Κοίμηση Θηρασίας: Νέος προϊστορικός οικισμός ήρθε να ρίξει φώς στο σύμπλεγμα Θήρας-Θηρασίας

Με πυρετώδεις ρυθμούς συνεχίστηκαν οι ανασκαφές στη θέση Κοίμηση του νοτιοανατολικού άκρου της νήσου Θηρασίας, στον λόφο όπου δεσπόζει το νεότερο μοναστήρι της Κοίμησης. Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως έναν εξέχοντα πρωτοκυκλαδικό και μεσοκυκλαδικό οικισμό με την χρονολόγησή του να τοποθετείται πίσω στην 3η και στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ..

Με μέτωπο προς την καλντέρα στα ανατολικά και το Ασπρονήσι στα νότια, η συγκεκριμένη αρχαιολογική θέση όχι μόνο έρχεται να εμπλουτίσει τις πληροφορίες που έχουν στη διάθεσή τους οι επιστήμονες σχετικά με το σύμπλεγμα Θήρας-Θηρασίας κατά τις πρώιμες φάσεις της Εποχής του Χαλκού, αλλά γρήγορα αποδείχθηκε και πολύτιμη για τα νέα στοιχεία που προσέφερε για τη μορφή του ΝΑ ορίου της προ-εκρηξιακής καλδέρας, στα βαθμηδωτά άνδηρα της οποίας απλώνονταν ο προϊστορικός οικισμός.

(ΑΠΕ-ΜΠΕ/ STR)

Η μεγάλη μινωική ηφαιστειακή έκρηξη, αναμφισβήτητα, υπήρξε αιτία διάβρωσης ενός σημαντικού τμήματος του οικισμού , με αποτέλεσμα να παρασυρθεί στις κρημνώδεις πλαγιές της καλντέρας και να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι του γκρεμού κατά τη διάρκεια της γεωλογικής απόσπασης της νήσου Θηρασίας από το Ασπρονήσι.

Φορείς της έρευνας είναι το Ιόνιο Πανεπιστήμιο (Κώστας Σμπόνιας), το Πανεπιστήμιο Κρήτης (Ίρις Τζαχίλη) και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων (Μάγια Ευσταθίου), με τη συνεργασία της ομ. Καθ. του Α.Π.Θ. Κλαίρης Παλυβού και διεπιστημονικής ομάδας αρχαιολόγων και άλλων ερευνητών. Ωστόσο, καθοριστική για την πραγματοποίηση της έρευνας υπήρξε η υποστηρικτική στάση τόσο του Δήμου Θήρας όσο και του Ινστιτούτου Αιγαιακής Προϊστορίας (INSTAP).

Οι εργασίες αποκάλυψαν στα άνδηρα της πλαγιάς μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ανθρωπογενή κατάληψη του χώρου με σειρά κτισμάτων ποικίλων σχεδίων, των οποίων κοινό στοιχείο είναι η αξιοποίηση των βράχων και του φυσικού χώρου ως πλαισίου και συστατικού στοιχείου των θεμελίων και του σκελετού των οικοδομημάτων.

(ΑΠΕ-ΜΠΕ/ STR)

Μεγάλοι ηφαιστειακοί βράχοι αναδύονται σε όλη τη επιφάνεια του αναγλύφου και, ορίζοντας τα άνδηρα της πλαγιάς, διαμορφώνουν τις διαθέσιμες για δόμηση επιφάνειες και ενσωματώνονται στις κατασκευές.

Η δόμηση πυκνή με τα κτίσματα, αγκιστρωμένα το ένα πάνω στο άλλο, να «σκαρφαλώνουν» πάνω στους ιλιγγιώδεις βράχους. Χαρακτηριστικές οι λίθινες εξέδρες που απλώνονται μεταξύ τους, διαμορφώνοντας την ομορφιά που απορρέει από τα κλιμακωτά άνδηρα της πλαγιάς. Ηφαιστειακά υλικά χρησιμοποιήθηκαν επίσης στην δόμηση, ως υπόστρωμα των δαπέδων. Πλάκες από τα κατώτερα και παλαιότερα γεωλογικά στρώματα της Θηρασίας, τα οποία θα πρέπει να ήταν ορατά στο ήδη τότε διαμορφωμένο καλντερικό βύθισμα, χρησιμοποιήθηκαν ως πλάκες οροφής.

