Διχασμός για πλαφόν στο φυσικό αέριο παραμονές Συνόδου - Τι αναφέρει προσχέδιο κοινής δήλωσης

Σύμφωνα με το προσχέδιο κοινής δήλωσης που επικαλείται το Reuters, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ζητήσουν από την Κομισιόν να επεξεργαστεί τρόπους αντιμετώπισης του αυξανόμενου πληθωρισμού, επιβάλλοντας πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η βασική αιτία των προβλημάτων της ΕΕ.

Σύμφωνα με πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, στο προσχέδιο κοινής δήλωσης γίνεται λόγος για το ιβηρικό μοντέλο.

Η έκκληση για ανώτατο όριο στην τιμή του φυσικού αερίου στην ΕΕ, στην οποία αντιτάχθηκαν η Γερμανία, η Αυστρία, οι Κάτω Χώρες, η Ουγγαρία και η Δανία, έρχεται καθώς η ΕΕ των «27» αγωνίζεται για μια κοινή απάντηση στην εκτόξευση του κόστους ζωής, που προκλήθηκε από την κατάρρευση των παραδόσεων ρωσικού φυσικού αερίου ως αντίποινα για τη στήριξη της ΕΕ προς την Ουκρανία.

Ωστόσο, η κατεύθυνση της αντιμετώπισης του προβλήματος είναι αυτή που διχάζει. Συγκεκριμένα, με το ιβηρικό μοντέλο διαφωνούν τα 15 μέλη της ΕΕ που πιέζουν για γενικό πλαφόν.

Η Ισπανία και η Πορτογαλία είχαν λάβει ειδική άδεια από την ΕΕ τον Ιούνιο για την εφαρμογή ενός νέου συστήματος προκειμένου να μειωθεί η τιμή του αερίου και του άνθρακα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή ενέργειας, επιδοτώντας προσωρινά το κόστος των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα. Θεωρήθηκε ως πείραμα για παρόμοια μέτρα σε όλο το μπλοκ και υπάρχουν εκτιμήσεις ότι ήταν επιτυχημένο.

Η Γερμανία ανέβασε τη θερμοκρασία της συζήτησης την περασμένη Πέμπτη ανακοινώνοντας ένα πακέτο στήριξης 200 δισεκατομμυρίων για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά της, καθώς οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, που συνδέονται με τις τιμές του φυσικού αερίου, αυξήθηκαν δέκα φορές φέτος.

Άλλοι στην ΕΕ δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά βοήθεια τέτοιου μεγέθους -η Γαλλία έχει συγκεντρώσει 67 δισεκατομμύρια ευρώ και η Ιταλία 68 δισεκατομμύρια. Η κίνηση του Βερολίνου προκάλεσε ανησυχία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις πρωτεύουσες της ΕΕ σχετικά με τον δίκαιο ανταγωνισμό στην αγορά της ΕΕ.

Την ίδια ώρα, 15 κράτη-μέλη της ΕΕ, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, τάσσονται υπέρ της επιβολής ενιαίου πλαφόν στο φυσικό αέριο και πιέζουν προς αυτήν την κατεύθυνση.

Μητσοτάκης στο Bloomberg: Μόνη λύση το πλαφόν στο φυσικό αέριο

Σε παρέμβαση στην εν εξελίξει συζήτηση για την τιμή του φυσικού αερίου, προτάσσοντας την ανάγκη της καθιέρωσης ενός πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου προχώρησε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με άρθρο του στο Bloomberg, τη Δευτέρα.

Στο άρθρο του που τιτλοφορείται «Η Ευρώπη μπορεί να καταπολεμήσει τον Πούτιν με τον περιορισμό των τιμών του φυσικού αερίου», ο πρωθυπουργός επισημαίνει πως «η Ευρώπη πρέπει να ανακτήσει τον έλεγχο στην αγορά του φυσικού αερίου», τη στιγμή που «η Ρωσία έχει καταστήσει την ενέργεια όπλο, με προφανή στόχο την αποσταθεροποίηση των κοινωνιών μας».

Μάλιστα, χαρακτηριστική είναι η φράση του κ. Μητσοτάκη: «Όταν η προσφορά δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις τιμές, το να αφήνεις τις τιμές να αυξάνονται εσαεί είναι πράξη αμέλειας και όχι σύνεσης».

Η Ελλάδα καταθέτει την πρότασή της στην Κομισιόν

Ο υπουργός Ενέργειας Κώστας Σκρέκας δήλωσε στην ΕΡΤ ότι εντός της εβδομάδας η Ελλάδα καταθέτει στην Κομισιόν συγκεκριμένη τεχνική πρόταση για την επιβολή πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου. Η Ελλάδα έχει προνοήσει για την ενεργειακή της επάρκεια και θα στηρίξει την ελληνική κοινωνία και τα ελληνικά νοικοκυριά, για όσο χρειαστεί, είπε ακόμα.

