Ελληνοτουρκικά: Η «διπλωματική συγκομιδή» του Ερντογάν

Ωστόσο, με τα έως τώρα γνωστά δεδομένα μπορεί να γίνει μία καταγραφή της «διπλωματικής συγκομιδής» του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν -ή για την ακρίβεια να γίνει μία προσέγγιση για το πώς αυτή αποτιμάται από την πλευρά της Αγκυρας:

1- Το γεγονός και μόνο ότι η επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ανακοινώθηκε από την τουρκική προεδρία μετά τις συνομιλίες με την καγκελάριο Μέρκελ, ενισχύει την εικόνα που θέλει να προβάλλει ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος για τον εαυτό του στην κοινή γνώμη της χώρας του, αλλά και στο εξωτερικό, ότι είναι ένας ισχυρός ηγέτης που έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων και συνομιλεί με ηγέτες αντίστοιχου βεληνεκούς. Γεγονός είναι ότι το «ξεκλείδωμα» των διερευνητικών επαφών είχε δρομολογηθεί το προηγούμενο διάστημα, σε επικοινωνιακό όμως επίπεδο αυτό λίγη σημασία έχει.

2- Παρ’ ότι το πλαίσιο των διερευνητικών επαφών είναι συγκεκριμένο και διαμορφώθηκε στους προηγούμενους 60 γύρους, ο Τούρκος πρόεδρος άφησε να εννοηθεί χτες ότι θέτει και άλλα θέματα, πέραν των θαλάσσιων ζωνών, κατά πάγια πρακτική της τουρκικής πλευράς. Για να μην υπάρχει μάλιστα καμία αμφιβολία επ’ αυτού, αμέσως μετά την ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας, εξέδωσε νέα navtex διαμαρτυρίας για τις ελληνικές ασκήσεις στη Λήμνο με την αιτιολογία ότι το νησί είναι «αποστρατιωτικοποιημένο».

3- Απομακρύνεται η απειλή των κυρώσεων κατά της Τουρκίας, προς ανακούφιση των χωρών της Ένωσης, κυρίως της Γερμανίας. Πιθανές οικονομικές κυρώσεις, ειδικά αν αυτές άγγιζαν την Τελωνειακή Ένωση, θα είχαν καταστροφικές συνέπειες για την τουρκική οικονομία και κατ’ επέκταση για την εξουσία του ίδιου του κ. Ερντογάν.

Η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε οριακά επίπεδα, η ισοτιμία της τουρκικής λίρας καταρρίπτει καθημερινά αρνητικά ρεκόρ, οι στρατιωτικές δαπάνες μαζί με τις κρατικές ενισχύσεις στις αμυντικές βιομηχανίες εκτιμάται ότι απορροφούν το 25% (!) του προϋπολογισμού, ένα μεγάλο μέρος από το ιδιωτικό εξωτερικό χρέος της Τουρκίας βρίσκεται στα χέρια ευρωπαϊκών τραπεζών και το κυριότερο το 30-40% του εξωτερικού εμπορίου της γίνεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

4- Ο κ. Ερντογάν βρίσκει «ευήκοα ώτα» στο πρόσωπο της καγκελαρίου Μέρκελ και έχει δηλώσει δημόσια ότι μπορεί να συνεννοείται μαζί της.

Ο αρθρογράφος της εφημερίδας Hurriyet, Αμπντουλκαντίρ Σελβί, γνωστός για τις φιλικές του σχέσεις με το κυβερνών κόμμα, υποστηρίζει ότι η αποφασιστική στάση της Γερμανίας απομόνωσε τον Γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, στο θέμα των κυρώσεων και τον υποχρέωσε να υποχωρήσει. Όπως αναφέρει, «ο Μακρόν έμεινε μόνος του» μαζί με την Ελλάδα και την Κύπρο, κάτι που είχε διαφανεί από την Ευρωμεσογειακή Σύνοδο Κορυφής στην Κορσική. «Έτσι, αντί να βρεθεί σε μία διελκυστίνδα με την Μέρκελ στη Σύνοδο Κορυφής προτίμησε να ζητήσει τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ερντογάν» σημειώνει. Ασχέτως αν ευσταθεί ή όχι ο ισχυρισμός αυτός, το σίγουρο είναι ότι η τουρκική πλευρά εκμεταλλεύεται την έλλειψη ενιαίας στάσης από την πλευρά της ΕΕ.

