Νέος Ποινικός Κώδικας: Πιο αυστηρές ποινές για βιαστές και εμπρηστές - Τι προβλέπει το νομοσχέδιο

Αυτοί είναι οι βασικοί άξονες που διατρέχουν το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης «Τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας – Αντιμετώπιση ενδοοικογενειακής βίας».

Η φιλοσοφία του νομοσχεδίου, που φέρει την υπογραφή του υπουργού Δικαιοσύνης, Γιώργου Φλωρίδη, με σκοπό την καταπολέμηση του διαβρωτικού αισθήματος της ατιμωρησίας που κυριαρχεί σήμερα στην ελληνική κοινωνία, έχει κανόνα την έκτιση των ποινών και εξαίρεση την αναστολή τους.

Οι ποινές θα εκτίονται είτε μερικά είτε συνολικά. Αναφορικά με την επιτάχυνση της ποινικής δίκης, το νομοσχέδιο ανάμεσα σε άλλα προτείνει συγκεκριμένες δράσεις, όπως η παραπομπή απευθείας στο ακροατήριο του ποινικού δικαστηρίου από τον εισαγγελέα, σε αρκετές περιπτώσεις χωρίς ν’ απαιτείται βούλευμα, η αύξηση των μονομελών συνθέσεων των δικαστηρίων αντί τριμελών, η αξιοποίηση του θεσμού της ποινικής διαπραγμάτευσης και πριν την άσκηση δίωξης.

Ταυτόχρονα, παρέχεται η δυνατότητα και στον εισαγγελέα να κοινοποιήσει πρόταση ποινικής μεταχείρισης προς τον διωκόμενο, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ποινική διαπραγμάτευση. Ειδικό κεφάλαιο στην αναμόρφωση των Κωδίκων καταλαμβάνει η καταπολέμηση της δικομανίας, η οποία χαρακτηρίζει την κοινωνία μας. Αποτελεί διαχρονική παθογένεια η σώρευση χιλιάδων υποθέσεων που είναι προφανώς και προδήλως αβάσιμες.

Η χωρίς λόγο απασχόληση και ταλαιπωρία ελεγκτικών, δικαστικών αρχών και πολιτών θα συνεπάγεται κόστος για όποιον την προκαλεί αβασάνιστα και αυθαίρετα. Θα υφίσταται την επιβολή χρηματικής ποινής με όρους εξόδων δικαστικής δαπάνης.

Το νέο πλέγμα μέτρων, της συντόμευσης της προδικασίας της ποινικής δίκης, της καθιέρωσης ολιγομελών συνθέσεων των ποινικών δικαστηρίων, της ενίσχυσης του θεσμού της ποινικής διαπραγμάτευσης και της καταπολέμησης της δικομανίας, αποτελεί το βασικό συστατικό επιτάχυνσης της ποινικής διαδικασίας, που θα ενταχθεί αποδοτικά στη γενικότερη μεταρρύθμιση ταχείας απονομής του δικαίου στη χώρα μας.

Τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας

Στο νομοσχέδιο προωθούνται διατάξεις που διασφαλίζουν:

