Ο Μ. Σάμπεργκ στο CNN Greece: Τα νέα μέσα είναι το νέο μήνυμα

Συνοδοιπόρος του Μάρσαλ Μακ Λούαν - ο οποίος είπε το περίφημο «το μέσο είναι το μήνυμα» - ήταν από τους συνδιαμορφωτές του παρόντος και του μέλλοντος της αμερικανικής τηλεόρασης. Στο ξεκίνημα της δεκαετίας του ’70 ο Μάικλ Σάμπεργκ έφερνε την τηλεοπτική επανάσταση, ιδρύοντας την εταιρεία παραγωγής και βίντεο-κολεκτίβα «Raindance Corporation» και συγγράφοντας το ιδεολογικό μανιφέστο «Guerilla television». Ακολούθησεε μία λαμπερή καριέρα κινηματογραφικού παραγωγού σε ταινίες όπως οι Pulp Fiction, Gattaca, «Ένα ψάρι που το έλεγαν Γουάντα», «Έριν Μπρόκοβιτς» και πολλές άλλες.

Η συνύπαρξή του με τον Καναδό φιλόσοφο και διανοητή της επικοινωνίας, Μάρσαλ Μακλούαν, έδωσε τη δυνατότητα στον Σάμπεργκ να αναλύσει τη σημερινή ψηφιακή πραγματικότητα με βάση το ρητό του Μακλούαν «το μέσο είναι το μήνυμα» και να μιλήσει για το νέο μήνυμα που συνθέτουν οι χρήστες στα νέα μέσα. Παράλληλα, στις απαντήσει που δίνει στο CNN Greece, προβλέπει το μέλλον της αφήγησης και χαρτογράφει τον τρόπο με τον οποίο θα γίνεται η κατανάλωση των ιστοριών μυθοπλασίας.

Σχετικά με την επίδραση της ψηφιακής τεχνολογίας στη δημιουργία ιστορίων σε όλες τις μορφές, ο κ. Σάμπεργκ ανέφερε: «η αφήγηση ιστοριών πιστεύω ότι είναι μία βασική ανθρώπινη ανάγκη. Θέλουν ιστορίες. Η ουσία μίας εξαιρετικής ιστορίας είναι το κοινό να θέλει να μάθει τι θα γίνει μετά, αν είναι συναισθηματικά ικανοποιημένο, αν ένιωσε έκπληξη και ικανοποίηση από την κατάληξη στο τέλος. Το ερώτημα, τώρα, με την έκρηξη των νέων μέσων επικοινωνίας και τις πολλές πλατφόρμες, είναι ποια είναι η κατεύθυνση για την σπουδαία αφηγηματική φόρμα και αν μπορεί να υπάρξουν διαφορετικές φόρμες αφήγησης να τη συναγωνιστούν, όπως τα βίντεο μικρής διάρκειας ή άλλες φόρμες. Τα βίντεο στο Instagram για παράδειγμα. Ο κόσμος αναλώνει το χρόνο του σε αυτά αντί να καταναλώνει ιστορίες. Η αίσθησή μου είναι, λοιπόν, ότι το κοινό θα συνεχίσει να καταναλώνει ιστορίες στην παραδοσιακή τους μορφή. Υπάρχουν 500 τηλεοπτικές σειρές μυθοπλασίας αυτήν τη στιγμή στις ΗΠΑ, το κοινό αγαπά τις ταινίες, έχουμε περισσότερες ιστορίες και πιο καλές από ποτέ. Τα πάντα είναι σε έκρηξη. Το ερώτημα είναι αν ο κόσμος θα έχει χρόνο για να παρακολουθήσει έργα μυθοπλασίας. Είναι αυτό που εγώ αποκαλώ τόπος και διάρκεια. Αν έχεις, δηλαδή, τρία λεπτά στο γραφείο θα δεις κάτι στο κινητό σου ή το iPad ή τον υπολογιστή σου. Αν έχεις 30 λεπτά, πιθανώς να δεις ένα τηλεοπτικό επεισόδιο, αν είσαι σπίτι το βράδυ, έχεις 2 ώρες για να δεις τρία τηλεοπτικά επεισόδια ή μία ταινία. Έχει δημιουργηθεί μία έκφραση στις ΗΠΑ, έχει γίνει και emoji, «netfix and chill». Η αφήγηση είναι καλύτερη γιατί υπάρχει σε μεγαλύτερο βαθμό. Υπάρχουν περισσότερες επιλογές και είναι μία εξαιρετική εποχή για την αφήγηση».

