Ο Κώστας Πράπογλου μέσω της τέχνης επισκέπτεται ένα ιστορικό εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας

Ο Κώστας Πράπογλου είναι επιμελητής τέχνης και μάς μίλησε για την επερχόμενη έκθεση «Το φαινόμενο της πεταλούδας» που θα δούμε πολύ σύντομα (21/9) και θα πραγματοποιηθεί σε πολυάριθμους χώρους του συγκροτήματος της γνωστής κλωστοϋφαντουργίας «Κλωσταί Πεταλούδας-Μουζάκης», η οποία ιδρύθηκε από τον Ελευθέριο Μουζάκη το 1944 και λειτουργεί αδιάκοπα μέχρι σήμερα.

Ο επιμελητής Κώστας Πράπογλου προσκαλεί 41 καλλιτέχνες σύγχρονης τέχνης να παρουσιάσουν έργα που ανταποκρίνονται στον χώρο (site-specific) και στο εννοιολογικό πλαίσιο (context-responsive), δημιουργώντας με το οπτικό, πολυμεσικό λεξιλόγιό τους εγκαταστάσεις χώρου, βίντεο, γλυπτά, ηχοτοπία και ζωγραφική.

Η έκθεση που θα λάβει χώρο σε διάφορα κτήρια του εργοστασίου, προσδοκά να αναδείξει την ιστορία του που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη βιομηχανική ιστορία της Ελλάδας. Θα συμμετέχουν πολλοί καλλιτέχνες σε έναν πολύ μεγάλο και ιστορικό χώρο.

Η φυσική υπόσταση του νήματος ως πρώτη ύλη αλλά και ως παράγωγο/προϊόν σε αναρίθμητες μορφές, αποτελεί αναφορά μιας παράδοσης και μιας εθνικής ταυτότητας σε πολλαπλά επίπεδα.

Σχηματίζει και νοηματοδοτεί γεωγραφικούς προσδιορισμούς σε φυσικό και μετα-φυσικό επίπεδο ενώ παράλληλα λειτουργεί και ως εφαλτήριο συναισθηματικών συνάψεων.

Τα στοιχεία αυτά απασχολούν τους εικαστικούς και αποτελούν έναν από τους βασικούς παρονομαστές του ρεπερτορίου τους.

Πάμε να δούμε την κουβέντα που είχαμε με τον εμπνευστή και curator της έκθεσης Κώστα Πράπογλου:

Ποια ήταν η βασική σας έμπνευση για να οργανώσετε μία τόσο μεγάλη έκθεση;

H αφετηρία της έμπνευσης είναι πάντα ο χώρος στον οποίο πρόκειται να πραγματοποιηθεί μια έκθεση. Όλα έχουν να κάνουν με την ταυτότητα και την ιστορία του χώρου, αλλά και τη γεωγραφική του τοποθεσία σε σχέση με το σύγχρονο αστικό ιστό λαμβάνοντας πολλές φορές υπόψη και το αρχαίο παρελθόν της ευρύτερης περιοχής. Στη συγκεκριμένη έκθεση που καταλαμβάνει πολλούς χώρους του ενεργού εργοστασίου, θεώρησα αναγκαίο να παρουσιαστούν έργα αρκετών Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών προκειμένου να διερευνήσουμε μια πληθώρα νοημάτων και ιδεών που περιστρέφονται γύρω από τον εννοιολογικό άξονα της έκθεσης.

Πόσο σημαντικός είναι ο χώρος στον οποίο θα γίνει; Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο χώρο;

Για εμένα το εργοστάσιο Μουζάκης-Πεταλούδα είναι ένας χώρος συνώνυμος με την ιστορία της χρυσής περιόδου της βιομηχανίας στη μεταπολεμική Ελλάδα και παράδειγμα ανθεκτικότητας της υγιούς επιχειρηματικότητας. Χιλιάδες άνθρωποι έχουν εργαστεί -πολλές φορές για το σύνολο του εργασιακού τους βίου- σε αυτήν μέχρι σήμερα, ενώ σχεδόν σε όλα τα σπιτικά της χώρας έχει μπει έστω και ένα προϊόν της.

Πολύ γρήγορα, η αναγνωρισιμότητα της «Πεταλούδας» ως brand name εγγράφηκε στο συλλογικό ασυνείδητο ως ένα προϊόν με αναφορές στις ρίζες μας. Το εργοστάσιο αποτελεί, επομένως, ένα ζωντανό παράδειγμα της εκβιομηχάνισης της χώρας μας, αλλά ταυτόχρονα τροφοδοτεί και το όραμα της επαναβιομηχανοποίησης και του δυναμικού και με μακροπρόθεσμους στόχους Επιχειρείν.

