Κυπριακό - Deutsche Welle: Η επόμενη μέρα μετά το νέο αδιέξοδο

Αναφερόμενος στο Κυπριακό, ένας γερμανός πολιτικός το αποκάλεσε πρόσφατα «νεκροταφείο διπλωματών».

Με αυτήν τη χαρακτηριστική έκφραση ήθελε προφανώς να περιγράψει τις πολλές αποτυχημένες διαμεσολαβήσεις σε ένα από τα πιο παλαιά και περίπλοκα διεθνή προβλήματα. Με την άτυπη πενταμερή συνδιάσκεψη της Γενεύης την περασμένη εβδομάδα προστίθεται μια ακόμα αποτυχημένη διεθνής πρωτοβουλία. Το αδιέξοδο σηματοδοτεί ένα νέο σημείο καμπής στα χρονικά του προβλήματος. Η τουρκική πλευρά, αν και από την πρώτη στιγμή ήταν γνωστό ότι τάσσονταν υπέρ της διχοτόμησης του νησιού, συμμετείχε για δεκαετίες ολόκληρες σε διαδικασίες που είχαν ως δεδηλωμένο στόχο την εξεύρεση λύσης στο πλαίσιο μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Παρά τις πολλές και ποικίλες αντιθέσεις στα επί μέρους ζητήματα η φόρμουλα αυτή ήταν η «καρδιά» όλων των πρωτοβουλιών επίλυσης του Κυπριακού.

«Μια συμφωνία είναι εφικτή μόνο στη βάση δυο ανεξάρτητων, κυρίαρχων και ισότιμων κρατών» είπε σε αδιάλλακτο τόνο ο τουρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ πριν από την έναρξη των συνομιλιών της Γενεύης, παραβλέποντας τα μέχρι τώρα συμφωνηθέντα και αποσκοπώντας στο να θέσει την όλη διαδικασία σε νέα βάση.

Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών δεν είχε άλλη επιλογή από το να καταστήσει σαφές ότι τα λεγόμενα Τατάρ βρίσκονται εκτός των ορίων των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και επομένως και της δικής του εντολής.

Από την πλευρά της η Άγκυρα χαρακτηρίζει την πολιτική της στροφή στο Κυπριακό ως αναγκαία χειραφέτηση από μια διαδικασία που δεν οδήγησε πουθενά. Στο εσωτερικό η σκλήρυνση της στάσης στο Κυπριακό βολεύει τον πρόεδρο Ερντογάν, εξάλλου η εξωτερική πολιτική είναι ίσως ο μοναδικός τομέας που κυβέρνηση και αντιπολίτευση ομονοούν.

Τα διδάγματα της ιστορίας

Αλλά, εκτός Τουρκίας, η κατάσταση είναι διαφορετική. Στο ζήτημα της Κύπρου η Άγκυρα είναι και παραμένει διεθνώς απομονωμένη. Καμία χώρα δεν έχει αναγνωρίσει το βόρειο τμήμα της νήσου ως ανεξάρτητο κράτος. Την ίδια στιγμή οι κύριοι παίκτες -τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ- επιβεβαιώνουν την αναγκαιότητα συνέχισης της διαμεσολάβησης στις διεθνώς αναγνωρισμένες βάσεις.

Αξίζει να επισημανθεί ότι το Κυπριακό ανήκει στα πλέον διαφανή διεθνή προβλήματα καθώς σημαντικά ντοκουμέντα των διαπραγματεύσεων έχουν διαρρεύσει στον τύπο. Έτσι, είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε από πρώτο χέρι τις λεπτομέρειες των διαφόρων φάσεων των διαπραγματεύσεων.

Κοιτώντας μπροστά δυο είναι τα κυρία διδάγματα από την ιστορία.

Πρώτον, περισσότερες από μια φορά οι δυο πλευρές έφτασαν αρκετά κοντά σε συμβιβαστική λύση, τους έλειπε όμως η πολιτική βούληση, η τόλμη, για το μεγάλο βήμα διεξόδου. Και δεύτερον, στην Κύπρο, όπως και σε άλλες διχοτομημένες κοινωνίες, ο χρόνος δεν δουλεύει υπέρ της επανένωσης, μια που με την πάροδο του χρόνου εντείνεται το αίσθημα αποξένωσης.

Παρά τα πολιτικά αδιέξοδα, υπάρχουν ακόμη ζωντανά στοιχεία που ενώνουν τις δύο κοινότητες. Πρόσφατη σφυγμομέτρηση και στα δυο τμήματα της Κύπρου δείχνει ότι περίπου τα δυο τρίτα των Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκύπριων επιθυμούν λύση στο πλαίσιο μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας.

Μια τέτοια συμφωνία ως λύση θα αποτελούσε ελπιδοφόρο στοιχείο. Η ίδια έρευνα φέρνει στο φως ωστόσο μια όχι και τόσο θετική είδηση. Η πλειοψηφία των κατοίκων και στις δυο πλευρές ανησυχεί για τις προοπτικές στο Κυπριακό. Δεν αποκλείεται η νέα στροφή της τουρκικής πολιτικής να εντείνει τις ανησυχίες αυτές.

Πηγή: Deutsche Welle Ρόναλντ Μαϊνάρντους, Κωνσταντινούπολη

*Ο Ρόναλντ Μαϊνάρντους είναι επικεφαλής του παραρτήματος του Ιδρύματος Friedrich Naumann (Φρίντριχ Νάουμαν) που πρόσκειται στους Γερμανούς Φιλελεύθερους (FDP), στην Κωνσταντινούπολη. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 είχε διατελέσει διευθυντής της ελληνικής σύνταξης της Deutsche Welle.