Σέρμπος στο CNN Greece: «Αγκάθι» στα ελληνοτουρκικά ο γεωπολιτικός αναθεωρητισμός της Τουρκίας

H ατζέντα της συνάντησης αναμένεται να είναι «σφιχτή» με τους αναλυτές να θέτουν χαμηλά τον πήχη των προσδοκιών.

Οι δύο ηγέτες αναμένεται να προχωρήσουν σε μία επισκόπηση των διμερών σχέσεων Αθήνας – Άγκυρας. Η ελληνική πλευρά στηρίζει τον ελληνοτουρκικό διάλογο με τις κόκκινες γραμμές να παραμένουν στο τραπέζι. Ωστόσο, είχαν προηγηθεί τα τουρκικά «τσαλίμια στην Κάσο, όταν η γειτονική χώρα ανέπτυξε πέντε πολεμικά πλοία στην περιοχή όπου πραγματοποιούσε έρευνα το ιταλικό πλοίο levoli Relume για την πόντιση υποβρύχιων καλωδίων, επιχειρώντας να δηλώσει στο πεδίο ότι πέραν των έξι μιλίων από το νησί η υφαλοκρηπίδα είναι τουρκική.

Η Τουρκία απλώς για «ένα διάστημα συγκυριακά προχώρησε σε μία τακτική αναδίπλωσης που κυρίως αφορά τις σχέσεις της με τη Δύση και όχι με την Ελλάδα», εκτιμά ο Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Σωτήρης Σέρμπος υπογραμμίζοντας ότι η Αθήνα δεν πρέπει να εγκλωβιστεί στο «αδιέξοδο της πεπατημένης».

Ταυτόχρονα υποστηρίζει πώς «δεν βρισκόμαστε σε συνθήκες που υπάρχει παράθυρο ευκαιρίας για μία συνεννόηση με την Τουρκία που θα περιλαμβάνει μία αλλαγή υποδείγματος της Άγκυρας».

Το «αγκάθι» της ΑΟΖ

«Το μεγάλο αγκάθι είναι η οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο», έχει διαμηνύσει πολλάκις ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ωστόσο οι προσδοκίες να αγγίξουν οι δύο ηγέτες το συγκεκριμένο θέμα κατά την συνάντησή τους δεν είναι μεγάλες.

Κατά τον κ. Σέρμπο ο πυρήνας του προβλήματος ανάμεσα στις δύο χώρες δεν είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, αλλά ο «γεωπολιτικός αναθεωρητισμός της Τουρκίας» η οποία εξακολουθεί ως απόγονος μίας πρώην αυτοκρατορίας οθωμανικής να «μην είναι συμβιβασμένη με τη συνθήκη της Λωζάνης και την νησιωτική γεωγραφία της Ελλάδος».

Παράλληλα εκτιμά ότι η Τουρκία επιδιώκει μία έξοδο στη θάλασσα όπου «εκεί σκοντάφτει ως εμπόδιο στα ελληνικά νησιά και την νησιωτική μας γεωγραφία γι’ αυτό και με διάφορους τρόπους προσπαθεί να τα γκριζάρει, να τα αμφισβητήσει».

Αυτό καταδεικνύεται όπως υποστηρίζει, και από την πρώτη απόπειρα θεσμοποίησης του αφηγήματος της Γαλάζιας Πατρίδας στα σχολικά εγχειρίδια της Τουρκίας με αναφορές και στον εθνικό όρκο.

« Είναι ένα σημάδι το οποίο έχει υποτιμηθεί στην Ελλάδα ότι ασφαλώς υπάρχουν συνέχειες μεταξύ κεμαλικού εθνικισμού και αν θέλετε ερντογανικού οθωμανισμού, αλλά σαφέστατα ο τελευταίος είναι πολύ περισσότερο επικίνδυνος όσον αφορά το αναθεωρητικό του πλέγμα ακόμα και έξω από το οικοσύστημα της ανατολικής Μεσογείου» καταλήγει ο Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Σωτήρης Σέρμπος.