Βέβαια, ο συγκεκριμένος χώρος αποτελεί γόνιμο έδαφος και για άλλα νοήματα, λόγω και της άμεσης γειτνίασής του με την αρχαία Ιερά Οδό ενώ ο συμβολικός ρόλος του νήματος ως μέσο συνδεσιμότητας αλλά και το καθεαυτό όνομα της «Πεταλούδας» ήταν που με ώθησαν να «παίξω» με το φαινόμενο της πεταλούδας ως επιστημονικό και φιλοσοφικό θεώρημα και με τη θεωρία του χάους.

Ποια είναι η γνώμη σας για την τέχνη στην Ελλάδα; Έχει εξελιχθεί θετικά ή αρνητικά σε σχέση με τα προηγούμενα έτη;

Πιστεύω πως η σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα πλέον δεν έχει να ζηλέψει κάτι από αυτή του εξωτερικού. Υπάρχουν πολλοί ταλαντούχοι καλλιτέχνες των οποίων η δουλειά παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και είναι ισοδύναμη με αυτή συναδέλφων τους σε διεθνές επίπεδο.

Δυστυχώς, δεν υπάρχουν πάντα τα οικονομικά μέσα προκειμένου να εξελιχθεί και να παρουσιαστεί μια δουλειά με ιδανικούς όρους ή να πραγματοποιηθούν ομαδικές εκθέσεις που να παρουσιάζουν μεγάλες παραγωγές έργων. Αυτό οφείλεται στην ελλιπή δημόσια και ιδιωτική στήριξη η οποία είναι ακόμα σχετικά χαμηλή σε σχέση με άλλες χώρες.

Θεωρώ πως βρισκόμαστε σε καλό δρόμο, όμως η συμβολή της Πολιτείας αλλά και ιδιωτικών φορέων που μπορούν να διαθέσουν πόρους είναι απαραίτητη για να προχωρήσει η εικαστική σκηνή ένα βήμα παραπέρα.

Γιατί να έρθει κάποιος να δει την έκθεση «Το φαινόμενο της Πεταλούδας»; Τι το ξεχωριστό προσφέρει;

Η έκθεση θα περιλαμβάνει έργα μεγάλης κλίμακας από 41 καλλιτέχνες τα οποία έχουν δημιουργηθεί με διάφορα μέσα.

Δηλαδή, ο θεατής θα δει εγκαταστάσεις-περιβάλλοντα, γλυπτά, ζωγραφική και βίντεο.

Η βασική ιδιαιτερότητα αυτής της έκθεσης είναι πως πρόκειται για ένα ενεργό εργοστάσιο και όλα τα έργα συνδιαλέγονται με χώρους και μηχανήματα που κατά τη διάρκεια της ημέρας λειτουργούν κανονικά.

Πολλοί καλλιτέχνες έχουν εμπνευστεί από αυτήν τη συνθήκη, καθώς και από τους ανθρώπους που εργάζονται στο εργοστάσιο, των οποίων η αγάπη για τη δουλειά τους αλλά και ο σεβασμός και η συμβολή τους προς αυτό το εγχείρημα αποτελούν κρίσιμο στοιχείο για την επιτυχία της έκθεσης.

Ο θεατής θα βιώσει όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με τους άξονες του εννοιολογικού πλαισίου.

Πιστεύετε πως ένας καλλιτέχνης ή ένας επιμελητής τέχνης μπορεί να ζήσει μόνο από αυτό στη σημερινή Ελλάδα;

Στην Ελλάδα είναι ακόμα δύσκολο να ζήσει ένας καλλιτέχνης ή ένας επιμελητής αποκλειστικά από αυτό, αν και όχι πλήρως ακατόρθωτο.

Φυσικά, υπάρχουν πάντοτε οι εξαιρέσεις. Κατά κοινή ομολογία, η απουσία ευρύτερης και πιο συστηματικής στήριξης από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, ο μικρός αριθμός συλλεκτών, η απουσία εντύπων ή ηλεκτρονικών πλατφορμών που ενθαρρύνουν την κριτική ή/και δημιουργική γραφή για τους επιμελητές, η απουσία συστηματικών προγραμμάτων απορρόφησης ανεξάρτητων επιμελητών από δημόσια μουσεία και άλλους φορείς, καθιστούν την κατάσταση αρκετά δύσκολη για έναν επαγγελματία της τέχνης.

