Ηρακλειά: Το μυθικό νησί που ο Οδυσσέας τύφλωσε τον Κώκλωπα

Κατοικείται από τα χρόνια της Πρωτοκυκλαδικής Εποχής. Η Ηρακλειά είναι ξακουστή για τη σπηλιά του Κύκλωπα, το Σπήλαιο των Σταλαχτιτών, τις διακοσμήσεις με τα χρωματιστά βότσαλα, τους και το Σπήλαιο του Αι – Γιάννη.
Στο νησί υπάρχουν 2 οικισμοί ο Άγιος Γεώργιος όπου βρίσκεται και το λιμάνι και η χώρα του νησιού και η Παναγιά. Εάν αναζητάτε ησυχία, υπέροχες παραλίες και καλό φαγητό, είναι το ιδανικό μέρος.

Μικρό λεωφορείο μεταφέρει τους ταξιδιώτες από τους τρεις οικισμούς του νησιού, τον Αγ. Γεώργιο, την Παναγία και την παραλία Τουρκοπηγάδου. Στο νησί υπάρχουν απομεινάρια αρχαίων οικισμών και τάφων καθώς και ερείπια των αρχαίων ιερών της θεάς Τύχης και του Λοφίτου Διός. Στοιχεία που δηλώνουν ότι από το 3.000 π.Χ. είχε σημαντική ανάπτυξη στον ευρύτερο κυκλαδικό πολιτισμό. Στους νεότερους χρόνους τα πολλά σπήλαια της νήσου χρησίμευσαν κατά καιρούς ως κρησφύγετα πειρατών και λαθρεμπόρων. Το νησί υπήρξε κρησφύγετο πειρατών επί Τουρκοκρατίας.

Σπήλαιο

Στην Ηρακλειά, βρίσκεται το σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη. Είναι το μεγαλύτερο σπήλαιο των Κυκλάδων, με πλουσιότατο και εντυπωσιακό σταλακτιτικό στολισμό που συμπεριλαμβάνει και το ''σπηλαιόγαλα'' (σπάνια σταλαγμιτική ύλη σε υδαρή κατάσταση). Εκεί βρέθηκε και η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Κοντά σ΄ αυτό βρίσκεται ένα μικρότερο με την ονομασία Σπηλιά του Κύκλωπα. Και τα δύο βρίσκονται στο βόρειο τμήμα της νήσου. Επίσης υπάρχουν τα εξωκλήσια Ταξιάρχης, Προφήτης Ηλίας, Αγίας Παρασκευής, Αγίου Μάμα, Αγίου Αθανασίου και Αγίου Ιωάννη. Οι λάτρεις της πεζοπορίας που μπορούν να διαβούν τα οκτώ μονοπάτια που διαμορφώθηκαν πάνω σε παλαιά.

Η Ηρακλειά, ενταγμένη στο δίκτυο Φύση (Natura) 2000, γοητεύει με την υπέροχη θέα που προσφέρουν τα ορεινά μονοπάτια της, την ποικιλία των ακτών της και τα δικά της, μοναδικά, αξιοθέατα. Τα πουλιά είναι ο τομέας της πανίδας που παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, με καταγεγραμμένα πάνω από 170 είδη, πολλά από τα οποία είναι απειλούμενα και προστατευόμενα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο όρμος του Μέριχα, είναι περιτριγυρισμένος από γκρεμούς περισσότερο από 100 μέτρα ψηλούς. Τα πουλιά βρίσκουν φυσικές φωλιές μέσα στα ανοίγματα των γκρεμών.

Το κάστρο στο Λιβάδι

Υπάρχουν τα ερείπια από ένα κάστρο ελληνιστικής περιόδου (323 π.Χ. - 316 π.Χ.). Επίσης εκεί βρέθηκαν ερείπια από το Ναό του Δία και από το Ναό της Θεάς της Τύχης. Μέχρι το 1930 υπήρχε εκεί ένας οικισμός.

Οι σπείρες

Σύμφωνα με το Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, είναι ιδιαίτερα βραχογραφήματα των οποίων η θέση και η λειτουργία είναι προς το παρόν άγνωστα. Χρολονολούνται από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού στο Αιγαίο (3η χιλιετία π.Χ.). Πρόκειται για μεγάλες πέτρες που στη μία τους επιφάνεια έχουν ένα σχέδιο. Αυτό παριστάνει είτε τρεις ομόκεντρους κύκλους με μία αβαθή οπή στο κέντρο τους από την οποία ξεκινούσε μια ευθεία γραμμή που έτεμνε τους κύκλους, είτε άλλα σημάδια σχεδιασμένα πάνω σε μεγάλους βράχους. Ο τρόπος με τον οποίο φτιάχνονταν οι βραχογραφίες ήταν το επαναλαμβανόμενο κτύπημα μιας επίπεδης επιφάνειας με αιχμηρό αντικείμενο, που μπορεί να ήταν κομμάτι σμυρίδας (υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες σε διάφορα μέρη του νησιού). Οι παλαιότεροι κάτοικοι του νησιού ήταν βέβαιοι, πως αυτές οι σχεδιασμένες σπείρες πάνω στις πέτρες ήταν τα σημάδια που έφτιαχναν οι πειρατές για να βρίσκουν τους θησαυρούς, που είχαν θάψει στη γη και γι’ αυτό τις λέγανε «μπούσουλες». Αργότερα επικράτησε η άποψη, ότι πρόκειται για καταγραφή των αστρονομικών γνώσεων των αρχαίων Κυκλαδιτών. Μια άλλη ερμηνεία είναι ότι επρόκειτο για σημάδια των θέσεων οικισμών, νεκροταφείων ή πηγών νερού, ενώ άλλοι ερευνητές εκτιμούν ότι μπορεί να συμβόλιζαν φίδια που θεωρείτο ότι απέτρεπαν το κακό. Ορισμένες, βρίσκονται πλέον στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Απειράνθου στη Νάξο. Στην Ηρακλειά έχουν εντοπισθεί περί τις 25 τέτοιες βραχογραφίες από το 1997 μέχρι σήμερα.

Παλιό Υδροπλάνο

Στον όρμο Αλιμιά, στο νοτιοδυτικό άκρο της Ηρακλειάς, σε βάθος 9 μέτρων βρίσκεται το «κουφάρι» ενός γερμανικού υδροπλάνου τύπου ARADO AR196.