Η κινεζική λογοκρισία στο Internet: Κλεφτοπόλεμος και ακρότητες
Τίποτα δεν αντανακλά τη δύναμη της εικονικής φωτογραφίας του ανθρώπου που στέκεται μπροστά στα τανκ, στην πλατεία Τιέν Αν Μεν, όσο οι προσπάθειες που γίνονται να λογοκριθεί στο Internet. Κυριολεκτικά κάθε εικόνα που έστω και υπονοεί κάποια σχέση με τη συγκεκριμένη φωτογραφία διαγράφεται, από το πολύ στενό σύστημα παρακολούθησης του διαδικτύου που υπάρχει στην Κίνα. Κάθε αναπαράσταση της σκηνής, όπως μια σειρά από παπάκια που στέκονται το ένα πίσω από το άλλο, ή μερικά βιβλία μπροστά σε έναν αναπτήρα, έχουν όλα διαγραφεί.
Σύμφωνα με το Weiboscope -ένα παρατηρητήριο των social media με έδρα το Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ- ακόμα και ο πίνακας του Φρανσίσκο Γκόγια «Τρίτη Μαΐου 1808» (του 1814), ο οποίος προσομοιάζει σε συναίσθημα και σύνθεση τον άνθρωπο των τανκς, δεν θα πέρναγε από τη λογοκρισία.
Πίσω από το τείχος λογοκρισίας του κινεζικού internet, η σφαγή στην πλατεία Τιέν Αν Μεν δεν συνέβη ποτέ, οι συνεχιζόμενες ταραχές στο Χονγκ Κονγκ είναι υποκινούμενες από τη Δύση και ο Γουίνι το αρκουδάκι, απλώς δεν υπάρχει. Αυτό το ολοένα και πιο αυστηρό κλίμα λογοκρισίας έχει δημιουργήσει και αριστοτεχνικές τεχνικές παράκαμψής του. Ενώ οι λέξεις «πιάνονται» πιο εύκολα, οι εικόνες είναι δύσκολο να αναγνωριστούν και να λογοκριθούν.
Άρθρα από απαγορευμένα sites, όπως αυτό των New York Times, εμφανίζονται στο Weibo (την κινεζική εκδοχή του Twitter, το οποίο φυσικά είναι μπλοκαρισμένο στην Κίνα) σε εικόνες στραμμένες ανάποδα. Ένας συγγραφέας κατάφερε να κρατήσει μια εικόνα από τις διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ, στο WeChat, αλλά μόνο αφού χρειάστηκε πρώτα να την περάσει από πολλά «καλλιτεχνικά» φίλτρα και να τη γυρίσει στο πλάι. Οι Κινέζοι που θέλουν να παρακάμψουν τη λογοκρισία έχουν γίνει πολύ εφευρετικοί και έχουν εφεύρει ένα ολόκληρο σύστημα με εικόνες για να επικοινωνούν.
Τους τελευταίους μήνες, η λογοκρισία στο internet έχει γίνει πιο αυστηρή. Τον Ιούνιο, η 30 επέτειος από τη σφαγή στην Τιέν Αν Μεν έκανε τους λογοκριτές να είναι σε κόκκινο συναγερμό. Η Washington Post και ο Guardian μπλοκαρίστηκαν εκ νέου, μαζί με αρκετά ακόμα ειδησεογραφικά sites.
Ο Jason Ng, συγγραφέας του «Μπλοκαρισμένος στο Weibo» («Blocked on Weibo», 2013), σημειώνει ότι η πρώτη προτεραιότητα της κινεζικής κυβέρνησης είναι να εμποδίσει κάθε μαζική αντικυβερνητική πράξη. Αλλά, για τον Ng, το θέμα είναι οι γκρίζες περιοχές, εκεί όπου το κράτος πάει πέρα από το να εμποδίζει την πολιτική αναταραχή. «Ξεκάθαρα δεν είναι μόνο οι διαμαρτυρίες που λογοκρίνονται. Υπάρχει μια πατέντα, ένας στόχος», λέει. «Είναι εντυπωσιακό αν δούμε τους λόγους για τους οποίους διαγράφονται τα πράγματα. Πώς προσπαθεί η κυβέρνηση να διαμορφώσει τους κοινωνικούς κανόνες και την κουλτούρα, μέσα από τη λογοκρισία».