Παραμένει το χάσμα στο Κυπριακό

Εκτός από το μεταναστευτικό το οποίο απασχολεί έντονα και τις δύο χώρες και το χρονοδιάγραμμα για επόμενα βήματα ελληνοτουρκικού διαλόγου, Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναμένεται να ανοίξουν και το θέμα του Κυπριακού.

Ωστόσο, η Άγκυρα δεν έχει εγκαταλείψει την αδιάλλακτη στάση στο συγκεκριμένο ζήτημα. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Daily Sabah ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα ζητήσει από τη διεθνή κοινότητα να αναγνωρίσει την «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου», όπως αποκαλείται το ψευδοκράτος, εγκαθιδρύοντας διπλωματικές, πολιτικές και οικονομικές σχέσεις.

Στον αντίποδα, Αθήνα και Λευκωσία έχουν συντονίσει τις κινήσεις τους με την ελληνική πλευρά να επιμένει στην επανεκκίνηση του διαλόγου όμως στην κατεύθυνση της εξεύρεσης μόνιμης, δίκαιης και βιώσιμης λύσης για την επανένωση του νησιού εντός του πλαισίου των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία.

Ο κ. Σέρμπος χαρακτηρίζει «καλό οδηγό» το θέμα του Κυπριακού στο «τι μπορεί να συμβεί όταν αφήνεις πάρα πολύ χρόνο να περνά χωρίς να έχεις επιλύσει προβλήματα» εκτιμώντας πώς δεν περιμένει κάποια αλλαγή στάσης από την Τουρκία «εκτός αν της προσφερθούν ανταλλάγματα σε άλλα θέματα ή αν υπάρχει κάποιος πολύ ισχυρότερους να την πιέσει».

Ολόκληρη η συνέντευξη του καθηγητή Σωτήρη Σέρμπου

Τι να περιμένει η Αθήνα από την νέα συνάντηση Μητσοτάκη -Ερντογάν στη Νέα Υόρκη;

Νομίζω ότι το μάξιμουμ που μπορούμε να περιμένουμε είναι μία διάθεση των δύο μερών να συνεχίσουν τα ήρεμα νερά σε μία περίοδο χαμηλής έντασης. Τα γεγονότα όμως στην Κάσο και όχι μόνο, έδειξαν ότι δεν υπάρχουν ούτε καν ενδείξεις πόσο μάλλον αποδείξεις πως η Τουρκία απλώς για ένα διάστημα συγκυριακά προχώρησε σε μία τακτική αναδίπλωσης που κυρίως αφορά τις σχέσεις της με τη Δύση και όχι με την Ελλάδα. Άρα, η Ελλάδα δεν πρέπει να εγκλωβιστεί σε αυτό το αδιέξοδο της πεπατημένης. Να μην εγκλωβιστεί σε μία διαχείριση για την διαχείριση υπό την έννοια ότι δεν είναι αυτοσκοπός η προσέγγιση με την Τουρκία. Γίνεται για πολύ πολύ συγκεκριμένους λόγους. Άλλωστε όταν λήξει αυτή την περίοδο αν η Ελλάδα δεν έχει επανέλθει σε μία στρατηγική με στόχο το σχεδιασμό έναντι της Τουρκίας, αντιλαμβάνεστε ότι αυτό θα αφήσει επιπλέον χώρο στον αναθεωρητή για να επανέλθει στο χρόνο που θα έχει επιλέξει. Από κει και πέρα πιθανώς λόγω της κατάστασης περιφερειακά και διεθνώς να γίνει και μία κουβέντα για το μεταναστευτικό που είναι και ένας από τους κύριους λόγους που η Ελλάδα ήθελε τα ήρεμα νερά για να κάνει και μία διπλωματία του μεταναστευτικού. Ίσως εκεί να ειπωθούν και περισσότερα πράγματα ενόψει και των εξελίξεων στην Μέση Ανατολή. Σε κάθε περίπτωση, ασφαλώς δε βρισκόμαστε σε συνθήκες που υπάρχει παράθυρο ευκαιρίας για μία συνεννόηση με την Τουρκία που θα περιλαμβάνει μία αλλαγή υποδείγματος της Άγκυρας.

