19o ΦΝΘ: Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας, παγκόσμια ημέρα δικαιωμάτων

Το σινεμά σαν διακήρυξη δικαιωμάτων, όπλο ενάντια στην σκληρότητα και την καταπίεση, καθώς και εργαλείο στην αναγνώριση της διαφορετικότητας που δίνει στο ανθρώπινο γένος την ανθρωπιά του έχει καταλάβει ξανά τη Θεσσαλονίκη.

Επιπλέον, η Διεθνής Αμνηστία θα απονείμει για ένατη χρονιά ένα ειδικό βραβείο στην καλύτερη ταινία του τμήματος Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Από τις αποφυλακισμένες Σαρά και Νατζιμπ του Αφγανιστάν στο τρυφερό πορτρέτο της 26χρονης Κουρδογερμανής Λεϊλά Ιμρέτ, της νεότερης δημάρχου της Τουρκίας, που εκλέχτηκε μ’ ένα ποσοστό-ρεκόρ 81% στο Τζιζρέ, Κουρδική πόλη στα τουρκικά σύνορα με τη Συρία και το Ιράκ στην καθημερινότητα μιας FEMEN και την προσπάθεια του σταρ του Μπόλιγουντ Ααμίρ Καν ν’ αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι άνδρες αντιμετωπίζουν τις γυναίκες στην Ινδία των βιασμών οι ιστορίες αυτές καθηλώνουν, συγκινούν και μας κάνουν καλύτερους ανθώπους.

Το δικαίωμα στην ευθανασία, την κανονικότητα μιας ζωής με σύνδρομο Down και άλλες ιστορίες ανθρωπίνων δικαιωμάτων λάμπουν στην οθόνη.

Οι γυναίκες

Ημερολόγια Αφρικής / Cahier africainΕλβετία-Γερμανία, 2016, Έγχρωμο, 119΄

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Χάιντι Σπέκονια / Heidi Specogna

Όλα ξεκίνησαν μ’ ένα μικρό σχολικό τετράδιο ασκήσεων. Στις σελίδες του καταγράφονταν οι γενναίες μαρτυρίες 300 Κεντροαφρικανών γυναικών, που περιγράφουν τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξαν εις βάρος τους οι Κονγκολέζοι μισθοφόροι στον απόηχο της ένοπλης σύρραξης, από τον Οκτώβριο του 2002 έως τον Μάρτιο του 2003. Κι ενώ στη Χάγη η εκδίκαση των εγκλημάτων είναι ακόμη σε εξέλιξη, ξεσπά ο επόμενος πόλεμος στη Δημοκρατία της Κεντρικής Αφρικής. Χάρη σε εκτενή έρευνα και μακροχρόνια παρατήρηση, το προσωπικό αυτό ντοκιμαντέρ συνοδεύει τις πρωταγωνίστριές του καθώς υφίστανται μια λαίλαπα βίας, θανάτου και εκδίωξης.

Λεϊλά αγαπημένη / Dil LeylaΓερμανία, 2016, Έγχρωμο, 71΄

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Άσλε Έζαρσλαν / Aslι Özarslan

Το τρυφερό πορτρέτο της 26χρονης Κουρδογερμανής Λεϊλά Ιμρέτ, της νεότερης δημάρχου της Τουρκίας, που εκλέχτηκε μ’ ένα ποσοστό-ρεκόρ 81% στο Τζιζρέ, Κουρδική πόλη στα τουρκικά σύνορα με τη Συρία και το Ιράκ. Η Λεϊλά γεννήθηκε εκεί, αλλά σε ηλικία 5 ετών, όταν ο πατέρας της, που ήταν Κούρδος αντάρτης, δολοφονήθηκε από τον τουρκικό στρατό, την έστειλαν να ζήσει στη Γερμανία. Επιστρέφει μετά από 20 χρόνια με στόχο να θεραπεύσει την πόλη της που ρημάχτηκε από τον εμφύλιο. Αλλά την παραμονή των τουρκικών βουλευτικών εκλογών, που οι αναμνήσεις του παρελθόντος ζωντανεύουν, θα μπορέσει η φωνή μιας χειραφετημένης γυναίκας ν’ ακουστεί σ’ έναν κόσμο ζηλωτών;

Αδελφές στη φυλακή / Prison SistersΣουηδία, 2016, Έγχρωμο, 94΄

Σκηνοθεσία-Σενάριο-Αφήγηση: Νιμά Σαρβεστανί / Nima Sarvestani

Στο ντοκιμαντέρ Καμία μπούργκα πίσω απ’ τα κάγκελα (15ο ΦΝΘ), γνωρίσαμε ένα από τα πιο αυστηρά περιβάλλοντα εγκλεισμού στον κόσμο: μια γυναικεία φυλακή στο Αφγανιστάν μετά την πτώση των Ταλιμπάν. Εδώ ταξιδεύουμε με τις Σαρά και Νατζιμπέ, που μόλις βγήκαν από αυτή τη φυλακή. Ο θείος της Σαρά απειλεί να τη σκοτώσει για λόγους τιμής, κι έτσι η Σαρά αποδρά στη Σουηδία αλλά η Νατζιμπέ μένει πίσω. H Νατζιμπέ εξαφανίζεται και η Σαρά μαθαίνει πως λιθοβολήθηκε μέχρι θανάτου. Στην προσπάθειά τους να μάθουν την αλήθεια, η Σαρά και ο σκηνοθέτης χάνονται σ’ έναν λαβύρινθο από μισές αλήθειες.

Το μαργαριτάρι / The PearlΗΠΑ, 2016, Έγχρωμο, 94΄

Σκηνοθεσία-Φωτογραφία: Τζέσικα Ντίμοκ & Κρίστοφερ ΛαΜάρκα / Jessica Dimmock & Christopher LaMarca

Το τρυφερό και μύχιο πορτρέτο τεσσάρων μεσήλικων διεμφυλικών γυναικών, που «βγήκαν από την ντουλάπα» σε προχωρημένη ηλικία. Με φόντο τις Βορειοδυτικές Πολιτείες της Αμερικής, σε κάποιες μεταβιομηχανικές πόλεις με παράδοση στην υλοτομία, ξετυλίγεται ένα κινηματογραφικό ταξίδι παρατήρησης που δεν εξερευνεί τόσο τη μετάβαση στη γυναικεία ταυτότητα, αλλά το τι σημαίνει ν’ αφήνει κανείς ξωπίσω του τη ζωή του ως άντρα.

The Snake CharmerΚύπρος – Ελλάδα, 2017, Έγχρωμο, 58΄

Σκηνοθεσία – Σενάριο: Νίνα Μαρία Πασχαλίδου

To The Snake Charmer (Ο γητευτής των φιδιών) ακολουθεί τον σταρ του Μπόλιγουντ Ααμίρ Καν στην προσπάθειά του ν’ αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι άνδρες αντιμετωπίζουν τις γυναίκες στην Ινδία. Μέχρι πρότινος, ο Καν πρωταγωνιστούσε σε ρόλους σκληρών ανδρών και ήταν μέρος μιας κινηματογραφικής βιομηχανίας που κατηγορείται πως ενθαρρύνει τη σεξουαλική βία. Ο Καν συζητά με κορυφαίους σκηνοθέτες, παραγωγούς και ηθοποιούς του Μπόλιγουντ, αποκαλύπτοντας το ρόλο του κινηματογράφου και της τηλεόρασης στη διαμόρφωση της ινδικής κοινωνίας.

Πέρα απ’ τον ίσκιο / Upon the Shadow / Au-delà de l’ombreΤυνησία, 2016, Έγχρωμο, 80΄

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Ναντά Μεζνί Χαφαϊέντ / Nada Mezni Hafaiedh

Παγκόσμια πρεμιέρα

Ένα ταξίδι ανακάλυψης στη μυστηριώδη πλευρά και την καθημερινή ζωή της Αμίνα Σμπούι, ενός πρώην μέλους των Femen. Οι φίλοι της τής ΛΟΑΤ κοινότητας, που μένουν στο σπίτι της, είναι ανεπιθύμητοι από τις οικογένειές τους και από την κοινωνία. Μέσω της Αμίνα, μαθαίνουμε τις ιστορίες τους: η τραβεστί Σαντρά, ο γκέι Ράμι, ο γκέι Αγιούμπ, ο γκέι και τραβεστί Ατέφ. Πολλά απρόσμενα περιστατικά συμβαίνουν και καταγράφονται ζωντανά από την κάμερα, καθώς ερευνούμε σε βάθος τη ζωή αυτής της κοινότητας με τους ιδιαίτερους δεσμούς.

Και τα πάντα ενδιάμεσα

Αλέξανδρος Βέλιος: Η τελευταία απόφαση / The Last DecisionΕλλάδα, 2016, Έγχρωμο, 56΄

Σκηνοθεσία - Σενάριο: Αντώνης Τολάκης

Αντιμέτωπος με έναν θάνατο αναπότρεπτο, ο Αλέξανδρος Βέλιος δεν τρέφει κανένα όνειρο και καμιά ελπίδα για τη ζωή. Δεν πιστεύει στο Θεό ούτε προσδοκά κάποιο θαύμα. Τις δυο τελευταίες μέρες της ζωής του, διευθετεί την κηδεία του, αποχαιρετά γνωστούς, φίλους, τη σύζυγο του, τα παιδιά του. Η απόφαση του είναι ειλημμένη. Θα βάλει ο ίδιος τέλος στη ζωή του με ευθανασία.

Σύνορα / Borders / MejeΣλοβενία, 2016, Έγχρωμο,10΄

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Ντάμγιαν Κοζολέ / Damjan Kozole

24 Οκτωβρίου 2015: μια όμορφη ημέρα του φθινοπώρου, καταμεσής ενός όμορφου τοπίου. Συνοδεία στρατού και αστυνομίας, μια πομπή από πρόσφυγες και μετανάστες οδηγούνται από τη ζώνη Σένγκεν ανάμεσα στην Κροατία και τη Σλοβενία στο κέντρο υποδοχής στο Μπρέζιτσε. Όμως, στο τέλος αυτού του αποκαλυπτικού δεκάλεπτου σταθερού μονοπλάνου, το τοπίο δεν μοιάζει πια τόσο όμορφο όσο στην αρχή.

Δεν είμαι ο νέγρος σου / I Am Not Your NegroΗΠΑ-Γαλλία-Βέλγιο-Ελβετία, 2016, Έγχρωμο-Ασπρόμαυρο, 93΄

Σκηνοθεσία: Ράουλ Πεκ / Raoul Peck

Με μια αφήγηση που αποτελείται εξ ολοκλήρου από τα λόγια του συγγραφέα Τζέιμς Μπόλντουϊν (1924-1987), από προσωπικές του εμφανίσεις και από το κείμενο του τελευταίου του βιβλίου, , που έμεινε ημιτελές, το ντοκιμαντέρ αυτό που βρέθηκε υποψήφιο για Όσκαρ είναι η επιτομή του «black power». Μιλώντας για τους τραγικούς θανάτους των ηγετών του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα Μάλκομ Εξ, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και Μέντγκαρ Έβερς, καταδεικνύει το πώς η εικόνα (και η πραγματικότητα) των μαύρων στη σημερινή Αμερική είναι κατασκευασμένη και επιβεβλημένη.

Eyes of ExodusΕλλάδα, 2016, Έγχρωμο, 27΄

Σκηνοθεσία: Αλεξάνδρα Λιβέρις / Alexandra Liveris

Κατά την διάρκεια της Συριακής προσφυγικής κρίσης, τέσσερις μέρες στο πιο απόμακρο νησί της Ελλάδας, αποκαλύπτουν μια οικεία μα συνάμα πολύπλοκη σχέση μεταξύ των προσφύγων και των ντόπιων, του φόβου και της ελπίδας, και της θεραπευτικής δύναμης ενάντια την καταστροφικής δύναμης που η αλλαγή φέρνει στην αγάπη, σε προσωπικό μα και σε εθνικό επίπεδο.

Κοροπά / KoropaΓαλλία, 2016 Έγχρωμο, 19΄

Σκηνοθεσία-Φωτογραφία: Λωρά Ενό / Laura Henno

Διεθνής πρεμιέρα

Μέσα στη μαύρη νύχτα, στ’ ανοιχτά του αρχιπελάγους των Κομορών, ο μικρός Πατρόν μαθαίνει πώς να γίνει «διοικητής». Το ορφανό αγόρι ετοιμάζεται να μεταφέρει για πρώτη φορά παράνομους επιβάτες στο νησί Μαγιότ. Με την καθοδήγηση του «πατριού» του, που ξέρει καλά πως ο μαθητευόμενός του δεν θα διωχθεί από τους συνοριοφύλακες λόγω ηλικίας, ο Πατρόν ασκείται στη διακίνηση μεταναστών. Η πρώτη κινηματογραφική δουλειά μιας νεαρής φωτογράφου συλλαμβάνει μια ανατριχιαστική, αποφασιστική στιγμή της σκοτεινής ιστορίας της σύγχρονης μετανάστευσης.

Πουθενά να κρυφτείς / Nowhere to HideΝορβηγία-Σουηδία, 2016, Έγχρωμο, 85΄

Σκηνοθεσία: Ζαραντάστ Άχμεντ / Zaradasht Ahmed

Ένα καθηλωτικό, οδυνηρό ταξίδι στη ζωή του νοσηλευτή και πατέρα Νόρι Σαρίφ στα πέντε χρόνια δραματικών αλλαγών ύστερα από την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ το 2011. Καθώς κινηματογραφεί ιστορίες επιζώντων, ο Νόρι βρίσκεται παγιδευμένος ανάμεσα στο Ισλαμικό Κράτος και τις διάφορες ιρακινές παραστρατιωτικές ομάδες. Στην προσπάθειά του να σώσει την οικογένειά του, αναγκάζεται να στρέψει την κάμερα στον εαυτό του.

Φαντάσματα πλανιούνται πάνω από την Ευρώπη / Spectres are Haunting EuropeΕλλάδα – Γαλλία, 2016, Έγχρωμο – Ασπρόμαυρο, 99΄

Σκηνοθεσία: Μαρία Κουρκούτα & Νίκη Γιάνναρη

Η καθημερινότητα των μεταναστών (Σύρων, Κούρδων, Πακιστανών, Αφγανών και άλλων) στον αυτοσχέδιο καταυλισμό της Ειδομένης. Άνθρωποι που περιμένουν στην ουρά για ένα πιάτο ζεστό φαγητό, για προμήθειες και ιατρική περίθαλψη, άνθρωποι που περιμένουν να διασχίσουν τα σύνορα μεταξύ Ελλάδος και ΠΓΔΜ. Μια μέρα, η Ευρώπη αποφασίζει να κλείσει τα σύνορά της οριστικά. Οι «κάτοικοι» της Ειδομένης, κλείνουν με τη σειρά τους τις γραμμές των τρένων που διασχίζουν τα σύνορα.

Το νησί των γενναίων / Strong IslandΗΠΑ, 2017, Έγχρωμο, 107΄

Σκηνοθεσία-Σενάριο-Αφήγηση: Γιάνσι Φορντ / Yance Ford

Ο Ουΐλιαμ, ο αδελφός τoυ σκηνοθέτη Γιάνσι Φορντ, σκοτώθηκε πριν από 25 χρόνια σε μια γειτονιά του Λονγκ Άιλαντ από έναν λευκό μηχανικό αυτοκινήτων, μετά από μια αντιπαράθεση που ξέφυγε απ’ τον έλεγχο. Ο Γιάνσι γυρίζει πίσω στο χρόνο, στην εποχή της δολοφονίας –όταν ακόμα ήταν κορίτσι–, και ξεκινά τη δική του έρευνα, όχι για να αποκαταστήσει την αδικία της δικαστικής απόφασης, αλλά για να μας κάνει να νιώσουμε την οδύνη, τη βία και το ρατσισμό βαθιά κάτω από το δέρμα μας, όποιο χρώμα κι αν έχει αυτό. Καθώς ο σκηνοθέτης αφηγείται τη σπαραξικάρδια ιστορία του κατάματα στην κάμερα, επινοεί μια εντυπωσιακή κινηματογραφική γλώσσα.

