Πώς οι βίαιοι πίνακες του Καραβάτζιο ενέπνευσαν τις ταινίες του Παζολίνι και του Σκορσέζε

Ο τελευταίος πίνακας του Καραβάτζιο, «Το μαρτύριο της Αγίας Ούρσουλας», είναι μια απόσταξη όλων όσων έκαναν τον Ιταλό καλλιτέχνη μια τόσο μοναδική και διαρκώς συναρπαστική φιγούρα, ίσως τον πιο επιδραστικό καλλιτέχνη που έζησε ποτέ. Υπάρχει το χαρακτηριστικό κοντινό πλάνο και ο δραματικός φωτισμός, που τόσο συχνά αναφέρεται ως «κινηματογραφικός», καθώς και η επαναστατική χρήση πραγματικών φιγούρων για μοντέλα, με κοκκώδες δέρμα και βρώμικα νύχια.

Στο έργο εμφανίζεται ο ίδιος ο καλλιτέχνης, ο οποίος είναι παρατηρητής του φόνου της Αγίας Ούρσουλας. Ο Καραβάτζιο συχνά αναπαριστούσε τον εαυτό του στους πίνακές του και η βίαιη, βάναυση ζωή και ο θάνατός του έχουν γοητεύσει συχνά το κοινό όσο και το έργο του, γεγονός που επιβεβαιώθηκε πιο πρόσφατα από την εμφάνιση του καλλιτέχνη ως πηγή έμπνευσης για τον αντι-ήρωα Τομ Ρίπλεϊ, στην πρόσφατη σειρά του Netflix.

• Διαβάστε επίσης: Ένας άγνωστος μέχρι σήμερα πίνακας του Καραβάτζιο εκτίθεται στη Μαδρίτη

Ο Καραβάτζιο ήταν πάντα ένας σύνθετος χαρακτήρας, προικισμένος με πρόωρα χαρίσματα, αλλά με επιθυμία να προκαλεί και με ταλέντο για αυτοκαταστροφή. Ενηλικιώθηκε στο Μιλάνο σε μια εποχή που το πνεύμα της Αντιμεταρρύθμισης βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη.

«Αυτή είναι μια στιγμή στην ιστορία κατά την οποία η Καθολική Εκκλησία λέει ότι η ζωγραφική είναι εκεί για να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται πράγματα. Πρέπει να είναι ισχυρή και να προκαλεί μια συναισθηματική αντίδραση», εξηγεί η Φρανσέσκα Κούπερ, επιμελήτρια του έργου του.

Ενώ η επιρροή του Καραβάτζιο στους καλλιτέχνες δεν έχει εξασθενίσει, η φαινομενική παγκόσμια δημοτικότητά του πήρε λίγο περισσότερο χρόνο για να απογειωθεί. «Το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα ήταν σημαντικό για τον Καραβάτζιο και το έργο του, όταν ο κινηματογράφος και η φωτογραφία γίνονται πολύ πιο διαδεδομένες. Η λατρεία μας για τη διασημότητα επίσης», λέει η Κούπερ.

Η επιρροή του Καραβάτζιο στον κινηματογράφο είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη στο έργο των Πιερ Πάολο Παζολίνι και Μάρτιν Σκορσέζε, οι οποίοι εμπνεύστηκαν τόσο από τους δραματικούς φωτισμούς του όσο και από τη χρήση πραγματικών, μη εξιδανικευμένων ανθρώπων στους πίνακές του.

«Ο Παζολίνι και ολόκληρος ο ιταλικός κινηματογράφος έρχεται μέσω του Καραβάτζιο. Υπάρχει μια αναβίωση στην Ιταλία μιας πολύ πνευματικοποιημένης μορφής αριστερής δημιουργικότητας που τυχαίνει να παίρνει τη μορφή του κινηματογράφου», λέει η Κούπερ.

Για τον «Τελευταίο Πειρασμό του Χριστού», ο Σκορσέζε είπε «η ιδέα ήταν να κάνουμε τον Ιησού σαν τον Καραβάτζιο», αλλά η επιρροή του καλλιτέχνη πάνω του χρονολογείται από τη δεκαετία του 1970. «Όταν ο Σκορσέζε γύριζε το Mean Streets, είπε ότι αυτός και ο Πολ Σρέιντερ πήγαιναν λίγο πολύ κάθε μέρα στο Met για να κοιτάξουν τους πίνακες του Καραβάτζιο, λέει η Κούπερ.

«Σκεφτόντουσαν το καδράρισμα όπως τον ζωγράφο. Στο Mean Streets η κάμερα κινείται πάντα, αλλά ο Σκορσέζε είπε ότι αισθάνεται ότι η κάμερα του Καραβάτζιο κινούνταν πάντα, απλώς παγιδεύτηκε σε μια συγκεκριμένη στιγμή από τον καμβά».

Με πληροφορίες από: The Martyrdom of Saint Ursula: How Caravaggio's violent 17th Century paintings led to Goodfellas and Mean Streets