Βερέμης: Γιατί δεν μπορούν να ταυτιστούν οι νέοι με τα οράματα του Πολυτεχνείου

Ο καθηγητής τονίζει πως ο μέσος Έλληνας θεωρούσε βλάκες τους χουντικούς, στην καλύτερη περίπτωση τους αντιμετώπιζε με συγκατάβαση και στη χειρότερη με μίσος.

Σχολιάζοντας τους ισχυρισμούς που αναπαράγονται κάθε χρόνο αυτή την ημέρα, πως δεν υπήρχαν νεκροί στο Πολυτεχνείο, κάνει λόγο για «ανοησίες».

Εξηγεί πως το Πολυτεχνείο ήταν ένα μάλλον αυθόρμητο ξέσπασμα των νέων και όχι μια οργανωμένη εξέγερση κατά της χούντας και πως οι σημερινοί νέοι, που ζουν μια ελευθερία που δεν έχει υπάρξει ποτέ ξανά σε αυτό το βαθμό στην ελληνική ιστορία, δεν μπορούν να ταυτιστούν με τα οράματα εκείνης της εποχής.

Ολόκληρη η συνέντευξη του Θάνου Βερέμη στο CNN Greece

50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, πόσο έχουν μελετηθεί ιστορικά τα γεγονότα του ‘73;

«Τα γεγονότα του ’73 ήταν ανάλογα με αυτά που προηγήθηκαν. Αυτή η δικτατορία των συνταγματαρχών ήταν μια ανοησία να το πω έτσι, από αρχής μέχρι τέλους. Δηλαδή δεν έφτανε που ήταν προβληματικό για την κοινωνία να έχει μερικούς ''κινηματίες'' να κανονίζουν το μέλλον, αλλά ήταν και περιορισμένης ικανότητας άνθρωποι.

Γενικώς η ελληνική κοινωνία, από την εποχή της Τουρκοκρατίας μέχρι σήμερα, είναι μια κοινωνία που δεν αντιλαμβάνεται καθόλου την καταστολή και την καταπίεση. Δηλαδή της είναι τελείως ξένη έννοια η καταπίεση και η καταστολή και η έλλειψη ελευθεριών γενικώς.

Οι Έλληνες βρίσκουν βέβαια ελευθερία όταν τους την αρνείται το κράτος, και αυτό έχει συμβεί ελάχιστες φορές στην ελληνική ιστορία. Είχαμε μια δικτατορία του Μεταξά, η οποία όμως ας πούμε ότι κάπως αθωώθηκε από τον πόλεμο κατά της Ιταλίας, όπου πράγματι ο Μεταξάς έπαιξε έναν ρόλο ενωτικό. Εδώ και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος με τον Ζαχαριάδη γενικό γραμματέα, έγραψε ένα γράμμα στο οποίο έλεγε όλοι οι Έλληνες στο πλευρό της κυβέρνησης το οποίο είναι ασυνήθιστο. Εν πάσει περιπτώσει, κάπως εξαγόρασε τη δικτατορία του με την τελευταία του πράξη ο Μεταξάς λίγο πριν πεθάνει. Αλλά σε γενικές γραμμές η δικτατορία της 21^ης Απριλίου, ήταν η μόνη που κράτησε πολύ και που δεν ήταν καθόλου αγαπητή. Ο περισσότερος κόσμος την έβλεπε στην καλύτερη περίπτωση με συγκατάβαση, στη χειρότερη με μίσος.

Από εκεί και πέρα, ενός κακού μύρια έπονται. Δεν μπόρεσε να κερδίσει κανέναν. Αν ο Μεταξάς κέρδισε έστω και την τελευταία στιγμή με τη διαχείριση της ιταλικής επίθεσης τις καρδιές των μαχομένων Ελλήνων, ετούτοι ούτε αυτό δεν μπόρεσαν να κάνουν».

Η κοινωνία δηλαδή ένιωθε περιφρόνηση και απέχθεια για τη χούντα;

«Περιφρόνηση. Ο μέσος Έλληνας τους θεωρούσε βλάκες. Θυμάμαι είχα πάρει ένα ταξί μια φορά και επειδή οι ταξιτζήδες ήταν συνήθως συντηρητικοί πρόσεχα τα λόγια μου. Τελικά τα είπε αυτός όλα αντί για εμένα. ''Κύριέ μου αυτοί είναι βλάκες, δεν έχουν μυαλό, τι να μας κάνουν και τι να μην μας κάνουν. Όταν είσαι βλάκας, είσαι βλάκας’’. Τον ταξιτζή μου εκείνης της εποχής δεν τον ενοχλούσε τόσο η σκληρότητα του καθεστώτος, τον ενοχλούσε η βλακεία του καθεστώτος».