Κάποιες από τις εικόνες που διεγράφησαν, δεν προκαλούν έκπληξη: Απεικονίσεις της κρατικής βίας, καρτούν που σατιρίζουν τους ηγέτες της χώρας και εναέριες λήψεις από διαδηλώσεις. Αλλά κάποιες άλλες φαίνονται εντελώς άσχετες. Όλες οι εικόνες, ακόμα και οι ανώδυνες, των κορυφαίων Κινέζων αξιωματούχων, απαγορεύονται, εκτός από τα επίσημα websites..
Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο και φτάνουν τα όρια του γελοίου, όταν οι ιδιωτικές εταιρείες αναλαμβάνουν να αυτολογοκριθούν για να συμμορφωθούν με τους κανόνες. Για παράδειγμα, όταν ο Πρόεδρος Τζινπίνγκ ανέστειλε το χρονικό περιορισμό της θητείας του, το γράμμα n εξαφανίστηκε από τα sites, ως έμμεση σατιρική αναφορά στο άπειρο της θητείας του.
Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στα πολιτικά αστεία. Το 2013, οταν εμφανίστηκε μια εικόνα που συνέκρινε τον Ομπάμα και τον Τζινπίνγκ με τον Τίγρη και τον Γουίνι τον αρκούδο, το διάσημο καρτούν εξαφανίστηκε εντελώς και πέρυσι η ταινία στον οποία πρωταγωνιστεί δεν παίχτηκε καν στην Κίνα.
Ο Γουίνι το αρκουδάκι εξαφανίζεται από το πρόσωπο της γης στην Κίνα (CNNi)
Ο Τσάρλι Σμιθ (ψευδώνυμο για έναν από τυς ιδρυτές του GreatFire.org, ενός οργανισμού για την ελευθερία του λόγου στην Κίνα), πιστεύει ότι αυτό είναι ενδεικτικό τυης ευαισθησίας του Κινέζου ηγέτη. «Πραγματικά, θα μπορούσε να συγκριθεί κανείς και με χειρότερα καρτούν από τον Γουίνι», λέει.
Μπορεί ο Γουίνι να είναι το πιο διάσημο από τα καρτούν που έχουν εξαφανιστεί από την Κίνα, αλλά δεν είναι το μόνο. Πριν από χρόνια, η λογοκρισία αφαίρεσε κάθε αναφορά ενός φουσκωτού βάτραχου, επειδή οι χρήστες τον συνέδεαν με τον τότε Πρόεδρο Ζιάνγκ Ζεμίν, ο οποιος είχε το παρατσούκλι «βάτραχος». Και μετά από μια αναπαράσταση του ανθρώπου της Τιέν Αν Μεν η οποία χρησιμοποίησε λαστιχένια φουσκωτά παπάκια αντί για τανκ, τα λαστιχένια φουσκωτά παπάκια καταδικάστηκαν για πάντα, όπως λέει ο Σμιθ.
Οτιδήποτε μπορεί να σκαλίσει τη μνήμη των ανθρώπων και να τους επαναφέρει σε αυτήν αμφιλεγόμενα γεγονότα, μπαίνει αμέσως στο στόχαστρο. Εικόνες από κεριά, τα οποία συνδέονται με τις επετείους, απομακρύνονται από παντού σε κάθε επέτειο της Τιέν Αν Μεν.
