Ε.Χ. Γονατάς, ένας γνήσιος ρομαντικός στυλίστας της ελληνικής λογοτεχνίας

Τον Ε.Χ. Γονατά τον ανακάλυψα όταν ήμουν τριάντα κι από τότε δεν κοίταξα ποτέ ξανά με το ίδιο μάτι την ελληνική λογοτεχνία. Μέχρι τότε πίστευα πως όλα τα ελληνικά γράμματα αφορούσαν μόνο τον μεσοπόλεμο, τον εμφύλιο και την κατοχή. Κι όμως, είχαμε κι εμείς τους δικούς μας μοναδικούς στυλίστες συγγραφείς κι ένας από αυτούς ήταν και ο Γονατάς.

Ο Επαμεινώνδας Χ. Γονατάς (Αθήνα, 1924 – Αθήνα, 25 Μαρτίου 2006), γνωστός κυρίως ως Ε.Χ. Γονατάς, ήταν Έλληνας ποιητής και διηγηματογράφος της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Έγινε γνωστός κυρίως ως συγγραφέας του φανταστικού και «παραδοξογράφος», αν και το έργο του δεν κατατάσσεται σε κάποια συγκεκριμένη σχολή.

Ο Γονατάς με τα μικρά αλλά πολύ προσεγμένα του κείμενα κατάφερε να κάνει στα μάτια μας ορατούς, όπως ένας ζωγράφος, κόσμους και σκηνές που δεν θα τις είχαμε φανταστεί ποτέ. Αυτό που τον κάνει σημαντικό είναι η εποχή που το έκανε αυτό και μάλιστα σε μία Ελλάδα γεμάτη κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα.

Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και άσκησε τη δικηγορία. Αφανής μέχρι το 1976, πρωτοεμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1944 με τη δημοσίευση του ποιήματος «Η μικρή εξοχική μας πόλη» στο περιοδικό Παλμός χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Ε. Γόνης και στη συνέχεια με το σκοτεινό παραμύθι του «Ταξιδιώτη», όπου η ιστορία εκφέρεται από έναν τριτοπρόσωπο αφηγητή.

Η γραφή του Γονατά είναι μινιμαλιστική, πηγαίνει αμέσως στην ουσία και στην καρδιά των πραγμάτων και της φαντασίας. Σαν ταλαντούχος δημιουργός μικρών κόσμων, ο Ε. Γονατάς, άφησε παρακαταθήκη έξι μικρά βιβλία με αφηγήματα. Ο ίδιος, για να δικαιολογήσει τα τόσο μικρά σε έκταση κείμενά του, χρησιμοποιούσε ως αιτία την έλλειψη χρόνου, -λόγω της δικηγορικής του ιδιότητας -, όπως και το άγχος του για τη λευκή σελίδα.

Τα κείμενα του είναι όλα παράδοξα, παράξενα και χωρίς κεντρικό πυρήνα τον άνθρωπο, ο Γονατάς εστιάζει περισσότερο στο αίσθημα που θα έδινε ένας ζωγραφικός πίνακας, παρά ένα γραπτό. Διαβάζοντας τα μικρά του γραπτά έχει κανείς την εντύπωση πως κοιτάει έναν πίνακα.

«Εγώ δεν είμαι λογοτέχνης. Είμαι καλλιτέχνης. Το λογοτέχνης, έχει κάτι το περιορισμένο, το δασκαλίστικο, το φιλολογικό. Δεν είμαι ποιητής, κι ας λένε. Έχω, όμως, ποιητική συνείδηση. Έχει καλλιεργηθεί η εντύπωση, επειδή είμαι κλεισμένος εδώ και δείχνω ότι το μυαλό μου είναι κάπου αλλού, ότι ζω σ’ έναν ελεφάντινο πύργο. Λάθος. Δουλεύω από 15 χρονών και έχω πολλά βιώματα. Εξ ου, και η μόνη φιλοσοφία που αναγνωρίζω είναι η βιωμένη. Όχι τα συστήματα. Δεν είμαι θεωρητικός εγώ. Λειτουργώ με εικόνες, με ένστικτα, με παρορμήσεις. Με ενοχλεί η σπουδαιοφάνεια στους συγγραφείς και βρίσκω πως υπάρχει πολλή φιλολογία. Δε μου αρέσουν οι συγκεχυμένες απόψεις και οι κουρελούδες γνωμών. Γενικά, δε μ’ αρέσει το εγκεφαλικό στην τέχνη. Θέλω το απτό, το ξεκάθαρο» είχε πει κάποτε ο Γονατάς.

Τα σύντομα κείμενα του Ε.Χ. Γονατά κινούνται κάπου μεταξύ ποίησης και πεζού, χωρίς να ξεπερνάνε συνήθως την μία παράγραφο.

Αξίζει κανείς να τον ανακαλύψει σίγουρα.