Σχεδιασμένη εξέγερση κατά της χούντας ή αυθόρμητο «ξέσπασμα» η 17η Νοέμβρη;

«Ήταν ένα ξέσπασμα κυρίως της νεολαίας, των νέων ανθρώπων, οι οποίοι δεν είχαν συνηθίσει σε αυτή τη μεταχείριση και ξέρετε, το να έχεις έναν δικτάτορα από πάνω σου είναι δυσάρεστο, να έχεις έναν βλάκα δικτάτορα από πάνω σου, είναι δυο φορές δυσάρεστο. Αυτή είναι η πραγματική ανάλυση, η δική μου τουλάχιστον, του φαινομένου της χούντας. Αυτοί οι άνθρωποι με εξαίρεση ίσως τον Παπαδόπουλο που τουλάχιστον είχε ανεπτυγμένο το ένστικτο της αυτοσυντήρησης περισσότερο από τους άλλους, οι άλλοι ήταν μετριότατα όντα. Δεν είχαν καμιά ιδιαίτερη ικανότητα ή αξία. Και όλα αυτά οδήγησαν την Ελλάδα σε προβληματικές οδούς, σε οικονομικό πρόβλημα, σε κοινωνικά προβλήματα όλων των ειδών».

Αν καταλαβαίνω σωστά, εκτιμάτε πως οι νέοι που βρίσκονταν μέσα στο Πολυτεχνείο φαίνεται πως δεν είχαν συνείδηση τι θα ακολουθούσε μετά...

«Όχι, δεν είχαν συνείδηση γιατί δεν είχαν ξαναζήσει τέτοιο φαινόμενο. Άλλωστε να θυμόμαστε και πως η Κύπρος πλήρωσε ακέραιο το τίμημα της χούντας».

Ποια είναι η άποψή σας για όσους αρνούνται ότι υπήρξαν νεκροί τις ημέρες του Πολυτεχνείου;

«Είναι ανοησία, υπήρξαν νεκροί αλλά δεν είμαστε βέβαιοι για τον αριθμό. Πόσοι ήταν. Αλλά ότι υπήρξαν, υπήρξαν και αυτό είναι ένα ακόμα στοιχείο της ανοησίας, της βλακείας, των δικτατόρων».

Πόσο επίκαιρο είναι σήμερα το μήνυμα του Πολυτεχνείου; Αγγίζει τη νέα γενιά; Ταυτίζονται με τα οράματα της εξέγερσης;

«Δεν νομίζω ότι μπορούν να ταυτιστούν, γιατί τα παιδιά τα σημερινά είναι μαθημένα σε ένα τελείως διαφορετικό καθεστώς ανοχής της οικογένειας, της κοινωνίας, των ομοίων τους, είναι μια άλλη εικόνα πλέον. Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι στην ιστορία παίζουν ρόλο μεγάλο οι συνθήκες που επικρατούν σε μια κοινωνία αν είναι αυστηρή αν έχει ανοχή μεγάλη για την παραβατικότητα, όλα αυτά… Η σημερινή νεολαία είναι μαθημένη σε μια ελευθερία που δεν έχει υπάρξει ποτέ ξανά σε αυτό το βαθμό στην ελληνική ιστορία».

Οπότε, μόνον εάν κάποιος έχει βρεθεί σε ανελεύθερες καταστάσεις μπορεί να ταυτιστεί;

«Ακριβώς. Αυτό έγινε εν μέρει και στο Πολυτεχνείο και στο Πανεπιστήμιο που προηγήθηκε του Πολυτεχνείου, τις φασαρίες που ανέβηκαν στην ταράτσα του Πανεπιστημίου. Ήταν η πρώτη αντιχουντική οργανωμένη ενέργεια. Όλοι αυτοί είχαν μείνει κατάπληκτοι δεν περίμεναν τέτοια καταστολή γιατί τους τρόμαξε, ας το πούμε έτσι».

Διαβάστε εδώ ολό το αφιέρωμα του CNN Greece για τα 50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου