Η ομάδα «Φάμπρικα» εφευρίσκει και επαναπροσδιορίζει διαρκώς την έννοια του θεάτρου

Η ομάδα δραστηριοποιείται στους τομείς του Θεάτρου (Performance, Θέατρο Δρόμου, Εφαρμοσμένο Θέατρο, Κοινωνικό Θέατρο κ.α.), του Τσίρκο, της Yoga και των DIY Κατασκευών, δημιουργώντας και συμμετέχοντας σε διαφορετικών ειδών project.

Το CNN Greece βρέθηκε στον πολύ ιδιαίτερο και όμορφο χώρο τους στο θέατρο Ρεκτιφιέ και μίλησε με κάποια από τα μέλη της ομάδας Φάμπρικα.

Το 2011 διαμόρφωσαν το δικό τους, εξ ολοκλήρου χειροποίητο θέατρο «Fabrica Theater Stage» στην υποβαθμισμένη περιοχή του Κεραμεικού, στην Αθήνα. Η στέγη της ομάδας πήρε την τωρινή της μορφή το 2014, με τον χώρο φιλοξενίας πολιτισμού «Fabrica Artspace», γνωστό ως «Τεχνοχώρος Φάμπρικα», ενώ από το 2016 κατά τους θερινούς μήνες επεκτείνεται στην γειτονιά με την ατμοσφαιρική της αυλή και το «Secret Paradise».

Στόχοι της ομάδας είναι η στήριξη της ανεξάρτητης και χειροποίητης δημιουργίας, καθώς και η στήριξη και εκπαίδευση νέων καλλιτεχνών. Επιπλέον, επενδύει στη δημιουργία δεσμών μεταξύ ανθρώπων, επιστημόνων, καλλιτεχνών και διαφορετικών κλάδων προς μια διεπιστημονική και ολιστική τέχνη, που επίκεντρό της είναι ο άνθρωπος.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη με την θεατρική ομάδα «Φάμπρικα»:

Πόσο καιρό είναι ενεργή η ομάδα Φάμπρικα και τι ήταν αυτό που ήρθε σαν αφορμή για την δημιουργία της;

Η Fabrica Athens συστάθηκε το 2008 και από τότε, 16 χρόνια τώρα, η Φάμπρικα (όπως είναι γνωστή μεταξύ του κοινού και των φίλων) δουλεύει νύχτα μέρα. Η ιστορία όπως μου την έχουν διηγηθεί έχει ως εξής: ο Φάνης Κατέχος και ο Στέφανος Λώλος (ιδρυτικά μέλη της ομάδας) γνωρίστηκαν στη Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης «Ιάκωβος Καμπανέλλης». Πρόκειται για μια σχολή που στηρίζεται από το Δήμο της Αγίας Βαρβάρας, με χαμηλά δίδακτρα μεν, υψηλή ποιότητα διδασκαλίας δε, την οποία συχνά επιλέγουν άτομα με οικονομικές δυσκολίες. Αφότου αποφοίτησαν είχαν την ανάγκη να εργαστούν στο τομέα που σπούδασαν και αγαπούσαν, αυτό όμως δεν ήταν αυτονόητο σε μια Ελλάδα βουτηγμένη στην κρίση. Οικονομικά εμπόδια, λίγες ευκαιρίες εργασίας, πολλοί υποψήφιοι/ενδιαφερόμενοι και η επικράτηση ενός καθεστώτος «κλειστού κύκλου» και «γνωριμιών» για την πρόσληψη στις προσφερόμενες θέσεις εργασίας.