Για ποιο λόγο δεν αγγίζουν οι δύο πλευρές το μεγάλο “αγκάθι” της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ;

Αυτή την στιγμή στον πυρήνα του προβλήματος ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία δεν είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών αλλά είναι ο γεωπολιτικός αναθεωρητισμός της Τουρκίας με απλά λόγια σημαίνει ότι εξακολουθεί να μην είναι συμβιβασμένη και ως απόγονος μίας πρώην αυτοκρατορίας οθωμανικής με τη συνθήκη της Λωζάνης και την νησιωτική γεωγραφία της Ελλάδος. Να του πω πολύ απλά για τους αναγνώστες, η Τουρκία επιδιώκει μία έξοδο στη θάλασσα όπου εκεί σκοντάφτει ως εμπόδιο στα ελληνικά νησιά και την νησιωτική μας γεωγραφία γι’ αυτό και με διάφορους τρόπους προσπαθεί να τα γκριζάρει, να τα αμφισβητήσει. Όλα αυτά δεν αφορούν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ και ως αφορούν έναν γεωπολιτικό αναθεωρητισμό και το γεγονός ότι έχουμε και μία πρώτη απόπειρα θεσμοποίησης του μέσα στα σχολικά εγχειρίδια της Τουρκίας με αναφορές και στον εθνικό όρκο είναι ένα σημάδι το οποίο έχει υποτιμηθεί στην Ελλάδα ότι ασφαλώς υπάρχουν συνέχειες μεταξύ κεμαλικού εθνικισμού και αν θέλετε ερντογανικού οθωμανισμού αλλά σαφέστατα ο τελευταίος είναι πολύ περισσότερο επικίνδυνος όσον αφορά το αναθεωρητικό του πλέγμα ακόμα και έξω από το οικοσύστημα της ανατολικής Μεσογείου.

Ποιοι είναι οι ελληνικοί στόχοι τη στιγμή που ο τουρκικός αναθεωρητισμός παραμένει ζωντανός;

Αυτό είναι αν θέλετε ακριβώς το ερώτημα που θέτω και εγώ δηλαδή ακολουθώντας την πεπατημένη για ακόμη αφορά θα βρεθούμε σε ένα διέξοδο. Είναι λίγο σαν το σκύλο που κυνηγάει την ουρά του γι’ αυτό ουσιαστικά εισηγούμαι μία στρατηγική ενός νέου ρεαλισμού που θα δει τη μεγαλύτερη εικόνα και θα έρθει πρώτα να διαπραγματευτεί με τους δυτικούς, με αμερικανούς με Βρυξέλλες και στην περιφερειακή αρχιτεκτονική ασφάλειας και η ειδική σχέση Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης -Τουρκίας εκεί είναι όλοι λίγη λογική των αρχιτεκτόνων που λείπει και είναι και μία αλλαγή νοοτροπίας /Σε διαφορετική περίπτωση έχουμε μάτια ερμητικά κλειστά απέναντι σε μία πραγματικότητα που μας αρέσει δε μας αρέσει αυτή είναι. Νομίζω ότι είναι μία ευκαιρία για αναστοχασμό και σχεδιασμό , επαναλαμβάνω επιστρέφοντας τη μεγαλύτερη εικόνα
Τέλος να σημειώσουμε πως η απουσία σχεδιασμού από κοινού με την έως αποκλειστική ενασχόλησή μας στην διαχείριση της προφύλαξης του ούτως ή άλλως επισφαλούς κεκτημένου της Διακήρυξης των Αθηνών ερμηνεύεται από την Άγκυρα σωστά η εσφαλμένα ως μία έλλειψη αυτοπεποίθησης ακριβώς επειδή υπάρχει απουσία ενός σχεδίου και ειδικά όπως είπα πολυμερούς διαπραγματεύσης διότι ούτως ή άλλως το διμερές όχι σε επίπεδο συζητήσεων που καλό είναι να γίνεται αλλά σε επίπεδο πρωί διαπραγματεύσης έχει πολύ περιορισμένη δυνατότητα μόχλευσης για την Ελλάδα μεταξύ άλλων για την Τουρκία δεν θα αντιληφθεί ποτέ αυτή τη διαπραγμάτευση ως ίσο προς ίσο . Εξού και το δυτικό πλαίσιο συνεννόησης που μαχητικά και διεκδικητικά πρέπει να διαπραγματευτεί η Ελλάδα ειδικά απέναντι στα σημερινά γεωπολιτικά δεδομένα τόσο με την Ουάσιγκτον όσο και με τις Βρυξέλλες άρα πρώτα να σχεδιάσει ένα τέτοιο πλαίσιο συνεννόησης και στη συνέχεια να ακολουθήσουμε στην Άγκυρα για τα περαιτέρω.

