Η απόκοσμη έρημος της Ιαπωνίας που έγινε τουριστικό hotspot αλλά... συρρικνώνεται

Δεν βρισκόμαστε στη Μέση Ανατολή, αλλά στην Ιαπωνία, στην αραιοκατοικημένη περιοχή Σαν’ιν, που είναι η δική της έρημος.

Οι αμμόλοφοι Τοτόρι εκτείνονται σε 16 χιλιόμετρα κατά μήκος της ακτής, με τις ψηλότερες κορυφές τους να ξεπερνούν σε ύψος τα 45 μέτρα. Υπάρχουν εδώ και χιλιάδες χρόνια, αλλά σιγά σιγά εξαφανίζονται – όχι λόγω της κλιματικής αλλαγής, αλλά το αντίθετο∙ λόγω των προσπαθειών της κοινότητας να προστατεύσει τον πλανήτη.

Οι αμμόλοφοι Τοτόρι βρίσκονται στη δυτική ακτή του Χονσού, του μεγαλύτερου και πολυπληθέστερου νησιού της Ιαπωνίας.

Το Τοτόρι είναι ο λιγότερο πυκνοκατοικημένος νομός της Ιαπωνίας. Η Οσάκα απέχει περίπου 200 χιλιόμετρα∙ η Χιροσίμα βρίσκεται 300 χιλιόμετρα προς την άλλη κατεύθυνση.

Οι αμμόλοφοι σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια 100.000 ετών, καθώς η άμμος που μεταφέρθηκε από τα κοντινά βουνά μέσω του ποταμού Σεντάι εναποτέθηκε στη Θάλασσα της Ιαπωνίας. Με την πάροδο των αιώνων, ο άνεμος και τα ρεύματα μετέφεραν την άμμο πίσω στην ακτή.

Οι αμμόλοφοι ήταν σχετικά άγνωστοι σε όσους βρίσκονταν έξω από το Τοτόρι μέχρι το 1923, όταν μπήκαν στα γραπτά του διάσημου Ιάπωνα συγγραφέα Τακέο Αρισίμα, γεγονός που προκάλεσε την ανάδειξή τους σε τουριστικό hotspot.

Η έρημος που συρρικνώνεται

Σήμερα, οι αμμόλοφοι αποτελούν κεντρικό στοιχείο της τουριστικής βιομηχανίας του νομού Τοτόρι, φιλοξενώντας κατά μέσο όρο 1,2 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως. Οι τουρίστες μπορούν να επισκεφθούν το Μουσείο Άμμου, να κάνουν sandboarding και βόλτες με καμήλες.

Οι αμμόλοφοι αποφέρουν εκατομμύρια κάθε χρόνο σε έσοδα από τον τουρισμό, αλλά υπάρχει μια παγίδα: συρρικνώνονται. Σήμερα καταλαμβάνουν μόλις το 12% της έκτασης που είχαν πριν από 100 χρόνια.

Αυτό οφείλεται σε ένα εξαιρετικά επιτυχημένο πρόγραμμα αναδάσωσης, που ξεκίνησε σε ολόκληρη την Ιαπωνία στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στο Τοτόρι, η πρωτοβουλία αποσκοπούσε στη μετατροπή των αμμόλοφων σε δάσος και καλλιεργήσιμη γη για να βοηθήσει στη διατροφή της κοινότητας, στην πρόληψη των ζημιών από αμμοθύελλες και στην καλύτερη φροντίδα του περιβάλλοντος.

«Πολλά πεύκα έχουν φυτευτεί στους παράκτιους αμμόλοφους σε όλο το ιαπωνικό αρχιπέλαγος για να σταματήσουν τις αμμοθύελες», εξηγεί ο δρ Ντάι Ναγκαμάτσου, καθηγητής στη Γεωπονική Σχολή του Πανεπιστημίου Τοτόρι.

«Ειδικά τον 20ό αιώνα, όταν η τεχνολογία ήταν πιο προηγμένη, αναπτύχθηκαν παράκτια δάση. Πολλοί παράκτιοι αμμόλοφοι μετατράπηκαν σε χωράφια και οικιστικές περιοχές κοντά στην ακτή».