Ενστικτωδώς, ο Φάνης και ο Στέφανος, βούτηξαν κατευθείαν στο να φτιάξουν τρεις παραστάσεις («Τα Παιδιά του Κάι», «Η Αλίκη στη Χώρα» και «Η Πόλη») με τον τρόπο που έμαθαν να δημιουργούν στη σχολή τους: συσπειρώθηκαν με συμφοιτητές τους – ηθοποιούς και έφτιαξαν τα πάντα μόνοι τους και με τα χέρια τους. Ύστερα, από αυτά τα πρώτα πειραματικά δημιουργήματα, ο Φάνης ταξίδεψε στο Λονδίνο, για να φοιτήσει στο σπουδαίο Giles Foreman Centre for Acting. Καθώς επέστρεφε στην Αθήνα, στο αεροπλάνο αναλογιζόταν τον λόγο για τον οποίον αποτυγχάνουν να διατηρηθούν στον χρόνο οι επαγγελματικές θεατρικές ομάδες. (Αναφέρω την λέξη «επαγγελματικές» με σκοπό να τονίσω ότι ο εμπλεκόμενος καλλιτέχνης περιμένει να βιοποριστεί από αυτή του την εναπόθεση ενέργειας, δηλαδή όχι μόνο να ψυχαγωγηθεί από αυτή τη διαδικασία και δεν την αναφέρω διότι πιστεύω ότι τίθεται θέμα διαφοράς ποιότητας του έργου που παράγεται σε σχέση με μια ερασιτεχνική θεατρική ομάδα.).

Έτσι, είχε την σκέψη μιας θεατρικής ομάδας που λειτουργεί σαν ακορντεόν: τα μέλη της, δηλαδή μπορούν και είναι δημιουργοί μαζί, αλλά και να εργάζονται κι ανεξάρτητα, όποτε το θελήσουν. Μια ανοιχτή ομάδα, εγώ θα το βάφτιζα ένα σύστημα που λειτουργεί οργανικά (αναπνέει), που ανοίγει και κλείνει σαν τη φυσούνα ενός ακορντεόν, είτε μακριά είτε κοντά, είναι πάντα ένα και αυτή τους η σχέση παράγει τέχνη, ομορφιά, ζωή. Με αυτά στο μυαλό, ο Φάνης κάλεσε τον Στέφανο για να του πει την ιδέα του για τη δημιουργία μιας τέτοιας ομάδας. Ο Στέφανος είχε και εκείνος σκοπό να τον καλέσει για τον ίδιο λόγο και τα υπόλοιπα είναι ιστορία.

Πως βλέπετε το θέατρο και τις παραστατικές τέχνες στην Ελλάδα; Σε τι επίπεδο είναι σε σχέση με το εξωτερικό;

Οι καλλιτέχνες των παραστατικών τεχνών στην χώρα μας είναι σε υψηλό επίπεδο. Έχουν καλή εκπαιδευτική κατάρτιση, κάνουν μετεκπαιδεύσεις και συμμετέχουν σε project που απογειώνουν την γνώση και την εμπειρία τους και εργάζονται με μεράκι. Για αυτό το λόγο βλέπουμε σπουδαίες μικρές και μεγάλες εργασίες σε όλα τα είδη (θέατρο, χορός, τσίρκο, performance κ.λπ.). Δυστυχώς όμως, αυτή η αφοσίωση και η δοτικότητα που μπορεί να έχει μεμονωμένα ο κάθε performer (ή σκηνοθέτης ή γενικά δημιουργός) δεν αρκεί πάντοτε για να έχει και στο σύνολό του ένα έργο την αντίστοιχη ποιότητα. Τίθενται ζητήματα πολιτικής, οικονομίας και παιδείας στην Ελλάδα που υπονομεύουν το επίπεδο των έργων που παράγονται. Από τη πλευρά του κράτους, λείπει η επαρκής χρηματοδότηση των παραστατικών τεχνών ( γενικότερα του πολιτισμού) και η μέριμνα της καλλιτεχνικής κοινότητας. Αναφορικά με την εκπαίδευση που λαμβάνουν οι καλλιτέχνες στην χώρα μας εκκρεμούν από τις σχολές μαθήματα – προσλαμβάνουσες για τις διάφορες κατευθύνσεις που μπορεί να ακολουθήσει ο καθένας στην τέχνη του, το πως διαχειρίζεται πρακτικά κανείς την επαγγελματική του πορεία, τα εργασιακά του δικαιώματα κ.α. Ενώ παράλληλα, η οργάνωση ή/και η ενημέρωση των καλλιτεχνών δεν είναι σε όλες τις παραστατικές τέχνες επαρκής ή επιτυχημένη (ή και ακόμα υπαρκτή). Παρά λοιπόν, αυτές τις δυσκολίες που έχουν ως αποτέλεσμα η ενέργεια των δημιουργών – performer να διαχέεται σε δουλειές εκτός του επαγγελματικού τους ενδιαφέροντος, την ανάληψη παράπλευρων με το αντικείμενό τους εργασιών και μια μόνιμη ανάγκη επίλυσης πολλών πρακτικών ζητημάτων, βλέπουμε πολλά μικρά θαύματα στις διάφορες σκηνές της χώρας μας.