Στην ατζέντα της συνάντησης περιλαμβάνεται και το Κυπριακό . Τι προσδοκά η Αθήνα στο συγκεκριμένο θέμα όταν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναμένεται να ζητήσει αναγνώριση του ψευδοκράτους από τη διεθνή κοινότητα όπως αναφέρει ο τουρκικός τύπος ;

Για να είμαστε ειλικρινείς , υπάρχει μία σαφέστατη αλλαγή υποδείγματος εκ μέρους Τουρκίας μετά το Κραν Μοντανά με το ζήτημα της κυριαρχικής ισότητας που βάζει πλέον στο τραπέζι είτε για τα δύο κράτη είτε μία πολύ χαλαρή συνομοσπονδία ως μοντέλο διακυβέρνησης. Αντιλαμβάνεστε που ενδεχομένως θα βρισκόταν κυπριακή Δημοκρατία αν δεν υπήρχε ούτε η ένταξη της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ήταν μία τεράστια επιτυχία και γι’ αυτό λέω ότι η Ελλάδα πρέπει να επανέλθει στο σχεδιασμό . να ψάξει για αρχιτέκτονες που θα παντρέψουν συμφέροντα της Δύσης διαμορφώνοντας ευνοϊκές ισορροπίες και για την Αθήνα και τη Λευκωσία. Προσέξτε όμως , επιπλέον η Τουρκία πλήρως ξεχωρίζει και διαμερισματοποιεί τα ελληνοτουρκικά από το κυπριακό , άρα ακόμα κι αν αργότερα γίνει μία τριμερής, δεν περιμένουμε αλλαγή στάσης από την Τουρκία εκτός αν της προσφερθούν ανταλλάγματα σε άλλα θέματα ή αν υπάρχει κάποιος πολύ ισχυρότερους να την πιέσει, που και πάλι δεν το βλέπουμε και εκεί είναι επίσης ένα ερωτηματικό για την ελληνική εξωτερική πολιτική. Κανένας ισχυρότερος δεν έχει πιέσει την Τουρκία να αποκηρύξει τον μεγαλοϊδεατισμό έναντι της Ελλάδας αντιθέτως αυτή τη στιγμή υπάρχει μία επαναπροσέγγιση με τις ΗΠΑ και αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να βρει χώρο εκεί πέρα να αναλάβει πρωτοβουλίες προκειμένου να συνδιαμορφώσει ένα πολυμερές πλαίσιο διαπραγματεύσεις μαζί με τη Δύση ,το οποίο θα ενισχύσει την δύναμη πρόσβασης για εκλογίκευση της Τουρκίας. Σαφέστατα όμως αντιλαμβάνεστε ότι στο τέλος μέρας η Τουρκία βλέπει πλέον την Κύπρο και με γεωπολιτικούς όρους όσον αφορά την θέση στο ρόλο του νησιού στην περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων στην Μέση Ανατολή ,στην στρατηγική της Τουρκίας με την Αφρική. Την ίδια στιγμή παρά τις τεράστιες διαφορές στα ελληνοτουρκικά και το κυπριακό είναι ένας καλός οδηγός το κυπριακό στο τι μπορεί να συμβεί όταν αφήνεις πάρα πολύ χρόνο να περνά χωρίς να έχεις επιλύσει προβλήματα .