5- Η Τουρκία προσπάθησε να αποκομίσει τα μέγιστα από τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ, εκμεταλλευόμενη την «κατανόηση» που βρήκε από την πλευρά του γενικού γραμματέα, Γενς Στολτενμπεργκ.

6- Τα τουρκικά ερευνητικά σκάφη κινήθηκαν όλο αυτό το διάστημα ανατολικά του 28ου μεσημβρινού. Ανατολικά δηλαδή του ορίου που ορίζει η της συμφωνίας Ελλάδας - Αιγύπτου. Αυτό δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να το πράξει στο μέλλον. Με τα έως τώρα δεδομένα, πάντως, η τουρκική συμπεριφορά μπορεί να ερμηνευτεί ως ένδειξη ότι η Αγκυρα επιχειρεί να κατοχυρώσει την παρουσία της στο κομμάτι της ΑΟΖ που έμεινε εκτός της συμφωνίας. Η ίδια εκτιμά ότι με αυτόν τον τρόπο «γκρίζαρε» την περιοχή που εκτείνεται από το ύψος της Ρόδου μέχρι την Κύπρο.

Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι οι navtex που εξέδωσε το προηγούμενο διάστημα έφθαναν σε απόσταση 30 ναυτικών μιλίων από το Καστελόριζο, δηλαδή σε μία απόσταση, που σύμφωνα με πρόχειρες εκτιμήσεις, αφήνει περίπου 15% επήρεια στα ελληνικά νησιά. Δεν θα πρέπει να θεωρείται εκτός της λογικής «kazan-kazan» (win-win) του προέδρου Ερντογάν ένα παζάρι που θα ξεκινούσε σε αυτή τη βάση.

Όσον αφορά στην περιοχή που καλύπτεται από την ελληνο-αιγυπτιακή συμφωνία η Αγκυρα «βλέπει» αυτή να γίνεται πλέον αντικείμενο νομικής διαφοράς έναντι του δικού της μνημονίου με την κυβέρνηση της Τρίπολης, επί της νομιμότητας και ισχύος του οποίου επιμένει.

7- Ιδιαίτερη βαρύτητα στην χτεσινή ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας δίνεται στην προοπτική διεξαγωγής μιας Περιφερειακής Διάσκεψης, με τη συμμετοχή της στην οποία η Τουρκία επιδιώκει να κατοχυρώσει δυναμικά τη θέση της στον ενεργειακό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου.

8- Πέραν από τα ενεργειακά, όμως, η Αγκυρα βλέπει στη διάσκεψη αυτή ένα πεδίο «θολού διαλόγου», επί του οποίου θα έχει την ευκαιρία να θέσει (και να νομιμοποιήσει) αρκετές, αν όχι όλες, τις διεκδικήσεις της.

9- Τελευταίο, όχι όμως έσχατο: Από τις έως τώρα διαβουλεύσεις δεν προκύπτει κάποια πρόνοια για την Κύπρο. Στις χτεσινές ανακοινώσεις δεν έγινε κάποια αναφορά στα δύο ερευνητικά σκάφη της Τουρκίας αποσύρθηκαν από την κυπριακή ΑΟΖ. Η Λευκωσία έχει βάλει στο τραπέζι της ΕΕ βέτο στα μέτρα της ΕΕ κατά της Λευκορωσίας, εάν δεν παρθούν μέτρα κατά της Τουρκίας, διαμαρτυρόμενη για την παραβίαση κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Πόσο όμως θα μπορέσει να αντέξει η μικρή Κύπρος μόνη της να σηκώσει το βάρος μίας τέτοιας απόφασης είναι άγνωστο. Αν δεν αντέξει, όμως, η Τουρκία γνωρίζει ότι θα έχει κατοχυρώσει την παρουσία της στην κυπριακή υφαλοκρηπίδα.