«Η πολιτική είναι άγριο σπορ»: Όταν ο Θεόδωρος Πάγκαλος αψηφούσε τον καθωσπρεπισμό
Ανανεώθηκε:
Εκρηκτικός, απρόβλεπτος, ευμετάβλητος, ωστόσο ένα είναι σίγουρο: όσο και αν κάποιος επικρίνει τον Θεόδωρο Πάγκαλο για τις επιλογές και την πολιτική του σταδιοδρομία, ουδείς μπορεί να τον κατηγορήσει για έλλειψη θάρρους να εκφράσει την γνώμη του.
Ίσως μόνο ο ιστορικός του μέλλοντος με ψυχραιμία και χρονική απόσταση από τα γεγονότα να μπορέσει να εξηγήσει πως ένας πολιτικός που έκανε τα πρώτα του βήματα στο ΚΚΕ κατέληξε να υιοθετήσει μία από τις πλέον αντικο-κομμουνιστικές ρητορικές στην Ελλάδα, ή πώς ένα «γέννημα – θρέμμα» του ΠΑΣΟΚ κατέληξε να θέτει εαυτόν εκτός πολιτικής ασκώντας σκληρή κριτική στην ηγεσία του.
Από πρωτοετής φοιτητής της Νομικής περπατούσε κρατώντας το «Κεφάλαιο» του Μαρξ, επιλογή διόλου εύκολη, με πατέρα διακεκριμένο ανώτατο αξιωματικό της Αεροπορίας και παππού στρατηγό και δικτάτορα.
Πολιτική περιπλάνηση
Η πολιτική περιπλάνηση άρχισε από νωρίς, όταν ασχολήθηκε με τον φοιτητικό συνδικαλισμό, συμμετέχοντας σε διάφορες φοιτητικές ομάδες. Υπήρξε μέλος της ομάδας που προχώρησε στην αναγραφή του συνθήματος «1 1 4» σε τοίχους δημοσίων κτιρίων. Υπήρξε επίσης ιδρυτικό μέλος της Νεολαίας «Λαμπράκης», με επικεφαλής τον Μίκη Θεοδωράκη. Ο Θεόδωρος Πάγκαλος έγινε ο πρώτος άνθρωπος στον οποίον απευθύνθηκε, όπως λέει ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης, για τη δημιουργία της θρυλικής Δημοκρατικής Νεολαίας.
Ο Θεόδωρος Πάγκαλος συμμετείχε ως εκπρόσωπος των Οργανώσεων της Δυτικής Ευρώπης στην ιστορική 12η Ολομέλεια του ΚΚΕ το 1968, που οριστικοποίησε το ρήγμα και την οργανωτική διάσπαση με το λεγόμενο «ΚΚΕ Εσωτερικού».
Αργότερα μέσα από το ΠΑΜ, την αντιστασιακή οργάνωση του Μίκη Θεοδωράκη είχε την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με το σύνολο της ανερχόμενης σοσιαλιστικής ευρωπαϊκής ηγεσίας, που, κυριάρχησε στην Ευρώπη όπως και στην Ελλάδα με το ΠΑΣΟΚ.
Η επιλογή του Ανδρέα Παπανδρέου
Δεν ήταν τυχαίο ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου τον επέλεξε για τον τιμόνι του υπουργείου εξωτερικών, καθώς οι επαφές του Πάγκαλου με την Ευρώπη, επέτρεπαν στον Παπανδρέου σε επίπεδο εντυπώσεων τουλάχιστον να διατηρεί τις αποστάσεις που εκείνος ήθελε από το ευρωπαϊκό «παιχνίδι».
Η υπόθεση Οτζαλάν την οποία εκλήθη από το πόστο του ΥΠΕΞ να διαχειριστεί στις αρχές του 1999 σίγουρα θα μείνει άρρηκτα δεμένη με την πολιτική ιστορία του. Ο Οτζαλάν έχοντας καταφύγει στην Ελλάδα ενώ διωκόταν από την Τουρκία, μεταφέρθηκε, με την έγκριση του Πάγκαλου, στην ελληνική πρεσβεία της Κένυας και συνοδευόταν από τον αξιωματικό της ΕΥΠ Σάββα Καλεντερίδη, ο οποίος αργότερα δέχτηκε προφορικές εντολές αμφισβητούμενης προέλευσης να πετάξει τον Οτζαλάν έξω από την πρεσβεία, Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι οι εντολές αυτές προέρχονταν από τον Πάγκαλο αν και ο ίδιος το αρνείτο.
Οι σχέσεις με το ΚΚΕ σίγουρα πέρασαν από 40 κύματα πριν φτάσουν στην οριστική ρήξη, με τον Πάγκαλο να υιοθετεί πλέον την πιο σκληρή γλώσσα για τον κομμουνιστικό κόμμα. Όπως είχε αφηγηθεί ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, στην προετοιμασία της Οικουμενικής, ο Χαρίλαος Φλωράκης έθεσε βέτο για τη συμμετοχή Πάγκαλου, λέγοντας «μα, αυτός, είναι αντικομμουνιστής».
Το 2007 ο Θόδωρος Πάγκαλος συγκρούστηκε μετωπικά με το ΚΚΕ, το οποίο κατηγορεί ότι έχει κοινές επιχειρήσεις με τη Ν.Δ.
