«Το Μάτι της Πόλης»: Ένα ντοκιμαντέρ για το σημαντικότερο Τούρκο φωτογράφο, Αρά Γκιουλέρ

Τετάρτη, 06 Μαρτίου 2019 11:19

Γυρισμένο το 2015, το ντοκιμαντέρ των Μπινούρ Καράεβλι και Φατίχ Καϊμάκ «Το Μάτι της Κωνσταντινούπολης», που παίζεται στους Αθηναϊκούς κινηματογράφους, καταφέρνει να χωρέσει σε 61 λεπτά τη ζωή και το έργο του πιο σημαντικού Τούρκου φωτογράφου, του Αρά Γκιουλέρ, που πέθανε τον περασμένο Νοέμβριο στα 90 του χρόνια. Χρόνια στα οποία ο ουμανιστής φωτογράφος κατέγραψε με μοναδικό τρόπο την καθημερινή ζωή των ανθρώπων στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και τράβηξε μερικά εμβληματικά πορτραιτα διασήμων ανθρώπων.

Ο Γκιουλέρ υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους ουμανιστές φωτογράφους του περασμένου αιώνα, ένας μάγος του φακού, που απαθανάτισε μοναδικά την καθημερινή ζωή των ανθρώπων αλλά και τα ιστορικά γεγονότα κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα στην Κωνσταντινούπολη και την Τουρκία. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, που τον ονόμασαν «Το Μάτι της Κωνσταντινούπολης».

Ο Γκιουλέρ ξεκίνησε την καριέρα του ως φωτορεπόρτερ της εφημερίδας «Yeni Istanbul» το 1950, ενώ το 1961 το περιοδικό «English Photographic Annual» τον συμπεριέλαβε ανάμεσα στους επτά καλύτερους φωτογράφους του κόσμου. Για περισσότερα από 60 χρόνια η δουλειά του άφησε ανεξίτηλο στίγμα στη φωτογραφική Τέχνη με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των λήψεων του, αλλά και την ιστορική καταγραφή που έκανε, ουσιαστικά, παρακολουθώντας την Κωνσταντινούπολη και τους ανθρώπους της να παλεύουν ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση.

Μαρία Κάλλας (Αρά Γκιουλέρ)

«Όταν φωτογραφίζω, φωτογραφίζω τον κόσμο που αισθάνομαι μέσα μου», έλεγε ο Γκιουλέρ, ο οποίος τράβηξε περισσότερες από ένα εκατομμύριο φωτογραφίες. Το αρχείο του δεν άνοιξε ποτέ σε μελετητές, παραμένοντας στοιβαγμένο σε κουτιά στο γραφείο του. Εκπρόσωπος της ουμανιστικής φωτογραφίας που εδραίωσε ο προηγούμενος αιώνας, μπορεί να θεωρηθεί άξιος συνεχιστής του Μπρεσόν, τον οποίο γνώριζε και προσωπικά.

«Δεν χρειάζεται να είναι τέχνη. Η φωτογραφία είναι ένα ιστορικό γεγονός. Αιχμαλωτίζεις στο φακό την ιστορία. Σταματάς τον χρόνο με μια μηχανή», έλεγε ο Γκιουλέρ, που είχε ρίζες και από την Αρμενία.

Σαλβαδόρ Νταλί (Αρά Γκιουλέρ)

Το έργο του έγινε γνωστό μέσα από τις δημοσιεύσεις του στην εφημερίδα Hürriyet, ενώ υπήρξε και ανταποκριτής του περιοδικού Time / Life στη Μέση Ανατολή. Μεταξύ άλλων, εργάστηκε για διεθνή περιοδικά, όπως το γαλλικό Paris Match, το Νational Geografic, αλλά και για τους Sunday Times του Λονδίνου, αλλά και για το πρακτορείο Magnum.

Φωτογράφισε όλες τις μεγάλες προσωπικότητες της εποχής του, ισχυρούς πολιτικούς και σταρ του σινεμά, ενώ φιλοτέχνησε τα πορτρέτα σημαντικών καλλιτεχνών, όπως ο Πικάσο, ο Νταλί, ο Σαγκάλ, ο Γκάντι, ο Ουέλς, ο Γιασάρ Κεμάλ, ο Μπέρτραντ Ράσελ κ.α.

Πάμπλο ΠΙκάσσο (Αρά Γκιουλέρ)

Γεννημένος το 1928, ο Αρά Γκιουλέρ προσπάθησε από νωρίς να αποτυπώσει τον άνθρωπο. Τον άνθρωπο που δουλεύει ή ξαποσταίνει, προσεύχεται ή διασκεδάζει. Ο κόσμος που απαθανάτισε αποτελείται από ψαράδες και βαρκάρηδες που διασχίζουν τον Κεράτιο, αχθοφόρους στα καφενεία, εργάτες, γυναίκες που κάνουν δουλειές του σπιτιού, παιδιά που παίζουν... Κατά διαστήματα κατηγορήθηκε ότι παρουσίαζε την άσχημη πλευρά της Κωνσταντινούπολης, επειδή παρεμεινε εμμονικά μακριά από την τουριστική απεικόνισή της, που πολύ ήθελε να προβάλει η Τουρκία. Για τον ίδιο η φωτογραφία ήταν «πιο πολύ οπτική ιστοριογραφία, αποσπά ένα μέρος της ζωής και το καθιστά αθάνατο».

Ουίνστον Τσόρτσιλ (Αρά Γκιουλέρ)

Σε διαλέξεις του, ο Γκιουλέρ έλεγε: «Εγώ και οι φωτογραφίες μου είμαστε λίγο ρομαντικοί. Δεν βγάζω φωτογραφίες ποτέ με κανονικό φωτισμό. Είτε κατά την ανατολή του ηλίου, είτε στη δύση του, είτε νωρίς το πρωί. Επιθυμώ να εξηγώ κάτι σε κάθε καρέ. Κάθε εικόνα πρέπει να έχει κάτι να πει»...