Ο κ. Σάμπεργκ αναλύει τη ρήση του Μακλούαν «το μέσο είναι το μήνυμα και την κάνει προβολή στις σημερινές συνθήκες επικοινωνίας: «σκέφτομαι πολύ τον Μακλούαν γιατί μεγαλώσαμε μαζί και πολύ λίγοι άνθρωποι σήμερα θυμούνται τον Μακλούαν. Αλλά ήταν ιδιοφυής, λέγοντας ότι το μέσο είναι το μήνυμα, το οποίο σημαίνει ότι η μορφή του μέσου σχηματοποιεί το μήνυμα. Αν δείτε τις αμερικανικές εκλογές στις ΗΠΑ ή ακόμη και την καθημερινή κατανάλωση των χρηστών στο Instagram, στο Snapchat αν είναι νεότεροι, στο Facebook ή σε όποιο site πηγαίνουν... Δεν κολυμπάμε, απλώς σε μία θάλασσα από μέσα, είμαστε αυτή η θάλασσα ή μάλλον τη δημιουργούμε. Αυτό είναι το μήνυμα. Όλοι μας δημιουργούμε το δικό μας περιεχόμενο σε μικρές ή μεγαλύτερες μορφές και ξυπνάμε κάθε ημέρα αναζητώντας τους τρόπους με τους οποίους θα εκφραστούμε. Ειδικότερα οι νεότερες γενιές. Όταν μιλάω με 20αρηδες χρησιμοποιούν κυρίως Instagram και Snapchat. Σε αυτά λαμβάνουν και μοιράζονται πληροφορίες. Ζούμε, λοιπόν, σε αυτόν τον κόσμο, στον οποίο επικοινωνούμε διαρκώς με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Αυτό είναι πραγματικά πολύ συναρπαστικό. Έχω 4 διαφορετικές εφαρμογές για να επικοινώνω με διαφορετικούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Είμαι διαρκώς εκεί έξω, κολυμπώντας σε αυτήν τη θάλασσα. Με έναν ανεπαίσθητο τρόπο, δεν ισχύει μόνο ότι το μέσο είναι το μήνυμα, αλλά και το ότι αποτελούν προέκταση του ανθρώπου. Και αυτή η προέκταση έχει αυξηθεί εκθετικά».

Ο κ. Σάμπεργκ δεν συμμερίζεται τις ανησυχίες για μελλοντική δυστοπία και εμφανίζεται αισιόδοξος για τα όσα έχει να προσφέρει η τεχνολογία: «αν και θαυμάζω τη σειρά «Black Mirror» δεν είμαι οπαδός του δυστοπικού μέλλοντος. Αυτές οι νέες τεχνολογίες είναι εδώ για να μας βοηθήσουν. Μέγαλο μέρος της δυστοπικής λογοτεχνίας επιστημονικής φαντασίας στηρίζεται στην ιδέα ότι η τεχνητή νοημοσύνη και τα ρομπότ θα μας σκοτώσουν. Δεν το πιστεύω αυτό. Πολλοί άνθρωποι στη Silicon Valley και αλλού χρησιμοποιούν αυτές τις τεχνολογίες στη νοσηλευτική φροντίδα. Το μέλλον είναι ήδη εδώ, απλά δεν είναι ισότιμα κατανεμημένο, όπως λέει και η γνωστή ρήση. Νομίζω ότι ένα από τα ζητήματα που θα τεθούν στο μέλλον είναι η ισότιμη κατανομή των πλεονεκτημάτων που προσφέρει η τεχνολογία».

Στην ερώτηση τι τον εντυπωσίασε περισσότερο από τα όσα είδε στο Web Summit, o κ. Σάμπεργκ απάντησε: «είναι συναρπαστικό το γεγονός ότι πάνω από 50.000 άνθρωποι βρίσκονται εδώ με κοινό ενδιαφέρον για την τεχνολογία. Ορισμένα από τα πιο δημιουργικά μυαλά του χώρου έχουν έρθει, είναι μία μεγαλειώδης συνάθροιση με ανθρώπους που συζητούν πώς να βγάλουν χρήματα, βεβαίως, αλλά και πώς να κάνουν τα πράγματα καλύτερα. Δεν υπάρχει κανείς εδώ που θέλει να τα κάνει χειρότερα».

Σχετικά με τη σημασία της εικονικής πραγματικότητας για το μέλλον του κινηματογράφου, ο κ. Σάμπεργκ τονίζει: «Νομίζω ότι η εικονική πραγματικότητα είναι εκπληκτική. Με εντυπωσιάζει, αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι είναι ένα μέσο αφήγησης. Ο φίλος μου και σπουδαίος σκηνοθέτης Στίβεν Σόντεμπεργκ λέει ότι η ουσία της δραματικής εξιστόρησης στις ταινίες είναι τα πλάνα αντίδρασης του πρωταγωνιστή: δημιουργώ κάτι και αυτός αντιδρά. Εξηγεί πώς νιώθει και ποιες είναι οι προθέσεις του. Μου είναι δύσκολο να συλλάβω πώς θα μπορούσε να γίνει κάτι αντίστοιχο στην εικονική πραγματικότητα. Δεν είμαι σίγουρος, λοιπόν, ότι είναι ένα μέσο αφήγησης και μία συλλογική εμπειρία, όπως είναι ο κινηματογράφος ή η τηλεόραση. Η εικονική πραγματικότητα έχει τα χαρακτηριστικά της συλλογικής εμπειρίας στα παιχνίδια. Νομιζώ ότι είναι ένα εξαιρετικό μέσο επικοινωνίας, για ταξιδιωτικούς προορισμούς, για την εκπαίδευση. Έχω μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την ενισχυμένη πραγματικότητα. Θα κριθεί, λοιπόν, αν η εικονική πραγματικότητα είναι ένα μέσο για μεγάλες ιστορίες».

Σύμφωνα με τον κ. Σάμπεργκ, η μεγαλύτερη αλλαγή στην βιομηχανία του κινηματογράφου αυτήν τη στιγμή είναι το γεγονός ότι «υπάρχει πολύ ψυχαγωγική αφήγηση, σε τόσο πολλές πλατφόρμες που θέτει σε αμφισβήτηση τη σημασία του να πηγαίνει κάποιος στον κινηματογράφο. Οι ταινίες είναι καταπληκτικές, όπως αυτές με τους υπερήρωες της Marvel, ο κόσμος συνεχίζει να πηγαίνει στις αίθουσες για να τις δει, απλά δεν έχουν την αντίστοιχη κυριαρχία του πρόσφατου παρελθόντος. Οι ταινίες δεν θα εξαφανιστούν ποτέ, θεωρώ ότι αποτελούν την υψηλότερη μορφή αφήγησης».