Θεόδωρος Πάγκαλος: O «πυροσβέστης» που άναβε φωτιές

Ο Θεόδωρος Πάγκαλος υπήρξε σε ολόκληρη την ζωή του, άνθρωπος με πάθος για την πολιτική, την τέχνη και το «ευ» αλλά ταυτόχρονα και άνθρωπος με πάθη τόσο πολιτικά όσο και ανθρώπινα. Πολιτικός με ισχυρή προσωπικότητα, συγκρουσιακός, αθυρόστομος στα «αριστοφανικά» πρότυπα και ακόμη και για τους εχθρούς του, εντός ή εκτός εισαγωγικών, αυτοκαταστροφικά εύστροφος. Ο Θεόδωρος Πάγκαλος φρόντιζε να ξεκαθαρίζει στους γύρο του πως ο ίδιος δεν θα ήταν ικανοποιημένος ποτέ με την μετριότητα ακόμη κι αν αυτή του εξασφάλιζε άνοδο, χρήμα και υστεροφημία.

Ως πολιτικός πρώτης γραμμής ο Θεόδωρος Πάγκαλος υπήρξε ένας από τους σημαντικούς παράγοντες – ίσως και τους κομβικότερους, των εξελίξεων στα Ίμια το 1996. Υπουργός Εξωτερικών στην Κυβέρνηση Σημίτη κλήθηκε να βρει την σωστότερη για την χώρα λύση σε μία περίοδο που η χώρα βρισκόταν σε πολιτική αστάθεια. Οι επιστολές του Χόλμπρουκ προς το State Department δείχνουν ξεκάθαρα το πολιτικό του ποιόν.

Ο Πάγκαλος δεν έχει δεύτερες σκέψεις πριν, κατά την διάρκεια και μετά την κρίση στις ελληνικές βραχονησίδες. Δεν διστάζει να συγκρουστεί άμεσα με τον Αμερικανό διαμεσολαβητή, ξεκαθαρίζει στους Αμερικανούς πως τα Ίμια δεν είναι απλά «πέτρες που βόσκουν πρόβατα αλλά Ελληνική γη» και καταφέρνει να χαρακτηριστεί «επικίνδυνος για τις ισορροπίες» σε τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας προς το State Department. Την ίδια στιγμή ο Πάγκαλος δεν πηγαίνει βήμα πίσω ούτε στην σύγκρουσή τον Γεράσιμο Αρσένη, προκάτοχό του, την κόντρα του με τον οποίο φροντίζει μεν να μην διοχετεύσει στον τύπο αλλά την καθιστά απόλυτα γνωστή πίσω από κλειστές πόρτες στον Πρωθυπουργό Σημίτη. Στο τέλος της κρίσης ο Πάγκαλος θα παραμείνει χαρακτηρισμένος «επικίνδυνος» για τους Αμερικανούς αλλά θα έχει στηρίξει με την τότε Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ την επιλογή για «αγορά Ειρήνης» με αντίτιμο το «γκριζάρισμα» των συγκεκριμένων περιοχών.

Το 1999 ο Πάγκαλος θα βρεθεί και πάλι στο επίκεντρο και πάλι ως Υπουργός εξωτερικών. Ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν θα βρεθεί με εντολή του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών στην πρεσβεία της χώρας μας την Κένυα έχοντας πρώτα περάσει από την χώρα μας. Συνοδεία ενός αξιωματικού της ΕΥΠ, του Σάββα Καλεντερίδη ο Οτζαλάν τελικώς θα πέσει στα χέρια των Τούρκων. Ο Καλεντερίδης είχε ισχυριστεί πως έλαβε σαφείς εντολές από το Υπουργείο Εξωτερικών να μην μείνει ούτε λεπτό στην Ελληνική πρεσβεία ο Οτζαλάν. Ο Πάγκαλος αργότερα μιλώντας για το ζήτημα είχε αρνηθεί πως έδωσε οποιαδήποτε τέτοια εντολή στον Καλεντερίδη και είχε παράλληλα ξεκαθαρίσει πως τόσο δική του όσο και την Κυβέρνησης θέση ήταν ο Οτζαλάν να μην φτάσει ποτέ στην χώρα μας.

Ο Πάγκαλος βρέθηκε τότε και πάλι στο στόχαστρο αλλά είχε ξεκαθαρίσει πως αυτό δεν τον ενοχλούσε:

«πάντοτε μου ήταν αρεστός ο ρόλος του πυροσβέστη, από παιδί αναλάμβανα να φέρω εις πέρας ευθύνες που δεν μου αναλογούσαν» τόνιζε στην συνέντευξη που είχε δώσει στο ΒΗΜΑ και τον Θανάση Λάλα. Ο Πάγκαλος θα παραιτηθεί αναλαμβάνοντας την ευθύνη και θα υπογραμμίσει πως θα παραμείνει «πυροσβέστης» μόνο που θα παίρνει μαζί του «Εκτός από κράνος και αντιασφυξιογόνες μάσκες» ανοίγοντας και πάλι μέτωπο εντός του ΠΑΣΟΚ.