Ακαδημαϊκοί και τουριστικοί φορείς ζήτησαν από την κοινότητα να διατηρήσει μέρος της ερήμου – τόσο για λόγους ενίσχυσης της οικονομίας όσο και για μελλοντική έρευνα.

Οι τοπικοί αξιωματούχοι συμφώνησαν και παραχώρησαν 1.600 στρέμματα από το πιο άγριο τμήμα των αμμόλοφων – το 12% που έχει απομείνει τώρα – ως προστατευόμενο εθνικό πάρκο.

Ωστόσο η αναδάσωση είχε προχωρήσει και η προσπάθεια της κοινότητας να επαναφέρει στους αμμόλοφους στη ζωή ήταν δύσκολη. Το 1972 έκοψαν το δάσος που είχε καλύψει την έρημο, αλλά τα φυτά που είχαν εισαχθεί στην περιοχή, συνέχιζαν να βρίσκουν το δρόμο τους πίσω, εμποδίζοντας την ελεύθερη κίνηση της άμμου που δημιουργεί τους διάσημους κυματισμούς της.

Σήμερα, εθελοντές συγκεντρώνονται τακτικά για να ξεχορταριάσουν την επίμονη βλάστηση που αναπτύσσεται στην ομαλή άμμο - μια παράδοση που ξεκίνησε το 1991 και είναι απαραίτητη κίνηση αν θέλουν να αποτρέψουν την αύξηση του πρασίνου. Συγχρόνως, η κυβέρνηση του Τοτόρι φέρνει επιπλέον άμμο για να συμπληρώσει τους αμμόλοφους.

Πώς φτάνει κανείς εκεί

Ένα μέσο Σαββατοκύριακο στους αμμόλοφους, οι επισκέπτες περιφέρονται στα καταστήματα δώρων επιλέγοντας προσεκτικά τυλιγμένα omiyage (αναμνηστικά). Αγοράζουν νόστιμα «μπισκότα άμμου» με τζίντζερ και άχνη ζάχαρη, περιπλανώνται στο κοντινό Μουσείο Άμμου και δοκιμάζουν παγωτό αχλάδι.

Καμήλες αράζουν κοντά στην κύρια είσοδο των αμμόλοφων και προσφέρονται για βόλτες και φωτογραφίσεις, ενώ όσοι θέλουν να κάνουν αλεξίπτωτο πλαγιάς ή sandboard παρακολουθούν τον άνεμο περιμένοντας για την τέλεια στιγμή.

Από το σταθμό της πόλης Τοτόρι, οι επισκέπτες μπορούν να φτάσουν στους αμμόλοφους με ταξί ή λεωφορείο, μετά από μια διαδρομή περίπου 10 λεπτών. Τα καταστήματα και τα μουσεία βρίσκονται σε κοντινή απόσταση και παραμένουν ανοιχτά μέχρι το απόγευμα. Οι ίδιοι οι αμμόλοφοι είναι ανοιχτοί 24 ώρες το 24ωρο και η είσοδος είναι ελεύθερη. Στην πόλη υπάρχουν διάφορα οικονομικά ξενοδοχεία και ryokan (παραδοσιακά ιαπωνικά πανδοχεία).

Το Τοτόρι είναι ο πιο αραιοκατοικημένος νομός της Ιαπωνίας, μακριά από τις πολυσύχναστες γραμμές των bullet trains που συνδέουν τους τουρίστες με τις πιο δημοφιλείς πόλεις και τοποθεσίες της χώρας. Για να φτάσετε εκεί από το Τόκιο θα πρέπει να πάρετε bullet train και να αλλάξετε σε μια τοπική σιδηροδρομική γραμμή, να ταξιδέψετε με αεροπλάνο ή να κάνετε ένα μακρύ ταξίδι με το αυτοκίνητο – οι αμμόλοφοι αξίζουν τον κόπο.

Με πληροφορίες από: Japan’s otherworldly disappearing desert by Claire Hannum