της επέκτασης της Συμμαχίας, παρέθεσε εντούτοις τους «όρους» της προς υποστήριξη της προσχώρησης των δύο σκανδιναβικών χωρών στις δομές της Συμμαχίας.

Από ΝΑΤΟϊκής πλευράς ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, έχει εκφράσει την πεποίθηση ότι θα βρεθεί κοινό έδαφος ως προς τις ενστάσεις που προβάλλει η Τουρκία, ενώ σε ανάλογο τόνο έχουν κινηθεί και οι δηλώσεις του επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Άντονι Μπλίνκεν.

Ο Γενς Στόλτενμπεργκ -ο οποίος έχει επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου- επισημαίνει πως η Τουρκία αποτελεί «πολύτιμο σύμμαχο» για το ΝΑΤΟ, και «οι οποιεσδήποτε ανησυχίες για την ασφάλεια πρέπει να αντιμετωπιστούν».

Ο Φινλανδός πρόεδρος, Σαούλι Νιινίστο, έχει εξίσου δηλώσει πεπεισμένος ότι θα υπάρξει συμφωνία με την Τουρκία, χωρίς να κρύβει εντούτοις την έκπληξή του για τη στάση Ερντογάν, επισημαίνοντας πως κατά την επίσκεψη που είχε πραγματοποιήσει πρόσφατα στην Άγκυρα είχε λάβει το μήνυμα πως υποστηρίζει την ένταξη.

Από σουηδικής πλευράς, η πρωθυπουργός Μαγκνταλένα Άντερσον δηλώνει ότι «προσβλέπει στη συνεργασία με την Τουρκία εντός του ΝΑΤΟ». Αμφότερες Φινλανδία και Σουηδία έχουν εκφράσει την πρόθεση να μεταβούν ανώτατοι διπλωμάτες τους για συνομιλίες στην Άγκυρα για να εισπράξουν, πάντως, την απάντηση Ερντογάν πως «δεν χρειάζεται να μπουν στον κόπο».

Ο Φινλανδός πρόεδρος και η Σουηδία πρωθυπουργός πρόκειται να έχουν αύριο, Πέμπτη, συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν, στον Λευκό Οίκο.

Πρώτο «μπλόκο» στην ενταξιακή διαδικασία

Η Συμμαχία δέχθηκε σήμερα το επίσημο αίτημα ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας που σηματοδοτεί ιστορική μεταστροφή από την αμυντική ουδετερότητα ως απόρροια της νέας γεωπολιτικής πραγματικότητας που έχει δημιουργήσει η ρωσική εισβολή στο έδαφος της Ουκρανίας.

«Πρόκειται για μια ιστορική στιγμή σε μια κρίσιμη περίοδο για την ασφάλειά μας» δήλωσε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, επαναλαμβάνοντας πως ζητούμενο είναι η κατά το δυνατόν σύντομη ολοκλήρωση της διαδικασίας.

Ωστόσο, κατά πληροφορίες των Financial Times, η Τουρκία μπλόκαρε ήδη την έναρξη της επεξεργασίας του αιτήματος Φινλανδίας και Σουηδίας, εμποδίζοντας σχετική ψηφοφορία που επρόκειτο να λάβει χώρα άμεσα σε επίπεδο πρεσβευτών του ΝΑΤΟ ώστε να ξεκινήσουν οι ενταξιακές συνομιλίες.

Τόσο ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, όσο και ΝΑΤΟϊκοί εταίροι, έχουν δεσμευτεί για την κατά το δυνατόν ταχύτερη διαδικασία, καθώς και για την παροχή ενδιάμεσων εγγυήσεων ασφαλείας έως ότου οι δύο χώρες βρεθούν επίσημα υπό την ομπρέλα του Άρθρου 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ που εγγυάται τη συλλογική άμυνα.

Οι τουρκικές αντιρρήσεις, ωστόσο, έρχονται να θέσουν εν αμφιβόλω κατά πόσο η διαδικασία μπορεί να προχωρήσει ομαλά και σύντομα, καθώς και το εάν θα έχει «κλείσει» το πρώτο στάδιο της όλης διαδικασίας εντός δύο εβδομάδες ώστε να μπορέσουν να παραστούν Στοκχόλμη και Ελσίνκι με το καθεστώς παρατηρητή στην επερχόμενη ΝΑΤΟϊκή σύνοδο της Μαδρίτης.