Η κριτική στο ΠΑΣΟΚ
Σχέση ζωής αυτή που είχε με το ΠΑΣΟΚ, και αυτή ωστόσο δοκιμάστηκε φτάνοντας στα όριά της. Από επιφανής υπουργός των κυβερνήσεων Παπανδρέου και Σημίτη και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης στις κυβερνήσεις Γιώργου Παπανδρέου και Λουκά Παπαδήμου, αποχώρησε από την ενεργό πολιτική δράση πριν τις εκλογές του Μαΐου του 2012. Έκτοτε άσκησε σκληρή κριτική και στο ΠΑΣΟΚ και τις ηγεσίες του
Διαχρονικά δεν έχανε την ευκαιρία να αντιπαρατεθεί ακόμη και με σκληρά λόγια με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, ενώ αιχμηρά ήταν τα σχόλιά και για τη Φώφη Γεννηματά. «Άνθρωποι όπως εγώ δεν πρόκειται να ψηφίσουν το ΠΑΣΟΚ της Φώφης, γιατί το θεωρούν κατάντια, ρεζίλι και δεν πρόκειται με την ψήφο τους να επιδοκιμάσουν αυτή την ιστορία. Είναι κατάντια και ρεζίλι το ΠΑΣΟΚ του 2% και του 4% ακόμη και να μπει στη Βουλή, με επικεφαλής την κυρία Γεννηματά, η οποία ως μόνο προσόν στη ζωή της έχει ότι είναι κόρη του αειμνήστου ηγέτη του ΠΑΣΟΚ» δήλωνε το μακρινό πλέον 2015 ο Πάγκαλος.
Ο Πάγκαλος και το Μνημόνιο
Η φράση του «όλοι μαζί τα φάγαμε» προκάλεσε σάλο, επικριτικά σχόλια και να έχει χαραχθεί στη μνήμη των Ελλήνων, και παρά την προσπάθειά του να εξηγήσει αργότερα πως εννοούσε ότι «αυτό που λέμε ‘’δημοσιονομική κρίση’’ είναι και δικό μας δημιούργημα» δεν φάνηκε να περιόρισε τις αλγεινές εντυπώσεις.
Ο κ. Πάγκαλος πάντως δεν δίστασε κατ επανάληψη να τοποθετηθεί για το μνημόνιο. Αν και μετά την απόσυρσή του από την πολιτική δήλωνε νεόπτωχος συνταξιούχος ωστόσο είχε πει ευθαρσώς πως «το μόνο πρόγραμμα που υφίσταται είναι το μνημόνιο. Είναι μονόδρομος το μνημόνιο. Ή μνημόνιο ή τίποτα!».
Ταύρος εν υαλοπωλείω
Στον Θεόδωρο Πάγκαλο δεν άρεσαν οι καθωσπρεπισμοί και τα κομψά λόγια. Κανείς δεν θα ξεχάσει βεβαίως το χαρακτηρισμό «κύριος τίποτα» που επεφύλαξε για τον αντίπαλό του Δημήτρη Αβραμόπουλο στη δημαρχία της Αθήνας το 1994. Μια φράση που κατά πολλούς συντέλεσε στην μεγάλη ήττα που υπέστη, όταν ο Αβραμόπουλος στο δεύτερο γύρο, έλαβε 54,37%. Χρόνια αργότερα πάντως όταν ρωτήθηκε για τη φράση αυτή, επέμεινε στην ορθότητα της επιλογής του λέγοντας απλά πως «Η πολιτική είναι άγριο σπορ. Δεν είναι μπάσκετ. Είναι ράγκμπι ή, για να πω κάτι χειρότερο, χόκεϊ επί πάγου».
Με ανάλογο αμφιλεγόμενο τρόπο αντιδρούσε και όταν εκνευριζόταν ιδίως με τους δημοσιογράφους. Ποιος δεν θυμάται την ατάκα του σε δημοσιογράφο στο περιστύλιο της βουλής όταν τον ρώτησε για την κύρωση της Νέας Συνθήκης της ΕΕ. «Δεν γαμ.. πρωί πρωί».
Απαντούσε όμως και με χιούμορ στις επικρίσεις, ιδίως εκείνες που είχαν να κάνουν με τη σωματική του εμφάνιση. Κάποτε είχε στείλει ένα εσώρουχό του στους Ράδιο Αρβύλα. «Είχαν εμφανίσει ένα σώβρακο με δύο μέτρα περίπου φάρδος και έλεγαν ότι αυτό είναι το σώβρακο του Πάγκαλου, ο οποίος το έχει κάνει ειδική παραγγελία», αφηγείτο χρόνια αργότερα. «Κατόπιν αυτού, τους έστειλα ένα σώβρακό μου, πλυμένο και καθαρό, μεταχειρισμένο όμως, και είπα: Αυτό είναι το σώβρακό μου. Λυπάμαι που σας απογοητεύω, αλλά ό,τι διαθέτω μπορώ και το βάζω μέσα εδώ και δεν μου χρειάζεται αυτό που δείξατε» είχε σχολιάσει σκωπτικά.
Ο Θεόδωρος Πάγκαλος στις 31 Μαΐου του 2023, σε ηλικία 84 ετών πέρασε στην Ιστορία. Ο πολιτικός κόσμος τον αποχαιρέτησε, οι Έλληνες θα τον θυμούνται και θα τον κρίνουν συνολικά με βάση τα πεπραγμένα του.