Το εννοιολογικό κομμάτι της έκθεσης είναι πολύ δυνατό, μιας κι έχει άμεση σχέση με τον χώρο, εσείς σαν επιμελητής είστε υπέρ ενός δυνατού concept στην τέχνη;

Πιστεύω πως ειδικά σε ομαδικές εκθέσεις μεγάλης κλίμακας το εννοιολογικό πλαίσιο είναι απαραίτητο. Φανταστείτε το σαν έναν μπούσουλα, μια κατευθυντήρια γραμμή πάνω στην οποία καλούνται όλοι οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες να αναπτύξουν το εικαστικό τους λεξιλόγιο, εκφράζοντας ταυτόχρονα έννοιες που τους απασχολούν και ιδέες που θέλουν να αναπτύξουν. Άλλωστε το concept δίνει μια ώθηση για περαιτέρω διερεύνηση, σκέψη και φαντασία. Το σημαντικό είναι ο θεατής που είναι ο τελικός αποδέκτης, έχοντας το concept ως ένα πλαίσιο αναφοράς που τον βοηθά στην εκκίνηση της επαφής του με τα έργα, να φεύγει γεμάτος από την εμπειρία που του χάρισε το σύντομο ταξίδι της έκθεσης και ενδεχομένως γεμάτος νέα ερωτήματα, έτοιμος να αναζητήσει τις δικές του απαντήσεις σε αυτά μέσα από την Τέχνη αλλά και την Επιστήμη. Από όποια πλευρά και αν το δει κανείς, ένα concept θεωρείται δυνατό και συνεπώς επιτυχημένο μόνο όταν παρατηρείς τις αντιδράσεις των επισκεπτών και αυτές είναι είτε θετικές, είτε αρνητικές, όμως ποτέ ουδέτερες.

Συμμετέχοντες Καλλιτέχνες:

Εοζέν Αγκοπιάν (Ελλάδα), Λυδία Ανδριώτη (Ελλάδα), Christina Anid (Γαλλία/Ελλάδα/Λίβανος), Άννα Αντάρτη (Ελλάδα), Κλίτσα Αντωνίου (Κύπρος), Ruth Asawa (Αμερική), Orit Ben Shitrit (Ισραήλ/ΗΠΑ/Μαρόκο), Robert Cahen (Γαλλία), Irene Carvajal (Κόστα Ρίκα/Αμερική), Ειρήνη Γκόνου (Ελλάδα), Susan Daboll (Αμερική), Λυδία Δαμπασίνα (Ελλάδα), Σοφία Ζαράρη (Ελλάδα), Ελένη Ζούνη (Ελλάδα), Michal Heiman (Ισραήλ), Kiana Honarmand (Ιράν/Αμερική), Pushpakaran Kadappath (Ινδία), Αννίτα Καλημέρη (Ελλάδα), Μαριάννα Κωνσταντή (Κύπρος), Μαρία Λοϊζίδου (Κύπρος), Ηλιοδώρα Μαργέλλου (Ελλάδα), Δέσποινα Μεϊμάρογλου (Ελλάδα), Στέλλα Μελετοπούλου (Ελλάδα), Μανώλης Μπαμπούσης (Ελλάδα), Εύα Νάθενα (Ελλάδα), Θεόδωρος Νούτσος (Ελλάδα), Sandra Osborne (Αμερική), Άντα Πετρανάκη (Ελλάδα), Λία Πέτρου (Ελλάδα), Pipilotti Rist (Ελβετία), Εύη Σαββαΐδη (Ελλάδα), Ισμήνη Σαμανίδη (Αγγλία/Ελλάδα), Δήμητρα Σκανδάλη (Ελλάδα), Δημήτρης Σκουρογιάννης (Ελλάδα), Franca Sonnino & Maria Jole Serreli (Ιταλία), Μαριάννα Στραπατσάκη (Ελλάδα), Νίκος Τρανός (Ελλάδα), Κλαίρη Τσαλουχίδου - Χατζημηνά (Ελλάδα), Alison Woods (Αμερική), Μαρία Ανδρομάχη Χατζηνικολάου (Ελλάδα).

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ

Επιμέλεια Κώστας Πράπογλου, αρχαιολόγος αρχιτέκτονας, κριτικός σύγχρονης τέχνης, ιδρυτής αστικού μη κερδοσκοπικού οργανισμού artefact athens

Εργοστάσιο Μουζάκης - Πεταλούδα

Λεωφόρος Κηφισού 41

122 42

Αθήνα

21.09 - 22.10.2023

Πέμπτη - Κυριακή: 15.30 - 20.30