Αγία Σοφία: Οι κεμαλιστές δεν έχουν αντίρρηση να γίνει τζαμί

Μιλώντας στην τουρκική έκδοση του Independent, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ανέφερε ότι το θέμα βρίσκεται στα χέρια του προέδρου Ερντογάν, προκαλώντας τον να συντάξει και να δημοσιεύσει το σχετικό προεδρικό διάταγμα στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης να γίνει η Αγία Σοφία τζαμί. «Αν σκέφτεται ότι “το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα θα φέρει αντιρρήσεις και εγώ θα κερδίσω ψήφους”, καλά θα κάνει να υπολογίζει σε κάτι τέτοιο».

Ο επικεφαλής του CHP δεν εκφράζει ουσιαστική αντίρρηση στο θέμα της Αγίας Σοφίας, ελπίζοντας πως με αυτόν το τρόπο ο πρόεδρος Ερντογάν δεν θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει το θέμα για ψηφοθηρικούς λόγους, κάτι που δεν επιβεβαιώνεται από την έως τώρα εμπειρία των πολιτικών εξελίξεων στην Τουρκία. Εξάλλου, οι στρατηγικές και τακτικές επιλογές του κ.Κιλιτσντάρογλου οδήγησαν τα τελευταία δέκα χρόνια, που ηγείται του κόμματος του, σε σταθερή συρρίκνωση της εκλογικής του βάσης.

Ο ίδιος υπενθύμισε ότι στην Αγία Σοφία γίνεται άλλωστε και τώρα προσευχή. «Υπάρχει ένας διορισμένος ιμάμης. Δηλαδή γίνεται προσευχή, δεν είναι ένας χώρος εντελώς κλειστός στην λατρεία. Βεβαίως η Αγία Σοφία είναι ταυτόχρονα και παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Πρέπει να το αποδεχτούμε αυτό. Χρησιμοποιείται δε ενίοτε ως αντικείμενο εσωτερικής πολιτικής» επισήμανε.

Συνεχίζοντας ο πρόεδρος της αξιωματικής αντιπολίτευσης ανέφερε πως αν ο Ερντογάν θέλει να λειτουργήσει η Αγία Σοφία ως τέμενος «ας κάτσει να συντάξει ένα διάταγμα, το δημοσιεύει στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, γίνεται (η Αγία Σοφία) λατρευτικός χώρος και παύει να είναι μουσείο».

Δεν υπάρχει καμία λογική στο να μεγεθύνει ένα τόσο απλό θέμα και να το φέρνει ως θέμα προς συζήτηση στην εγχώρια και διεθνή επικαιρότητα, προσέθεσε, ζητώντας από τον Ερντογάν να μην κάνει ψηφοθηρικούς υπολογισμούς γύρω από το θέμα.

Καταλήγοντας ο πρόεδρος του CHP είπε: «Η Αγία Σοφία βρίσκεται στα εδάφη της Τουρκικής Δημοκρατίας, προστατεύεται από το Κράτος της Τουρκικής Δημοκρατίας και συντηρείται. Ένα μεγάλο τμήμα του λαού επιθυμεί να λειτουργήσει ως λατρευτικός χώρος. Με ένα διάταγμα. Με ένα διάταγμα έγινε μουσείο και με ένα άλλο διάταγμα μπορεί να λειτουργήσει ως τζαμί».

Ο Ερντογάν κρατά το «κλειδί»

Την περασμένη Πέμπτη, 2 Ιουλίου, με μία συνεδριάση που διήρκεσε μόλις 17 λεπτά, το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας (Danistay) εκδίκασε μία παλιά προσφυγή του 2016 που έκανε ο, κατά τα άλλα άγνωστος, «Σύνδεσμος Προσφοράς στα Βακούφια, τα Ιστορικά Μνημεία και το Περιβάλλον».

Η συζήτηση στο 10ο Τμήμα του τουρκικού ΣτΕ αφορούσε την ανάκληση της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου της 24ης Νοεμβρίου του 1934, με εντολή του Κεμάλ Ατατούρκ, με την οποία η Αγία Σοφία μετατράπηκε από τέμενος σε μουσείο.

Το ίδιο τμήμα του τουρκικού ΣτΕ είχε αποφασίσει στο παρελθόν την ακύρωση αντίστοιχης απόφασης του 1945 του Υπουργικού Συμβουλίου, που αφορούσε τη μετατροπή σε μουσείο της Μονής της Χώρας. Η δίκη αυτή είχε ξεκινήσει και πάλι με προσφυγή του ίδιου συνδέσμου.

Το δικαστήριο επιφυλάχθηκε να εκδώσει την απόφασή του εντός 15 ημερών.

Πήγες του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ τονίζουν ότι πιθανή απορριπτική απόφαση του δικαστηρίου δεν δεσμεύει την κυβέρνηση στο να προχωρήσει στην μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος, όπως ζήτησε προ ημερών ο πρόεδρος Ερντογάν.

Πράγματι, όποια κι αν είναι η απόφαση του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου επί της ακύρωσης ή μη της απόφασης του 1934, απαιτείται απόφαση της Διοίκησης που θα λάβει η κυβέρνηση.

Υπό αυτή την έννοια, το «κλειδί» βρίσκεται στα χέρια του προέδρου Ερντογάν.

Αν δηλαδή η δικαστική απόφαση είναι απορριπτική ο Ερντογάν «νίπτει τα χείρας του» και μπορεί να κρυφτεί πίσω από αυτή λέγοντας ότι η Τουρκία είναι Κράτος Δικαίου. Αλλά ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, δηλαδή της απορριπτικής απόφασης, όπως έλεγαν στελέχη του AKP η κυβέρνηση μπορεί με νεώτερη απόφασή του Υπουργικού Συμβουλίου, που θα ακυρώνει στην πράξη εκείνη του 1934, να αλλάξει το καθεστώς λειτουργίας της Αγίας Σοφίας.

Αν, αντιθέτως, η απόφαση ανοίξει το δρόμο για τη μετατροπή του μνημείου σε τέμενος, ο Ερντογάν θα είναι και πάλι εκείνος που, με δικαστική έγκριση μάλιστα αυτή τη φορά, θα κρίνει αν και πότε θα είναι πολιτικά κατάλληλος ο χρόνος για να προχωρήσει στην εφαρμογή της απόφασης.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, η απόφαση για αλλαγή του καθεστώτος λειτουργίας της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τέμενος εμπλέκει και την UNESCO, την έγκριση της οποίας δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι θα ζητήσει η Τουρκία ως οφείλει.

Το 1985 η Αγία Σοφία -μαζί με άλλα μνημεία της Κωνσταντινούπολης- εντάχθηκε στον Κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Η αλλαγή του status ενός τέτοιου μνημείου προϋποθέτει την απόφαση της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO. Κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει. Η Τουρκία έχει υπογράψει την Σύμβαση της UNESCO του 1972, άρα τυπικα τουλάχιστον είναι υποχρεωμένη να τηρήσει την υπογραφή της.