• Την αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση τόσο της πρόληψης του εγκλήματοςόσο και του σωφρονιστικού χαρακτήρα της ποινής μέσω της έκτισής της, προσφέροντας παράλληλα εναλλακτικούς τρόπους μετατροπής της σεκοινωφελή εργασία ή χρηματική ποινή.-Ποινές φυλάκισης έως ένα έτος θα μπορούν να ανασταλούν, αν οιαμετάκλητες καταδίκες στο ποινικό μητρώο δεν υπερβαίνουν το ένα έτος. Ποινές φυλάκισης άνω του ενός έτους και μέχρι δύο έτη, θα εκτίονται πρωτίστως με εναλλακτικούς τρόπους έκτισης ήτοι μετατροπής σε χρηματική ποινή ή σε κοινωφελή εργασία. Για το λόγο αυτό έχει προβλεφθεί η σύσταση και η λειτουργία πλατφόρμας για την ένταξη άνω των χιλίων πεντακοσίων φορέων που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για τον θεσμό της κοινωφελούςεργασίας.
• Ποινές φυλάκισης μέχρι τρία έτη θα μπορούν να εκτιθούν μερικώς σεσωφρονιστικό κατάστημα (από 30 ημέρες μέχρι 6 μήνες) με αναστολή τουυπολοίπου της ποινής.-Ποινές φυλάκισης άνω των 3 ετών θα εκτίονται πραγματικά σεσωφρονιστικό κατάστημα.
• Τον εξορθολογισμό των ποινικών κυρώσεων, ειδικά σε σοβαρά εγκλήματαμε μείζονες εθνικές και κοινωνικές προεκτάσεις.
• Αποκαθίσταται η δογματική βάση του ποινικού συστήματος ώστε όλα τακακουργήματα, όπως και αυτά που έχουν οικονομικό αντικείμενο (απάτη,υπεξαίρεση, τοκογλυφία, απιστία), να διώκονται αυτεπάγγελτα.
• Η μέγιστη ποινή της πρόσκαιρης κάθειρξης αυξάνεται από τα 15 στα 20 έτηγια όλα τα κακουργήματα.
• Ειδικά για τα αδικήματα επιδείνωσης της κλιματικής κρίσης αυστηροποιείται η ποινική κύρωση για την εξ' αμελείας πρόκληση δασικής πυρκαγιάς (απόπλαίσιο ποινής 1-5 σε πλαίσιο 3-5 έτη), προβλέπονται υψηλές χρηματικές ποινές μέχρι του ποσού των 200.000 ευρώ για όλες τις περιπτώσεις εμπρησμού δάσους, ενώ προστίθεται η υποχρέωση τους δικαστηρίου να επιβάλλει την άμεση εκτέλεση της ποινής σε σωφρονιστικό κατάστημα χωρίς δυνατότητα μετατροπής ή αναστολής, αλλά και η επιβολή δήμευσης περιουσιακών στοιχείων του καταδικασθέντος, ανάλογη με την προκληθείσα βλάβη, για εμπρησμό δάσους. Νομοθετείται το αξιόποινο των προπαρασκευαστικών πράξεων εμπρησμού δάσους (κατοχή εμπρηστικών υλών ή άλλων αντικειμένων που καταδεικνύουν προετοιμασία για διάπραξη δασικού εμπρησμού). Παράλληλα, τα κακουργήματα εμπρησμού δάσους, όπως και όλα τα κοινώς επικίνδυνα, αλλά και τα εγκλήματα κατά των συγκοινωνιών θα εισάγονται άμεσα προς εκδίκαση μετά την ανάκριση, χωρίς την τήρηση της ενδιάμεσης διαδικασίας των δικαστικών συμβουλίων.
• Στις περιπτώσεις της υπό όρους απόλυσης, το δικαστικό συμβούλιο οφείλεινα εξετάζει ουσιαστικά κριτήρια που συνδέονται με τη βαρύτητα του εγκλήματος, τα ατομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του καταδικασθέντος καθώς και την τρέχουσα στάση του απέναντι στο έγκλημα ή στα εγκλήματα που διέπραξε.
• Την απεμπλοκή των ποινικών υποθέσεων από άσκοπες δικονομικές ενέργειες με σκοπό την επιτάχυνση των διαδικασιών επεξεργασίας και εκδίκασης υποθέσεων και απονομής της ποινικής δικαιοσύνης. Η αρχειοθέτηση προδήλως αβάσιμων μηνύσεων θα γίνεται με συνοπτική αιτιολογία.
• Ο αριθμός των αναβολών στις ποινικές δίκες από κάθε αιτία περιορίζεται σεμία ανεξαρτήτως αριθμού διαδίκων.
• Την πρόβλεψη κυρώσεων για την προστασία της ποινικής δικαιοσύνης από εκείνους που, με καταχρηστική και παρελκυστική άσκηση των δικαιωμάτων τους, παρακωλύουν την ταχύτητα απονομής της. Αύξηση του ποσού των επιβλητέων εξόδων προς εκείνους που εκ δόλου υποβάλλουν αναληθείς ή ανακριβείς μηνύσεις. Πρόβλεψη παραβόλου 100 ευρώ για τα αμιγώς κατ’έγκληση αδικήματα με ειδική πρόβλεψη εξαίρεσης από την υποχρέωση για οικονομικά ασθενείς και ειδικές κατηγορίες παθόντων (π.χ θύματαρατσιστικής βίας).
• Την ενίσχυση της αρμοδιότητας ολιγομελών δικαστικών συνθέσεων και την περιστολή της ενδιάμεσης διαδικασίας των δικαστικών συμβουλίων, με σκοπό την αποδέσμευση αριθμού δικαστών από πολυμελείς συνθέσεις και αποτέλεσμα την επιτάχυνση της ποινικής δίκης μέσω της παράλληληςδιεξαγωγής περισσότερων δικών.
• Όλα τα πλημμελήματα θα δικάζονται από το μονομελές πλημμελειοδικείο πλην εκείνων που αφορούν τα υπηρεσιακά εγκλήματα (παράβαση καθήκοντος κλπ) και την ανθρωποκτονία εξ αμελείας, τα οποία θα δικάζονται απότριμελείς συνθέσεις.
• Ενισχύεται η αρμοδιότητα του Μονομελούς Εφετείου. Καταργείται το πολυπρόσωπο Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων του οποίου την αρμοδιότητα (εκδίκαση κατ’ έφεση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων) θα ασκεί Τριμελές Εφετείο στο οποίο θα προεδρεύει Πρόεδρος Εφετών αρχαιότερος από τον πρωτοδίκως δικάσαντα και θα παρίσταται Εισαγγελέας Εφετών.
• Τη διευκόλυνση των προϋποθέσεων υπαγωγής των υποθέσεων σεεξωδικαστικούς θεσμούς, όπως της ποινικής διαπραγμάτευσης. Πλέον ο κατηγορούμενος, παραδεχόμενος την ενοχή του, θα μπορεί να αιτηθεί τηνυπαγωγή σε ποινική διαπραγμάτευση από το στάδιο της προδικασίας, θα του παρέχεται η δυνατότητα υποβολής αιτήματος σε προθεσμία μετά την επίδοση του εισαγωγικού της δίκης εγγράφου και κυρίως θα μπορεί ο εισαγγελέας, αν κρίνει πως η υπόθεση μπορεί να υπαχθεί σε διαπραγμάτευση, να καλεί προς τούτο τον κατηγορούμενο.

Αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας: Την προστασία του θεσμού της οικογένειας, της ανηλικότητας και των θυμάτων, κυρίως γυναικών, που πλήττονται με αυξανόμενη ένταση απόσυμπεριφορές ενδοοικογενειακής βίας. Τη δημιουργία κατάλληλου υποστηρικτικού περιβάλλοντος για τα θύματα με την ενίσχυση των δημοσίων και ιδιωτικών δομών που τους παρέχουνοικονομική και ψυχολογική στήριξη.

Τη συμπερίληψη στο προστατευτικό πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας, κάθε μορφής βίας ή απειλής σε βάρος προσώπου που δέχεται τις υπηρεσίες φορέα παροχής κοινωνικής μέριμνας στον οποίο ο δράστης εργάζεται.

Τη θέσπιση ειδικής υποχρέωσης καταγγελίας για τους επαγγελματίες που αντιλαμβάνονται κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.

Οι επαγγελματίες που θα αναφέρουν τέτοια περιστατικά (δάσκαλοι, καθηγητές, γιατροί, νοσηλευτές, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι κλπ), θα προστατεύονται απόλυτα από τις σε βάροςτους κακόβουλες μηνύσεις, αναφορές και πειθαρχικές διώξεις.

Τον εμπλουτισμό των υφιστάμενων δικονομικών μέσων καταναγκασμού πουχρησιμοποιούν οι δικαστικές και εισαγγελικές αρχές για την προστασία τουθύματος και την πρόληψη υποτροπής του δράστη.