Το αφήγημα Ερντογάν για το «γεωστρατηγικό προσανατολισμό» και οι επιδεινούμενες σχέσεις με τη Δύση

«Η Τουρκία δεν έχει την πολυτέλεια να κλειστεί στον εαυτό της, να απομονωθεί από τον έξω κόσμο και να απλά να παρακολουθήσει από τον πάγκο τα γεγονότα που διαδραματίζονται στην περιοχή» τόνισε επίσης ο Τούρκος πρόεδρος, περιγράφοντας την εξωτερική πολιτική της Άγκυρας ως «εποικοδομητική και ενεργητική» και υποστηρίζοντας ότι λαμβάνει πρωτοβουλίες για την επίλυση παγκόσμιων και περιφερειακών προβλημάτων.

Το εν λόγω αφήγημα μένει να αποδειχτεί.

Και αυτό γιατί ο Τούρκος πρόεδρος μπορεί να υποστηρίζει πως οι προτεραιότητες της Τουρκίας δεν έχουν αλλάζει, ωστόσο οι κινήσεις αλλά και οι σχέσεις της χώρας του με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη το τελευταίο διάστημα έχουν τροποποιηθεί ορατά.

Τόσο η Κομισιόν όσο και η Ουάσινγκτον έχουν δηλώσει ξεκάθαρα τη στήριξή τους στην Ελλάδα αναφορικά με τα όσα ανεδαφικά υποστηρίζει για τα νησιά του Αιγαίου ο Τούρκος πρόεδρος ενώ παράλληλα ζητούν την αποκλιμάκωση της έντασης στην περιοχή.

Πώς «απαντά» σε αυτά ο Τούρκος πρόεδρος;

Φροντίζει τακτικά να υπονοεί ότι η Τουρκία θα στραφεί προς άλλους συμμάχους της, εάν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά της ενώ παράλληλα αφήνει να εννοηθεί πως πίσω από τις κινήσεις της Αθήνας κρύβονται άλλες δυνάμεις.

Το ζητημα που αποτελεί αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο «αγκάθι» για τον Ταγίπ Ερντογάν είναι η προμήθεια και αναβάθμιση των F-16 από τις ΗΠΑ.

Παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις του Τζο Μπάιντεν (που μάλιστα προκάλεσαν την οργή Αμερικανών βουλευτών) μετά από τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, το ζήτημα των F-16 δεν έχει ακόμα επιλυθεί -και ούτε είναι ορατή κάποια εξέλιξη.

Ο φιλέλληνας γερουσιαστής και Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας Ρόμπερτ -Μπομπ- Μενέντεζ έβαλε ένα ακόμη «μπλόκο» στον Τούρκο πρόεδρο, καταθέτοντας την Παρασκευή τροπολογία με την οποία θέτει συγκεκριμένους όρους για την αγορά και την προμήθεια των F-16 από την Τουρκία.

Και αυτοί οι όροι προϋποθέτουν τη «συμμόρφωση» του Τούρκου προέδρου για το θέμα των ρωσικών S-400 και την παύση των επιθετικών ενεργειών απέναντι στην Ελλάδα.

Στο κείμενο που κατατέθηκε την Παρασκευή αναφέρεται ότι «ο Πρόεδρος δεν μπορεί να πουλήσει ή να εγκρίνει άδεια για την εξαγωγή νέων αεροσκαφών F-16 ή τεχνολογία αναβάθμισης ή κιτ εκσυγχρονισμού F-16 σε οποιαδήποτε αρχή, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Νόμου περί Ελέγχου Αμυντικών Εξαγωγών, στην κυβέρνηση της Τουρκίας ή σε οποιονδήποτε οργανισμό ή όργανο της Τουρκίας, εκτός και εάν ο πρόεδρος πιστοποιήσει στην Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας και στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων και στις Επιτροπές Άμυνας του Κογκρέσου:

1) ότι μια τέτοια μεταφορά είναι προς το εθνικό συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών

2) αυτή η πιστοποίηση πρέπει να περιλαμβάνει λεπτομερή περιγραφή των συγκεκριμένων μέτρων που έχουν ληφθεί για να διασφαλιστεί ότι τέτοια F-16 δεν θα χρησιμοποιηθούν από την Τουρκία για τις επαναλαμβανόμενες μη εξουσιοδοτημένες υπερπτήσεις πάνω από την Ελλάδα».

Τη θέση του γερουσιαστή Μενέντεζ ήρθε να ενισχύσει και ο συνάδελφός του Κρις Βαν Χόλεν, ο οποίος κατέθεσε δεύτερη τροπολογία για την προμήθεια F-16 από τις ΗΠΑ.

Πόσο πιθανό είναι, όμως, ο Τούρκος πρόεδρος να αλλάξει ρότα στην εξωτερική του πολιτική και μάλιστα λίγους μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές;

Το σκηνικό έντασης που μεθοδικά στήνει στην περιοχή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου με τη βοήθεια και των τουρκικών φιλοκυβερνητικών ΜΜΕ αλλά και οι δηλώσεις του δείχνουν ότι το σενάριο αυτό είναι μάλλον μακρινό -αν όχι αδύνατο.

Είναι ενδεικτικό ότι σε πρόσφατη συνέντευξή του στο PBS ο Τούρκος πρόεδρος παραδέχτηκε ότι οι σχέσεις με τις ΗΠΑ αυτή την περίοδο «δεν είναι ιδανικές» και διεμήνυσε πως σε περίπτωση που δεν «ξεπαγώσει» η αγορά των F-16, η χώρα του θα αναγκαστεί «να φροντίσει τον εαυτό της».