«Κατά τη φετινή ανασκαφική περίοδο ολοκληρώθηκε η αποκάλυψη ενός ελλειψοειδούς κτιρίου με μνημειακά χαρακτηριστικά και ανασκάφηκαν σε διάφορους χώρους του οικισμού επάλληλα δάπεδα κυρίως της Πρώιμης αλλά και της Μέσης Εποχής του Χαλκού, δίνοντας σημαντικά στοιχεία για την οργάνωση στον χώρο καθώς και τη διαδοχή των φάσεων κατοίκησης» αναφέρει το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.

«Διερευνήθηκαν επίσης τα όρια του οικισμού στα άνδηρα της ΝΑ πλαγιάς του λόφου. Επι τη βάσει κυρίως της κεραμεικής ο οικισμός χρονολογείται στην Πρωτοκυκλαδική ΙΙ, στην Πρωτοκυκλαδική ΙΙ/ΙΙΙ και στη Μεσοκυκλαδική περίοδο, με φάσεις ανάλογες με το Ακρωτήρι» προσθέτει.

(ΑΠΕ-ΜΠΕ/ STR)

Τα ευρήματα περιλαμβάνουν κεραμική, εργαλεία λειασμένου και αποκεκρουμένου λίθου και διάφορα οικοτέχνεργα, οστά, όστρεα, ξύλο και άλλα οργανικά κατάλοιπα.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι ερμηνείες που συνάγονται ως προς την οικονομία του οικισμού, σημειώνουν οι επίσημες Αρχές, καθώς απ’ ό,τι φαίνεται από τα υλικά τεκμήρια, η οικονομία βρισκόταν σε άμεση εξάρτηση με τις καλλιέργειες και την κτηνοτροφία. Παρ΄ότι η εξέταση των τεχνέργων βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, από τα μεγάλα αποθηκευτικά αγγεία και το πλήθος των εργαλείων σύνθλιψης υπάρχει η δυνατότητα εξαγωγής του συμπεράσματος πως η πρακτική διαφοροποιημένων καλλιεργειών υπήρξε η βάση της διατροφής, μαζί με τα προϊόντα της κτηνοτροφίας (γάλα και κρέας) και τους θαλάσσιους πόρους.

Ως προς τις τεχνικές, κυρίως μαρτυρείται η υφαντική και η νηματουργία, καθώς και η τεχνολογική παραγωγή προϊόντων οψιανού. Το πλήθος και η διαφοροποίηση των εργαλείων υποδηλώνει την άσκηση ποικίλων τεχνικών, στο πλαίσιο της τεχνο-οικονομικής οργάνωσης του οικισμού.

(Wikimedia)

Η ανάλυση των πηλών της κεραμικής ήρθε να ενισχύσει τόσο τη σημασία της τοπικής θηραϊκής παραγωγής, όσο και την παρουσία εισηγμένης κεραμικής από διάφορες περιοχές του Αιγαίου. Όπως προκύπτει από τις έρευνες ο οικισμός για άγνωστους λόγους είχε ήδη εγκαταλειφθεί όταν έγινε η μινωική έκρηξη, από την οποία και καλύφθηκε το νησί με στρώματα ηφαιστειακού υλικού.

Εξάλλου, λαμβάνοντας υπόψιν πως στα Ορυχεία Αλαφούζου στο νότιο τμήμα του νησιού ακμάζει την Υστεροκυκλαδική περίοδο, οπότε και εγκαταλείφθηκε ο συγκεκριμένος προϊστορικός οικισμός της Θηρασιάς, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι μέρος των κατοίκων μεταφέρθηκε δυτικότερα, σε χαμηλότερα πλατώματα με άλλου είδους αρχιτεκτονική, αντίστοιχη με αυτήν του Ακρωτηρίου , αλλά με την ίδια σκευή και τέχνη.