Όταν ο Liu Xiaobo πέθανε, τον Ιούλιο του 2017, οι λογοκριτές αφαίρεσαν και τις εικόνες με άδειες καρέκλες. Κι αυτό επειδή ο Liu τιμήθηκε με μια άδεια καρέκλα στην τελετή απονομής των βραβείων Νόμπελ το 2010, επειδή δεν του επετράπη η έξοδος από τη χώρα για να παραλάβει το βραβείο του. Και κάπως έτσι, ένα απλό αντικείμενο οικιακής χρήσης έγινε πολιτικό σύμβολο.
Το να προσπαθήσεις να κερδίσεις τη λογοκρισία, σημαίνει να κάνεις μια εικόνα αόρατη για τους λογοκριτές, αλλά σαφή στους άλλους χρήστες. Επειδή τα κινεζικά είναι μια τονική γλώσσα, υπάρχουν πολλές λέξεις που αποκτούν διαφορετική σημασία, ανάλογα με το πώς προφέρονται. Η φράση «cao ni ma» μπορεί να σημαίνει ένα αλπακά ή «γαμιέτ@ι η μάνα σου». Το αλπακά πήρε τεράστιες διαστάσεις στο internet, καθώς η κινεζική λογοκρισία δεν μπορεί να το «πιάσει».
He Xie (καβούρια) (2010), Ai Weiwei
Ο Κινέζος καλλιτέχνης Άι ΓουέιΓουέι χρησιμοποίησε το συμβολισμό σε έργα του, συνδυάζοντάς τον με τα καβούρια. Η λέξη καβούρι στα κινεζικά ακουγεται το ίδιο με τη λέξη «αρμονία», μια αναφορά στην προσπάθεια των κυβερνήσεων να δημιουργήσουν μια «αρμονική κοινωνία». Το 2010 ο Άι έφτιαξε το έργο «He Xie» (καβούρια) στο οποίο έβαλε 3.200 πορσελάνινα καβούρια και όταν η κυβέρνηση έκλεισε το στούντιό του στη Σαγκάη, κάλεσε τους οπαδούς του να φάνε καβούρια πριν εκείνο κατεδαφιστεί.
Η λογοκρισία, πάντως, κάνει ότι μπορεί. Όταν το #metoo (wo yeshi) απαγορεύθηκε, από φόβο ότι θα έσπερνε τη Δυτική κουλτούρα στη χώρα, οι χρήστες κατέφυγαν στο mi tu, που σημαίνει κουνελάκι από ρύζι. Σύντομα απαγορεύτηκαν και τα κουνελάκια από ρύζι...
Η πολιτική της Κίνας για τη λογοκρισία του internet, μοιάζει με την οικονομική της πολιτική: Δίνεις αρκετή ελευθερία στους ανθρώπους ώστε να μην αισθάνονται καταπιεσμένοι, αλλά όχι αρκετή ώστε να πορέσουν να οργανωθούν εναντίον σου. Είναι μια λεπτή γραμμή και πρόσφατα στο Weibo εμφανίστηκε ένα ποστ που έγινε viral και το οποίο σημείωνε ότι «η απουσία κάθε διεθνούς είδησης από το κινεζικό internet γίνεται όλο και πιο παράξενη».
Το ποστ εξαφανίστηκε πολύ σύντομα...
The forbidden images of the Chinese internet, Kelsey AblesKelsey Ables, CNNi
Καιρός: 48ωρη βαρυχειμωνιά με βουτιά του υδραργύρου - Xιόνια και μέσα στις πόλεις
10:55
Ανακοινώθηκαν επισήμως οι ανεξαρτητοποιήσεις των Τζάκρη-Πούλου από την ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ
10:46
Προσκαλεί τον Νετανιάχου στην Ουγγαρία ο Όρμπαν - «Δεν θα εφαρμοστεί το ένταλμα σύλληψης»
10:37
Μια διαφορετική έκθεση: Σε... μουσείο τα εξώφυλλα των άλμπουμ των Radiohead
10:28