Μεγαλώσαμε πια! / The Grown-Ups / Los niñosΧιλή-Ολλανδία-Γαλλία, 2016, Έγχρωμο, 82΄

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Μάιτε Αλμπέρντι / Maite Alberdi

Ένα ανοιχτόκαρδο, γενναιόδωρο ντοκιμαντέρ για μια παρέα 40χρονων φίλων, που είναι συμμαθητές όλη τους σχεδόν τη ζωή. Έχουν σιχαθεί πια να είναι μαθητές και δεν θέλουν να υπακούουν στον κανονισμό του σχολείου. Ανέκαθεν πίστευαν πως όταν θα πέθαιναν οι γονείς τους, θα μπορούσαν να κάνουν όσα δεν τους επιτρέπονταν παλιά: να ζήσουν μόνοι τους, να οδηγήσουν, να έχουν παρέες, να κάνουν σεξ, να παντρευτούν, να γίνουν γονείς, να πιάσουν δουλειά. Μόνο που τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει γι’ αυτούς· έχουν σύνδρομο Down και πρέπει να υφίστανται την απογοήτευση τού να ζουν σαν να ήταν ακόμη δέκα χρονών. Τι συμβαίνει στα παιδιά που θέλουν να ενηλικιωθούν, αλλά απλώς γερνούν;

Σε ποιον ανήκει αυτή η χώρα; / Whose Country? / Balad Meen?Αίγυπτος-Γαλλία-ΗΠΑ, 2016, Έγχρωμο, 57΄

Σκηνοθεσία: Μοχάμεντ Σιάμ / Mohamed Siam

Καλύπτοντας τη περίοδο από το ξέσπασμα της Αιγυπτιακής Επανάστασης το 2011 ως την καθαίρεση του προέδρου Μόρσι τρία χρόνια αργότερα, το ντοκιμαντέρ καταγράφει τις συνομιλίες του σκηνοθέτη μ’ έναν Αιγύπτιο αστυνομικό, τον Αμπού Χ, που υπήρξε μάρτυρας της βαναυσότητας των ανωτέρων του προς τους πολίτες αμέσως μετά την επανάσταση. Μέσα από υλικό αρχείου και προσωπικές συνεντεύξεις, κι ενώ διχάζεται ανάμεσα στις πεποιθήσεις του και στον κίνδυνο να χάσει τη δουλειά του, ο Αμπού Χ αποκαλύπτει το πώς οι δυνάμεις ασφαλείας καταχράστηκαν το ρόλο τους. Παράλληλα, ο σκηνοθέτης παλεύει με ζητήματα ενοχής και ηθικής, καθώς και με τη μνήμη του πατέρα του, που ήταν αστυνομικός ερευνητής.

Ζααταρί Ντζιν / Zaatari DjinnΟλλανδία, 2016, Έγχρωμο, 90΄

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Κάθριν φαν Κάμπεν / Catherine van Campen

Διεθνής Πρεμιέρα

Ένα εξαιρετικά τρυφερό ντοκιμαντέρ για το ψυχικό σθένος των παιδιών μάς μεταφέρει καταμεσής της ερήμου στην Ιορδανία, όπου στήθηκαν μερικές σκηνές για μερικές εκατοντάδες πρόσφυγες από τη Συρία. Και τότε, αστραπιαία, με αυτοσχέδια παραπήγματα και καραβάνια, γεννιέται η Ζααταρί, μια νέα πόλη με πληθυσμό που αποτελείται κατά 80% από παιδιά. Μέσα από τα μάτια τεσσάρων παιδιών, βλέπουμε και νιώθουμε τι σημαίνει να μεγαλώνεις σ’ ένα τέτοιο μέρος, με ελάχιστες προοπτικές και εφόδια, αλλά με τεράστιο περιθώριο για όνειρα.

Η φετινή επιτροπή αποτελείται από τους: Κωνσταντίνο Κυριακό (Αναπληρωτής Καθηγητής της Ιστορίας του Θεάτρου και του Ελληνικού Κινηματογράφου του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών, συγγραφέας), Χριστίνα Ζώνιου (Καθηγήτρια του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Πρόεδρος του Πανελληνίου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, Ιδρυτικό μέλος της Ακτιβιστικής Ομάδας Θεάτρου του Καταπιεσμένου), Κυριάκο Κατζουράκη (Σκηνοθέτης, ζωγράφος), Κατερίνα Καλογερά (Πρόεδρος της Διεθνούς Αμνηστίας, σεναριογράφος, σκηνοθέτιδα) και Μαριάννα Λεονταρίδου (Μέλος Διεθνούς Αμνηστίας, κριτικός κινηματογράφου).