«Τον Οκτώβριο θα δαπανήσουμε 1 δισ. ευρώ για να επιδοτήσουμε λογαριασμούς ρεύματος, νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Το ένα δισεκατομμύριο θα το εισπράξουμε πίσω από τις εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής. Μόλις τα 100 εκατομμύρια ευρώ θα είναι η συμμετοχή του κρατικού προϋπολογισμού. Αυτό σημαίνει ότι για όλο το επόμενο διάστημα, θα μπορέσουμε να στηρίζουμε για όλο το επόμενο διάστημα τα νοικοκυριά για όσο χρειαστεί, χωρίς να διακινδυνεύουμε τον εκτροχιασμό των δημοσιονομικών του κρατικού μας προϋπολογισμού. Και για αυτόν το λόγο η Ευρώπη, επαναλαμβάνω πριν λίγες μέρες, την Παρασκευή (30/9), μέσα από το Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας, υιοθέτησε τον ελληνικό μηχανισμό και τον μετέτρεψε σε ευρωπαϊκό κανονισμό» είπε και συνέχισε:

«Το Συμβούλιο Υπουργών είχε γεύση Ελλάδας. Πρώτον γιατί εφάρμοσε και υιοθέτησε τον ελληνικό μηχανισμό να γίνει ένας ευρωπαϊκός κανονισμός. Δεύτερον γιατί 16 κράτη μέλη με την Ελλάδα στήριξαν και υιοθέτησαν την πρόταση του Έλληνα πρωθυπουργού που είχε στείλει επιστολή για το ίδιο θέμα στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ζητώντας να οριστεί ένα οριζόντιο πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου. Εκείνο το οποίο αποφασίστηκε σε άτυπη συνάντηση που είχαμε εγώ ως εκπρόσωπος ο υπουργός Ενέργειας της Ελλάδος, ο Γερμανός, η Γαλλίδα, η Ισπανίδα, ο Ιταλός και η Βελγίδα μαζί με την Πολωνέζα ομόλογό μου συμφωνήσαμε μέσα στην εβδομάδα που διανύουμε να έχουμε μία τηλεδιάσκεψη όπου θα συζητήσουμε την ελληνική πρόταση για τον ορισμό ενός οριζόντιου πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου με τρόπο που θα μειώσει οριζόντια, τις τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Ήδη τα τεχνικά κλιμάκια της Ελλάδος έχουμε ετοιμάσει μία τέτοια πρόταση, απαντώντας και στους προβληματισμούς που έχει η Γερμανία και κάποιες άλλες χώρες και πιστεύω πραγματικά ελπίζω και πιστεύω ότι μέσα από αυτή την πρόταση θα καταφέρουμε τελικά να κερδίσουμε την απαραίτητη πλειοψηφία ώστε να μπει ένα πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη» είπε για να καταλήξει:

«Θεωρώ ότι μέχρι το επόμενο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας, το οποίο θα πραγματοποιηθεί μετά από 15 ημέρες, θα έχουμε μία πιο ολοκληρωμένη πρόταση και έτσι αυτή ελπίζουμε και εμείς θα προτείνουμε να τεθεί προς έγκριση στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας.

Η πρόταση των 15

Η επιστολή των 15 κρατών της Ευρώπης με παραλήπτη την επίτροπο Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, η οποία συντάχθηκε με πρωτοβουλία της Ελλάδας, της Ιταλίας, του Βελγίου και της Πολωνίας ζητούσε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει πρόταση για πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου.

«Το ανώτατο όριο θα πρέπει να εφαρμόζεται σε όλες τις συναλλαγές χονδρικής φυσικού αερίου και να μην περιορίζεται στις εισαγωγές από συγκεκριμένες δικαιοδοσίες» αναφέρεται στην επιστολή.

«Μπορεί να σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζει την ασφάλεια του εφοδιασμού και την ελεύθερη ροή φυσικού αερίου εντός της Ευρώπης, επιτυγχάνοντας παράλληλα τον κοινό μας στόχο για μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου. Αυτό το ανώτατο όριο αποτελεί προτεραιότητα και μπορεί να συμπληρωθεί με προτάσεις για την ενίσχυση της χρηματοοικονομικής εποπτείας της αγοράς φυσικού αερίου και την ανάπτυξη εναλλακτικών σημείων αναφοράς για την τιμολόγηση του φυσικού αερίου στην Ευρώπη».