Σχετικά με την σύγκριση του επιπέδου του θεάτρου και των υπόλοιπων παραστατικών τεχνών στην Ελλάδα με αυτές του εξωτερικού, η απάντηση είναι λίγο σύνθετη. Υπάρχουν πολλά είδη παραστατικών τεχνών και το καθένα από αυτά εμπεριέχει πάμπολλα παρακλάδια. Επίσης, το εξωτερικό είναι μεγάλο. Λόγω του Θεάτρου της Έρευνας, μιας θεατρικής πρακτικής που έχει εμπνευστεί ο Φάνης, εκείνος και εγώ έχουμε ταξιδέψει και έχουμε δει από κοντά παραστάσεις σε διάφορες ηπείρους της γης. Για παράδειγμα, σε διάφορες χώρες της Ασίας (όπως στην Ινδία και στο Μπαλί) διατηρούνται ακόμα οι παραδοσιακές μορφές τέχνης και εκεί ο χορός και το θέατρο είναι ένα. Από την άλλη, στη Γερμανία, όπου πηγαίνουμε συχνά για να παραδώσουμε θεατρικά εργαστήρια σε νέους καλλιτέχνες, υπάρχει στήριξη των παραγωγών τόσο από κρατικούς όσο και από ιδιωτικούς φορείς. Στη Γαλλία, επίσης. Δεν μπορεί να υπάρξει, οπότε μέτρο σύγκρισης μεταξύ τους. Υπάρχει η διαφορετικότητα και η πραγματικότητα και αυτό είναι και είναι εντάξει.

Πόσα μέλη έχει η ομάδα;

Μικρή ερώτηση, παγίδα. Η ομάδα, όπως σου είπα είναι ανοιχτή. Ιδεολογικά, τα μέλη της είναι πολλά, πάνε και έρχονται και βρίσκονται σε διάφορα μήκη και πλάτη της γης. Στο καταστατικό είναι τέσσερα τα μέλη. Στην πράξη, εν έτη 2024, μήνα Σεπτέμβριο, είμαστε ενεργά μέλη, εργαζόμαστε δηλαδή καθημερινά για την ομάδα, οκτώ άτομα: εγώ, ο Φάνης, ο Στέφανος, η Φένια, η Νατάσσα, η Έλενα, η Γιώτα και ο Νίκος.

Τι θα δούμε τον Οκτώβριο από την ομάδα Φάμπρικα; Μιλήστε μας λίγο για την παράσταση με τις μπουρμπουλήθρες και γιατί να έρθει κάποιος να την δει;

Στις 13 Οκτωβρίου θα κάνει τη πρεμιέρα της η παράσταση μας «The Bath – Mega Bubble Theatre Show» στο θέατρο ΡΕΚΤΙΦΙΕ – Κέντρο Έρευνας Μεικτών Παραστατικών Τεχνών.

Το «The Bath» είναι μια παράσταση με πολλές, πάρα πολλές σαπουνόφουσκες. Ο Φάνης ήταν ο πρώτος που εμπνεύστηκε και δημιούργησε μια παράσταση με σαπουνόφουσκες στην Ελλάδα (2012) και μαζί συγκροτούμε το καλλιτεχνικό ντουέτο «Mr and Mrs Bubble». Η δημιουργία του «The Bath» ήταν ένα κοινό όνειρο, πολλών ετών, που εκπληρώθηκε μόλις φέτος, που γεννήθηκε και το πρώτο μας παιδί, ο Νηρέας. Η παρουσία του στις πρόβες έδωσε πολύ φως και μας ώθησε όλους μας να δώσουμε ακόμα παραπάνω αγάπη και εργασία στο όλο έργο.

