Το 2022 ήταν έτος μάθημα για τους μεγάλους

Εκτός όμως από γεγονότα το 2022 υπήρξε επίσης έτος μεγάλων μαθημάτων σε πολλαπλά επίπεδα. Μαθήματα που για μία φορά ακόμη για να ενισχύσουν τον μύθο του Δαυίβ και του Γολιάθ, δόθηκαν από τον μικρό προς τον μεγάλο και ισχυρό.

Η μικρή (συγκριτικά με τα Ρωσικά μεγέθη) Ουκρανία δεν έχει δώσει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης για τα παραπάνω ακόμη και στον πλέον φανατικό οπαδό του Βλαντιμίρ Πούτιν. Όταν στις 24 Φεβρουαρίου η Ρωσία εισέβαλλε από πέντε διαφορετικά μέτωπα στα ουκρανικά εδάφη ακόμη και εμείς που βρισκόμασταν εντός του πεδίου βολής των ρωσικών Grad στην Μαριούπολη δεν δίναμε πολλές ελπίδες στον Ουκρανικό στρατό. Οι τρεις μέρες για το Κίεβο από την πλευρά των Ρώσων έχουν μετατραπεί σε περισσότερες από 300 ημέρες όχι απλά ηρωικής αντίστασης αλλά αντεπίθεσης και χτυπημάτων χωρίς έλεος σε κάθε πεδίο μάχης. Ναι οι Ουκρανοί δεν κερδίζουν μόνοι τους, τα δυτικά οπλικά συστήματα έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο να απωθηθούν οι ρωσικές δυνάμεις από τα προάστια του Κιέβου και στο να «απλώσει» χρονικά ο πόλεμος. Είναι όμως οι Ουκρανοί στρατιώτες που με εκπαίδευση από το 2014 μέχρι και τον περασμένο Φεβρουάριο σε κάθε συνθήκη αλλά και οι απλοί Ουκρανοί πολίτες σε κάθε γωνιά της χώρας που με το αποστομοτικό «δεν φεύγω από το σπίτι μου δεν θα με διώξει κανείς από την γη μου» υπογράφουν με το παράδειγμα και κυρίως με το αίμα τους ένα μάθημα από αυτά που θα μείνουν στην παγκόσμια ιστορία ως νίκη ανεξάρτητα από την εξέλιξη του πολέμου.

Η Ρωσία θα πρέπει να θεωρείται ως η μεγάλη ηττημένη αλλά και το μεγάλο μάθημα προς φίλους και εχθρούς… Δεν είναι πως ηττάται από μία υποδεέστερη αριθμητικά δύναμη στα πεδία, δεν είναι ούτε το ότι έχει καταφέρει μέσα σε λιγότερο από 10 μήνες να καταστρέψει την εικόνα των τελευταίων 20 ετών που με πολύ κόπο και τόνους ψεμάτων έχτιζε προς την Δύση, είναι κυρίως πως σφυρηλάτησε «εθνική συνείδηση» σε έναν λαό που είχε περισσότερα κοινά σε εθνικότητα, παραδόσεις και γλώσσα από κάθε άλλον στην «γειτονιά» της. Οι επόμενες τουλάχιστον τρεις γενιές Ουκρανών θα μεγαλώσουν με τα ηρωικά, το δίχως άλλο, κατορθώματα των νέων πατέρων του έθνους τους. Ο Ρώσος θα είναι για τουλάχιστον 50 χρόνια εχθρός και στην καλύτερη αφερέγγυος γείτονας που μόνο κακό μπορεί να φέρει, ενώ η Δύση θα είναι χωρίς πολλά γιατί και ίσως ο μοναδικός δρόμος για το αύριο.

Η Ρωσία θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να μην γυρίσει πίσω στο σκοτεινό παρελθόν της. Πολύ δύσκολα το δόγμα «Πούτιν και μετά το χάος» θα συνεχιστεί μετά από 20 χρόνια ομολογουμένως εκτόξευσης (μόνο εικονικής στην πραγματικότητα) μίας χώρας με αδιαπραγμάτευτα σπουδαίο πολιτιστικό και πολιτισμικό υπόβαθρο. Θα είναι εξόχως δύσκολο επίσης για την Δύση να κρατήσει την «αρκούδα» επί μακρόν στα σχοινιά. Το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας δεν είναι μύθος και κυρίως δεν είναι απίθανο με τα όσα έχουμε ζήσει το 2022 να υπάρξει χτύπημα σε κάποιο σημείο του πλανήτη με «στρατηγικό» πυρηνικό όπλο. Η Ρωσία δεν είναι χρήσιμη στην Δύση όταν είναι σε αποδρομή και αυτό ο κόσμος το έχει ζήσει τόσο μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου όσο και μετά το τέλος του κομμουνισμού… Η Δύση έχει για τρίτη φορά μέσα σε 60 χρόνια την ευκαιρία να δώσει ανάσα ουσιαστικής αναδόμησης σε μία χώρα την οποία παραδοσιακά εντάσσει στους «απέναντι». Ίσως αυτή την φορά να είναι μάθημα και ευκαιρία η Ρωσία να ενταχθεί σε κάτι που θα μοιάζει με ουσιαστική φιλία.

