Τα φύλλα συκής και η λογοκρισία στα έργα ζωγραφικής του Μεσαίωνα
Λεπτομέρεια από το έργο του ζωγράφου Lucas Cranach the Elder, Adam and Eve (1530).
photo/Uffizi Gallery, FlorenceΤο φύλλο συκής είναι γνωστό ως σύμβολο σεμνότητας στην τέχνη. Το μοτίβο αντλήθηκε από τη Βίβλο, όταν στη Γένεση ο Αδάμ και η Εύα συνειδητοποίησαν τη γύμνια τους αφού έφαγαν τον απαγορευμένο καρπό. Ωστόσο, πριν τη μεταστροφή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στο Χριστιανισμό το 380 Κ.Χ., οι αρχαίες κοινωνίες γιόρταζαν τη γυμνή ανθρώπινη μορφή ως σύμβολο ηρωισμού, δύναμης και ομορφιάς.
Το χριστιανικό δόγμα γύρω από τη σεμνότητα άλλαξε τη στάση απέναντι στο γυμνό και τα έργα τέχνης άρχισαν να γίνονται με γυμνές φιγούρες καλυμμένες από τον 1ο αιώνα μ.χ. Η Αντιμεταρρύθμιση του 1500, η οποία είδε μια αναδιοργάνωση της Καθολικής Εκκλησίας ως απάντηση στην Προτεσταντική Μεταρρύθμιση, τόνισε περαιτέρω την αντίληψη ότι οι δημόσιες επιδείξεις γυμνού ήταν άσεμνες. Εκείνη την εποχή, οι φιγούρες της τέχνης που εξακολουθούσαν να εμφανίζονται εντελώς γυμνές απαγορεύθηκαν.
Το 1563 η Σύνοδος του Τρεντ, η Οικουμενική Σύνοδος της Καθολικής Εκκλησίας, παρουσίασε νέες οδηγίες σχετικά με το γυμνό που εκτίθεται σε έργα τέχνης που κοσμούσαν χώρους λατρείας και δημόσιους χώρους. Το 1564 το συμβούλιο κυκλοφόρησε ένα διάταγμα που έλεγε ότι «οι εικόνες στο Αποστολικό Παρεκκλήσι θα έπρεπε να καλυφθούν και αυτές σε άλλες εκκλησίες θα έπρεπε να καταστραφούν, εάν εμφανίζουν κάτι που είναι άσεμνο ή εμφανώς ψευδές».
Η λεγόμενη «Εκστρατεία Φύλλων Συκής» είδε νέα φύλλα συκής να ζωγραφίζονται σε προϋπάρχοντες πίνακες και καλύμματα να προστίθενται σε γλυπτά. Μόλις πριν μερικές δεκαετίες, η «Τελευταία Κρίση» του Μιχαήλ Άγγελου (1536-41) στον τοίχο του βωμού της Καπέλα Σιξτίνα, προκάλεσε διαμάχη επειδή η πλειοψηφία των ανδρικών μορφών και αγγέλων ήταν γυμνοί.
Σύμφωνα με τον ζωγράφο και καλλιτέχνη βιογράφο του 16ου αιώνα Giorgio Vasari, ο Τελετάρχης του Πάπα Παύλου Γ' Biagio de Cesena είπε ότι «ήταν πολύ ντροπιαστικό που σε ένα τόσο ιερό μέρος έπρεπε να είχαν απεικονιστεί όλες αυτές οι γυμνές φιγούρες, που εκτίθενται τόσο ντροπιαστικά. και ότι δεν ήταν έργο για παπικό παρεκκλήσι αλλά μάλλον για δημόσια λουτρά και ταβέρνες».
Πολλές από τις γυμνές φιγούρες στο αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου ζωγραφίστηκαν με υφασμάτινα καλύμματα από τον καλλιτέχνη Daniele da Volterra, μετά τον θάνατο του Μιχαήλ Άγγελου.Αυτή η σκληρή στάση απέναντι στο γυμνό συνεχίστηκε για εκατοντάδες χρόνια.
Το 1680, το έργο του Masaccio's Expulsion from the Garden of Eden (1425) ζωγραφίστηκε με σεμνές κληματαριές, και τον 19ο αιώνα στο Altarpiece της Γάνδης του Jan van Eyck (1432) ανατέθηκαν νέα πάνελ για να αντικαταστήσουν τα πρωτότυπα του Αδάμ και της Εύας, αλλάζοντας τα με ντυμένες φιγούρες, παρά το γεγονός ότι τα πρωτότυπα είχαν ήδη φύλλα συκής που τα κάλυπταν.