Bookreads: O Beppe Fenoglio ανασύρει με πόνο τη μνήμη μιας άγνωστης Ιταλίας

Πάει καιρός τώρα που δεν έχω διαβάσει κάτι δυνατό, κάτι που να με κρατήσει ζωντανό πάνω στη σελίδα, κάτι που να μην με κάνει να βαριέμαι. Η ιστορία και το γράψιμο του Beppe Fenoglio μου ήταν μέχρι σήμερα άγνωστα, δεν ξέρω πραγματικά πως μου είχε ξεφύγει ένα τέτοιο ταλέντο, μία τόσο δυνατή και ουσιαστική πένα. Από την αρχή οι λέξεις σε αρπάζουν, η σκηνή με τη μητέρα στην κουζίνα είναι συγκλονιστική, βαθιά, γεμάτη με μνήμες, υποσυνείδητες παγίδες, φόβους μίας ολόκληρης παιδικής ηλικίας. Ο Beppe Fenoglio τόλμησε να κάνει το ακατόρθωτο: ανέσυρε σκηνές ασήμαντες ενός δύσκολου βίου σε μία εποχή όπου η Ιταλία ζούσε τη συντριβή μετά τον δεύτερο παγκόσμιο.

Ο Fenoglio κατάφερε να γράψει το μυθιστόρημα που όλοι είχαμε μάλλον σκεφτεί αλλά δεν τολμούσαμε να κάνουμε, και όταν πια κανείς δεν το περίμενε, ήταν ο πιο μοναχικός απ' όλους μας, ο Fenoglio, που κατάφερε να το γράψει χωρίς καν να το τελειώσει, πέθανε χωρίς να το δει δημοσιευμένο, στα σαράντα του χρόνια. Ο Fenoglio ήταν Παρτιζάνος στα βουνά της Ιταλίας, έζησε τον πόλεμο στο πετσί του και τώρα, σε αυτές τις σχεδόν ματωμένες σελίδες, διηγείται την ιστορία ενός απροσάρμοστου πρώην αντάρτη που δεν είναι ικανός να αποδεχτεί την 8ωρη εργασία, τον καθημερινό μόχθο των ανθρώπων για ψίχουλα, για επιβίωση, ο ίδιος ο πρωταγωνιστής τα θέλει όλα κι έτσι αναγκάζεται ή μάλλον επιλέγει να κάνει βίο εγκληματία.

PHOTO 1 / 2

Το μυθιστόρημα κινδύνευσε να μη δημοσιευτεί ποτέ. Το 1950 ο εικοσιοχτάχρονος Fenoglio παραδίδει το χειρόγραφο στον εκδοτικό οίκο Einaudi που το θέτει υπόψη του επιμελητή Italo Calvino. Ο Calvino στέλνει μια επιστολή στον Fenoglio όπου αξιολογεί το μυθιστόρημα ενίοτε ως «λεξιλογικά αφρόντιστο» αλλά ταυτόχρονα και ως ικανό «να επικεντρώνεται σε ιδιαίτερες ψυχολογικές καταστάσεις με μια σπάνια σιγουριά». Παρότι στην επιστολή ο Calvino απαριθμεί τα πολλά πλεονεκτήματα του έργου έναντι ορισμένων μειονεκτημάτων, το έργο δεν θα εκδοθεί.

Το «Μεροκάματο του Σαββάτου» είναι ένα βιβλίο λιγομίλητο, βαρύ, μέσα του δεν υπάρχει ούτε ίχνος χιούμορ, αυτό όμως λειτουργεί μόνο θετικά, όχι γιατί είμαστε κατά του χιούμορ, αλλά γιατί περιγράφει με ακρίβεια μία μεταπολεμική Ιταλία, κατεστραμμένη, που προσπαθεί να συνέλθει από το μακελειό του πολέμου. Οι χαρακτήρες είναι κουρασμένοι, αδύναμοι, άρρωστοι, παλεύουν να επιβιώσουν με το μυαλό τους, αγωνίζονται ενάντια σε μία μηχανή του θανάτου η οποία πλέον δεν έχει το πρόσωπο της πολεμικής καταστροφής αλλά μίας αναδυόμενης καπιταλιστικής κατάρας.

Το «Μεροκάματο του Σαββάτου» είναι ένα μικρό, άγνωστο μέχρι σήμερα, αριστούργημα που πρέπει να υπάρχει σε κάθε βιβλιοθήκη που σέβεται την ιστορία.