Μεγάλο είναι το μάθημα του 2022 όμως και για τους υποθετικά κερδισμένους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες για πρώτη φορά φαίνεται να «ταρακουνήθηκαν» σε τέτοιο βαθμό από έναν πόλεμο στον οποίο επένδυσαν τόσο ανοιχτά την περίοδο της απόλυτης ακμής τους. Η οικονομία είναι η βάση αλλά και η αχίλλειος πτέρνα των ΗΠΑ. Ο Πούτιν έγινε εσχάτως ακραίως αλλά είναι αδύνατο, και στατιστικά να το δει κάποιος, να έχει σε όλα άδικο… Η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά είναι γεγονός. Οι πιέσεις προς την Ρωσία από το 1991 και μετά μεγάλες και οι υποσχέσεις της Δύσης είτε δεν τηρήθηκαν είτε ήταν ειπωμένες με μισόλογα. Σε αξιοπιστία έχουν χάσει και τα δύο άκρα και κανένας δεν θα ήταν τόσο ανοιχτός σε ένταξη στην Βορειοατλαντική Συμμαχία όπως οι Ουκρανοί, εάν ο Πούτιν και η κάστα του Κρεμλίνου που ο ίδιος δημιούργησε δεν έφταναν στα όρια της παραφροσύνης. Το ρωσικό φυσικό αέριο και η ενεργειακή δυναμική της Μόσχας έφεραν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση και την Ευρώπη. Η Γερμανία στην μετά Μέρκελ εποχή αποδείχθηκε μία χώρα με ισχυρή οικονομία αλλά σε καμία περίπτωση κραταιά δύναμη στην παγκόσμια σκακιέρα. Η εξάρτηση του Βερολίνου από την ρωσική ενέργεια ήταν κοινό μυστικό που μόνο η αποχώρηση Μέρκελ και η ανάληψη πρωταγωνιστικού ρόλου από τον Μακρόν αποκάλυψαν. Τα δεκανίκια της «ατμομηχανής της Ευρώπης» είναι μεγαλύτερα από όσο φανταζόμασταν.

Το Πεκίνο είναι ο τρίτος μεγάλος πόλος του 2022. Αυτός όμως είναι ένας σταθερός πομπός μηνυμάτων τα τελευταία τουλάχιστον 10 χρόνια. Το ζήτημα με την Κίνα είναι εάν κατανόησε πως θα πρέπει να γίνει και δέκτης σημάτων από την Δύση. Δεν είναι μονόδρομος η άνοδος και σίγουρα μετά τα όσα έχουν γίνει με την Ρωσία ο δρόμος θα είναι ακόμη πιο ανηφορικός. Οι αλλαγές στο εσωτερικό της χώρας με την «ισόβια» επιλογή του Σι Τζιπινγκ δεν είναι κάτι που θα περάσει εύκολα σε έναν λαό που ξεπερνά το 1,5 δισεκατομμύρια. Η πανδημία και οι περιορισμοί έφεραν την χώρα στα όρια κοινωνικής αναταραχής… Η άρση των περιορισμών δείχνει αντανακλαστικά από το Κομουνιστικό Κύμα που δεν έχει ούτε τους πόρους, ούτε ως φαίνεται και την διάθεση για μία νέα Τιεν Αν Μεν με έναν πόλεμο σε εξέλιξη και την ανάπτυξη της οικονομίας να μπαίνει στον «πάγο». Η Ταϊβάν είναι σίγουρα ένα ζήτημα που η Κίνα θα ήθελε να έχει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να έχει λήξει την χρονιά που έφυγε. Η ρωσική εισβολή ανέτρεψε τα σχέδιά της και αυτό μπορεί να μην ειπώθηκε ανοιχτά αλλά είναι σίγουρο πως έχει επικοινωνηθεί σε ανώτατο επίπεδο. Η Βόρεια Σινική θάλασσα είναι κομβικής σημασίας για το Πεκίνο και αυτό φαίνεται πως ήδη απασχολεί έντονα το αμερικανικό Πεντάγωνο και την Ουάσιγκτον.

Ο πόλεμος της Ουκρανίας που έφερε απρόσμενες αναποδιές στο Κρεμλίνο φαίνεται να δημιούργησε και εντονότερη ανάγκη για μετατροπή εύθραυστων λυκοφιλιών σε συμμαχίες ουσίας. Μία τέτοια είναι και αυτή ανάμεσα σε Ρωσία και Τουρκία. Η Μόσχα μετατρέπει την Τουρκία αρχικά σε ενεργειακό κόμβο και στη συνέχεια σε μεγάλο αμερικανικό πρόβλημα στην ανατολική Μεσόγειο. Η Άγκυρα από την πλευρά της παίρνει όσα εύκολα πλέον δίνει το Κρεμλίνο και ζητά, κατά την προσφιλή της πρακτική, ακόμη περισσότερα. Ένα από αυτά η άδεια για χτυπήματα στην Βόρεια Συρία, σε περιοχές που πριν από 3 χρόνια το «ΝΙΕΤ» και αρκετοί σωροί Τούρκων στρατιωτών ήταν αρκετά για να «θάψουν» το νεοθωμανικό μένος της Κυβέρνησης Ερντογάν. Η ενισχυμένη «φιλία» Ρωσίας – Τουρκίας μπορεί να φέρνει ένταση και κλιμάκωση στην ανατολική Μεσόγειο φέρνει όμως και ενισχυμένο επί της ουσίας ρόλο στην Αθήνα με τις ευλογίες της οβάλ γραφείου. Μπορεί σε διπλωματική γλώσσα το State Department να διατυπώνει με τις γνωστές ίσες (ή σχεδόν) αποστάσεις τις συστάσεις – παραινέσεις ανάμεσα στους δύο γείτονες αλλά είναι βέβαιο πως το 2022 έχουν εκδοθεί περισσότερες ανακοινώσεις «χαστούκια» προς την Άγκυρα όσες τα τελευταία πέντε χρόνια μαζί.