Ο Πάγκαλος υπήρξε, ή μάλλον ό ίδιος δήλωνε πολιτικό παιδί, του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο Πάγκαλος όμως στήριξε όσοι λίγοι τον Κώστα Σημίτη και είχε ένα διαρκώς ανοιχτό μέτωπο με τον Άκη Τσοχατζόπουλο, τονίζοντας πως ο ίδιος: «Τον παρακολούθησα από πολύ κοντά (σ.σ τον Α. Παπανδέου), χωρίς ποτέ να τον έχω λατρέψει».

Ο Πάγκαλος είχε αποκρυσταλωμένες ιδέες για την πολιτική, την κοινωνία, την οικονομία και την Δημοκρατία. Δεν είναι ευρέως γνωστό αλλά ούτε και κρυφό πως ο Πάγκαλος είχε από τα τέλη της δεκαετίας του 90 προτείνει την αλλαγή στο πολιτικό μας σύστημα με ένα μάλιστα πρωτοποριακό τόσο για την εποχή όσο και για σήμερα σύστημα στο εκλέγειν. Ο Πάγκαλος δεν πτοήθηκε ποτέ από τις ήττες και κυρίως δεν πανηγύρισε ποτέ έξαλλα (όχι τουλάχιστον δημόσια) στις νίκες. Όχι ο Θεόδωρος Πάγκαλος δεν ήταν η προσωποποίηση του μέτρου, μάλλον το αντίθετο αλλά δεν επέτρεπε στον εαυτό του να βρεθεί υπόλογος για πράγματα που δεν εμποτίζονταν στις αρχές ή τις απόψεις του ακόμη κι αν αυτές ακούγονταν ακραίες…

Στις 21 Σεπτεμβρίου του 2010 κατά τη διάρκεια συνεδρίασης της «Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης» σχετικά με τη συζήτηση του νομοσχεδίου για την κατάργηση και τη συγχώνευση υπηρεσιών, οργανισμών και φορέων του δημοσίου τομέα, ο Θεόδωρος Πάγκαλος από το βήμα της Βουλής, δήλωσε:

«Η απάντηση εις την κατακραυγή που υπάρχει εναντίον του πολιτικού προσωπικού της χώρας “πώς τα φάγατε τα λεφτά;”, που μας ρωτάει ο κόσμος, είναι αυτή: Σας διορίσαμε. Τα φάγαμε όλοι μαζί. Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής».

Η φράση που αποκομμένα έμελλε να μείνει στην σύγχρονη πολιτική ιστορία της χώρας δεν ειπώθηκε έτσι όπως τα μέσα της εποχής επέλεξαν να την μεταφέρουν. Ο Πάγκαλος μέχρι και σήμερα 13 σχεδόν χρόνια μετά από εκείνη την τοποθέτηση εξακολουθεί να «φορτίζει» συναισθηματικά και πολιτικά την Ελληνική κοινωνία. Η ανακοίνωση του θανάτου του, δημιούργησε «κύμα» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι διαφωνούντες με τις θέσεις του έκαναν το #mazitafagame για αρκετές ώρες πρώτη τάση. Ο Πάγκαλος όμως επί 13 χρόνια δεν έπαψε να στηρίζει την ουσία και όχι τους τύπους των όσων δημόσια και ανοιχτά εξέφρασε. Μπορεί το βάθος της πολιτικής του σκέψης και οπτικής να μην έφτασε ποτέ στον πυρήνα της κοινωνικής κατανόησης και αποδοχής αλλά τον «λογαριασμό» ο ελληνικός λαός τον πλήρωσε και μάλιστα με μεγάλους τόκους.

Ο Θεόδωρος Πάγκαλος δεν υπήρξε άγιος και το παρόν κείμενο κάθε άλλο παρά αγιογραφία είναι. Υπήρξε όμως ένας από τους ξεκάθαρους πολιτικούς της γενιάς του. Ο Πάγκαλος ήταν ένας πολιτικός με τον οποίο συμφωνούσες ή διαφωνούσες. Δεν του άρεσε το γκρι στην ζωή και την πολιτική και στις 31 Μαΐου του 2023 ο Θεόδωρος Πάγκαλος έφυγε από την ζωή έχοντας κατακτήσει κάτι που λίγοι στις μέρες μας πολιτικοί έχουν καταφέρει: «να τον κρίνει η ιστορία». Ο Πάγκαλος δεν παρακάλεσε για αυτό, το κέρδισε.