Στο “The Bath” ή ελληνιστί “Το Μπάνιο” τέσσερις άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι, που δεν περνάνε και πολύ όμορφα στην αστική πραγματικότητα του πλανήτη γη, παρασύρονται από τη δίνη του μπάνιου τους και συναντώνται σε έναν παιγνιώδη κόσμο γεμάτο φούσκες. Μια ονειροφαντασία του παιδιού που κρύβετε μέσα τους και τσαλαβουτάει ζωηρά και ανέμελα σε αφρούς και λάσπες για να γνωρίσει (μήπως να αγαπήσει;) ξανά τον κόσμο και τον εαυτό του.

Είναι το πρώτο ελληνικό υπερθέαμα με σαπουνόφουσκες, στο οποίο συνδυάζουμε διάφορες τέχνες: αυτή του bubble performing, του τσίρκο και φυσικά του θεάτρου. Είναι ένα σόου για όλη την οικογένεια, που απευθύνεται σε παιδιά και σε ενήλικες. Πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν οι μαγευτικές σαπουνόφουσκες, ενώ τα υπόλοιπα στοιχεία της παράστασης (εναέρια ακροβατικά, ζογκλερικά, φωτιζόμενα – led αντικείμενα επιδεξιότητας, ξυλοπόδαρα, χορός, σωματικό θέατρο, μιμική) έρχονται για να χτίσουν έντεχνα τη πλοκή και την ατμόσφαιρα τής.

Για όσους τους αρέσουν τα λίγα λόγια και απολαμβάνουν το να «βρίσκονται» μέσα σε όμορφες εικόνες, για όσους πιστεύουν (ή θέλουν να πιστέψουν ξανά) στη ποίηση που περιέχει η ζωή, για όσους θέλουν να δουν κάτι που δεν έχουν ξαναδεί, το «The Bath» υπόσχεται να τους ευχαριστήσει.

Μπορεί ένας ηθοποιός ή καλλιτέχνης γενικότερα να ζήσει από αυτό που κάνει σήμερα στην Ελλάδα χωρίς να συμβιβαστεί;

Ναι. Αν δηλαδή, η ομάδα μας θεωρείτε ασυμβίβαστη, τότε ναι. Όπως εμείς, η Fabrica Athens, βρήκαμε και βρίσκουμε συνέχεια καινούργιους τρόπους να υπάρχουμε (και πιο σημαντικό να ζούμε) στις εκάστοτε συγκυρίες, έτσι μπορεί και ο καθένας. Το σημαντικό είναι να έχει κανείς την ικανότητα να μοιράζεται τα καλά και τις δυσκολίες, να μπορεί να συνδυάζει τομείς και δεξιότητες για να ελίσσεται και να είναι δημιουργικός σε αυτό τον απέραντο και σύνθετο καμβά του καλλιτεχνικού επαγγέλλεσθε.

Μιλήστε μας λίγο για το θεατρο Ρεκτιφιέ; Έχει κάτι ιδιαίτερο η ιστορία του;

Για πάνω από μια δεκαετία η θεατρική μας δραστηριότητα είχε επίκεντρό της το υπόγειο θέατρο του Τεχνοχώρος Φάμπρικα και από εκεί άρχισε αθόρυβα μεν, δυναμικά δε να εκτείνεται κυριολεκτικά σε όλο τον κόσμο. Κάποια στιγμή, δημιουργήθηκε η επιθυμία για περισσότερη εξωστρέφεια και παράλληλα η ανάγκη για έναν μεγαλύτερο χώρο να φιλοξενεί τις ποικίλες πολιτιστικές μας δράσεις. Κατά τον 3ο μήνα της εγκυμοσύνης μου, περπατώντας προς τον Βοτανικό βρήκα επί της Λεωφόρου Κωνσταντινουπόλεως ένα ενοικιαστήριο σε μια τζαμαρία. Κοίταξα μέσα το κτίριο και φάνηκε να είναι ένας χώρος με τις προϋποθέσεις που ψάχναμε.