Με τη δήλωση αυτή, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έκλεισε το… μάτι στη Ρωσία και την Κίνα, στέλνοντας παράλληλα ένα δυσάρεστο μήνυμα στις ΗΠΑ.

Η Ουάσινγκτον έχει πολλάκις ξεκαθαρίσει πως η αγορά και ενεργοποίηση των S-400 έρχεται σε άμεση αντίθεση με τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν όλοι οι Σύμμαχοι στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ και έχει καλέσει την Άγκυρα να εγκαταλείψει το σύστημα.

Μάλιστα, έχει επιβάλλει και κυρώσεις εναντίον της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας στο πλαίσιο του Νόμου για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων (CAATSA).

Ερωτηθείς στις αρχές του μήνα από δημοσιογράφους των New York Times εάν οι ενέργειες της Άγκυρας με τους S-400 άξιζαν την ένταση που προκλήθηκε με τις ΗΠΑ, ο Ερντογάν απάντησε:

«Νομίζω πως άξιζε τον κόπο. (…). Θα ενισχύουμε την άμυνά μας όπως επιθυμούμε».

Επανέλαβε, ωστόσο, την πάγια θέση του ότι η αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος δεν υπονομεύει το ΝΑΤΟ ή τη δυτική συμμαχία.

Την ίδια ώρα, ο Τούρκος πρόεδρος και οι αξιωματούχοι του εξαπολύουν τακτικά «πυρά» εναντίον των ΗΠΑ, με αφορμή και τις στρατιωτικές βάσεις που δημιουργούνται στην Ελλάδα.

Έφτασαν, μάλιστα, στο σημείο να ισχυριστούν ότι οι εν λόγω βάσεις στρέφονται εναντίον της Τουρκίας -κάτι οξύμωρο, καθώς ΗΠΑ, Τουρκία και Ελλάδα είναι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ.

Και η ρητορική του Τούρκου προέδρου απέναντι στην Ελλάδα, όμως, δείχνει ότι η Άγκυρα δεν προτίθεται να ρίξει τους τόνους για να καταφέρει να εκπληρώσει τη δεύτερη προϋπόθεση για την αγορά/εκσυγχρονισμό των F-16.

Μόλις χθες, Σάββατο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προειδοποίησε την Ελλάδα «να μην προχωρά σε προκλήσεις που μπορεί να οδηγήσουν τους πολίτες της στην καταστροφή».

Υποστήριξε δε, πως η στήριξη που λαμβάνει η Ελλάδα, «που στρατιωτικοποιεί νησιά στο Αιγαίο», αντιβαίνει σε κάθε λογική και έρχεται σε αντίθεση με τη συμμαχία (σ.σ. τη νατοϊκή συμμαχία).

Την ίδια ώρα, έχει κλείσει κάθε δίαυλο επικοινωνίας με την Αθήνα μετά τα «Μητσοτάκης γιοκ» ενώ πριν από λίγο καιρό πυροδότησε ακόμη περισσότερο το κλίμα λέγοντας ότι η Τουρκία «μπορεί να έρθει ξαφνικά μια νύχτα» -ένα τουρκικό τραγούδι που μετέτρεψε σε απειλή εναντίον της χώρας μας.

Μητσοτάκης: Είμαστε αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε την κυριαρχία μας

Η τελευταία αυτή επίθεση του Τούρκου προέδρου ήρθε λίγη ώρα μετά από τη νέα σαφή τοποθέτηση του πρωθυπουργού, κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ότι η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να υπερασπιστεί την κυριαρχία και την εδαφική της ακεραιότητας και ζητώντας την αποφασιστική στήριξη της ΕΕ έναντι της επιθετικότητας και του αναθεωρητισμού της Τουρκίας.

Κατά τη διάρκεια του τετ-α-τετ, που πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο των εγκαινίων του διασυνδευτήριου αγωγού φυσικού αερίου Ελλάδας – Βουλγαρίας (IGB), ο πρωθυπουργός ενημέρωσε την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για τις τελευταίες εξελίξεις που αφορούν στην τουρκική επιθετικότητα και επανέλαβε τη σταθερή προσήλωσή του στο διάλογο στη βάση του Διεθνούς Δικαίου αλλά και την αποφασιστικότητά του να υπερασπιστεί την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας.

Οι «κόκκινες γραμμές» και τα τρία ορόσημα του πρωθυπουργού

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έστειλε στην Τουρκία ηχηρά μηνύματα από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ ενώ η Αθήνα έχει εδώ και καιρό «χαράξει» τις κόκκινες γραμμές της.

Ωστόσο, η συνεχιζόμενη τουρκική προκλητικότητα και η εμπρηστική ρητορική που υιοθετείται από αξιωματούχους της γειτονικής χώρας δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού από πλευράς της Αθήνας.

Έτσι, τόσο ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης όσο και η ελληνική διπλωματία συνεχίζουν τις προσπάθειες διεθνοποίησης των τουρκικών απειλών.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής διεθνοποίησης που ακολουθεί η Αθήνα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε μια σειρά συναντήσεων που θα έχει το αμέσως επόμενο διάστημα με ευρωπαίους αξιωματούχους θα θέσει εκ νέου το ζήτημα των τουρκικών απειλών.

Μετά τη συνάντησή του με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, θα θέσει εκ νέου επί τάπητος το ζήτημα της τουρκικής επιθετικότητας στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Πράγα, που διεξάγεται την ερχόμενη Πέμπτη και Παρασκευή, αν και το θέμα δεν είναι επισήμως στην ατζέντα.