Η Ελλάδα φυσικά είναι μεταξύ των χωρών που υπογράφουν τη συγκεκριμένη επιστολή, κυρίως επειδή δεν είναι ικανοποιημένη με την αρχική πρόθεση της Κομισιόν για πλαφόν που θα αφορά αποκλειστικά το ρωσικό φυσικό αέριο.

Η θέση της ελληνικής πλευράς είναι πως η επιθυμητή λύση θα πρέπει να περιλαμβάνει πλαφόν και σε τιμές που αφορούν και τις υπόλοιπες μεγάλες αγορές ενέργειας, όπως των ΗΠΑ και της Ασίας, καθώς το παρόν σύστημα είναι εύκολα χειραγωγήσιμο από τους πιο ισχυρούς παίκτες και ιδιαίτερα από την Gazprom, η οποία ως κυρίαρχος επηρεάζει την αγορά.

Παράλληλα από τις βασικές προτάσεις της Ελληνικής πλευράς ήταν η κατάργηση ή αναπροσαρμογή του δείκτη τιμών φυσικού αερίου στην αγορά της Ευρώπης TTF, στο ολλανδικό χρηματιστήριο.

Τι αποφάσισαν οι υπουργοί Ενέργειας

Οι 27 Ευρωπαίοι υπουργοί συμφώνησαν την περασμένη εβδομάδα στην υποχρεωτική μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, στην εφαρμογή ανώτατου ορίου στα έσοδα όσων παράγουν ηλεκτρική ενέργεια με άλλες τεχνολογίες και στην επιβολή συνεισφοράς αλληλεγγύης από τους παραγωγούς ορυκτών καυσίμων.

Πιο αναλυτικά:

1. Μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας

• Μια μείωση κατά 10% του συνόλου της κατανάλωσης της ενέργειας, η οποία είναι εθελοντική και μία υποχρεωτική μείωση κατά 5% για την κατανάλωση ηλεκτρισμού στις ώρες αιχμής.
• Τα κράτη θα καθορίσουν – ξεχωριστά - το 10% των ωρών αιχμής από την 1η Δεκεμβρίου 2022 και την 31η Μαρτίου 2023, περίοδο κατά την οποία θα μειώσουν τη ζήτηση.
• Σημειώνεται πως η κάθε χώρα θα είναι ελεύθερη να επιλέξει τα απαραίτητα μέτρα για να μειώσει την κατανάλωση της και για τους δύο στόχους.

2. Ανώτατο όριο στα έσοδα

• Καθορισμός ανώτατου ορίου στα έσοδα όσων παράγουν ηλεκτρική ενέργεια με υπερπαραγωγικές τεχνολογίες στα 180 ευρώ/MWh. Αυτό αφορά στις εταιρείες που χρησιμοποιούν άλλες πηγές ενέργειας – εκτός των ορυκτών καυσίμων – και περιλαμβάνουν τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), την πυρηνική ενέργεια και τις λιγνιτικές μονάδες.
• Το επίπεδο του πλαφόν έχει σχεδιαστεί ώστε να διατηρήσει την κερδοφορία των παραγωγών και να αποφευχθεί μια πιθανή απομάκρυνση επενδύσεων από τις ΑΠΕ.
• Τα κράτη – μέλη θα λάβουν μέτρα της επιλογής τους.

3. Συνεισφορά αλληλεγγύης από τους παραγωγούς ορυκτών καυσίμων

• Υποχρεωτική συνεισφορά αλληλεγγύης - έκτακτης μορφής - στα κέρδη των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο αργό πετρέλαιο, στο φυσικό αέριο, στον άνθρακα και τα διυλιστήρια.
• Η συνεισφορά θα υπολογίζεται από τα φορολογητέα κέρδη, όπως καθορίζεται κάτω από τους κρατικούς νόμους της χώρας του οικονομικού έτους που ξεκίνησε το 2022 και/ή το 2023, στην περίπτωση που η αύξηση τους ξεπερνά το 20% του ετήσιου μέσου όρου φορολογητέων κερδών από το 2018.
• Σημειώνεται πως η έκτακτη συνεισφορά θα εφαρμοστεί επιπλέον των τυπικών φόρων και εισφορών που ισχύουν στην κάθε χώρα.

Bonus μέτρο για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Η συμφωνία των υπουργών Ενέργειας περιλαμβάνει και ένα επιπλέον μέτρο που αφορά στον προσωρινό καθορισμό μιας τιμής για την προμήθεια ηλεκτρισμού και μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να τις βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τα υψηλά κόστη. Μάλιστα, σε εθνικό επίπεδο, η κάθε χώρα θα μπορεί να ορίσει μια τιμή κάτω του κόστους, ως μέτρο έκτακτου και προσωρινού χαρακτήρα.