Πράγματι, το ΡΕΚΤΙΦΙΕ «Η Φλόγα», όπως λεγόταν, ήταν χωροταξικά όπως το ονειρευόμασταν. Όμως, ένα κτίριο που λειτουργούσε για δεκαετίες (τουλάχιστον 60 χρόνια) ως συνεργείο αυτοκινήτων χρειαζόταν πάρα πολύ χειρωνακτική δουλειά για να το μετατρέψουμε σε θέατρο – σπίτι πολιτισμού. Και εννοείται, πως όλη αυτή η εργασία, έγινε από εμάς τους ίδιους, προσπαθώντας όπως πάντα να βρούμε low και zero budget λύσεις, οι οποίες, όπως όλοι μας η φιλοσοφία και η δράση στηρίζονται στην ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση υλικών. Διότι, όπως ανέφερα και προηγουμένως, η στήριξη που λαμβάνουμε οι θεατρικές ομάδες είναι ή ελάχιστη ή ανύπαρκτη ή χρειάζεται να περάσει από τα γρανάζια της γραφειοκρατίας που στερείται αμεσότητας.

Μόλις είχε περάσει ένας μήνας από το ξεκίνημα των εργασιών και μια ωραία πρωία που πήγε ο Φάνης να συνεχίσει τις δουλειές, λαμβάνω τηλεφώνημά του και μου λέει: «Μας κλέψανε. Τα πήρανε όλα.» Έτσι στο ξεκίνημά μας βρεθήκαμε αντιμέτωποι με μια διάρρηξη που μας κόστισε πολλή ενέργεια, χρόνο και χρήματα. Η ζημιά ήταν μεγάλη και έτσι για πρώτη φορά διοργανώσαμε ένα crowdfunding και μια γιορτή για την ενίσχυση του ΡΕΚΤΙΦΙΕ. Η ανταπόκριση των φίλων, των συνεργατών και του κοινού μας συγκίνησε πολύ και μπόρεσε να καλύψει ένα μικρό μέρος των απωλειών μας, αλλά ένα μεγάλο μέρος του πεσμένου μας ηθικού για να μπορέσουμε να ξεκινήσουμε από την αρχή.

Το ΡΕΚΤΙΦΙΕ, η νέα στέγη της ομάδας, λειτουργεί ένα χρόνο τώρα και κάθε μέρα εξελίσσεται για να αγκαλιάσει και να φέρει κοντά όλους τους ανθρώπους και όλες τις παραστατικές τέχνες!

Πόσο δύσκολο ή εύκολο είναι να συνυπάρχουν τόσοι άνθρωποι σε μία ομάδα; Έχετε αντιμετωπίσει δυσκολίες στην επικοινωνία μεταξύ σας;

Δυσκολίες, τριβές, όλα όσα είναι μέσα στο πρόγραμμα, τα τηρούμε με μεγάλη επιτυχία. Είναι βέβαια αυτές οι τριβές που λαξεύουν τις γωνίες μας σαν άτομα και σαν ομάδα κι έτσι καταφέρνουμε να δημιουργούμε, να προσφέρουμε στο κοινό/στην κοινότητα ένα κομμάτι πολιτισμού και να ζούμε μέσα από αυτό που ονομάζεται τέχνη.

Το εγχείρημα «Φάμπρικα» είναι ένας τρόπος ζωής (πως λέει κανείς «είμαι vegetarian», κάπως έτσι και με τη «Φάμπρικα») που σου ζητάει όπως διαβαίνεις το μονοπάτι της καρδιάς σου προς τα όνειρα σου, να αφήσεις το εγώ σου και παράλληλα να καταφέρεις να υπηρετήσεις έναν στόχο πέρα από εσένα, ένα ιδανικό υψηλότερο από τον εαυτό σου.

Όταν βρεις τι είναι τελικά αυτό που πραγματικά υπηρετείς, τότε αρχίζεις να αποδέχεσαι τη διαφορετικότητα των συνοδοιπόρων σου και να αντιλαμβάνεσαι ότι οι διαφωνίες σας είναι η βροχή που χρειάζεται για να ανθίσουν οι καρποί που σπέρνετε και εσύ ο ίδιος.

Τι συμβουλή θα δίνατε σε κάποιον νέο που ξεκινάει το θέατρο ή το χορό σήμερα;

«Εμπιστεύσου τη μοναδικότητά σου. Η μοναδικότητά σου είναι τα όνειρά σου, εκείνα που πάλλονται μέσα σου δυναμικά και αθόρυβα. Άφησε μια ανάσα, πάρε μια παρέα αγκαλιά και κίνησε προς αυτά. Χωρίς φόβο! Κίνησε.»