Κύπρος 1974-2024. Το τραύμα της εισβολής

«Το εμπόριο φέρνει τους ανθρώπους και τις κοινωνίες πιο κοντά και σίγουρα αυτό ισχύει και στην Κύπρο».  Ο κ. Σταύρος Σταύρου είναι πρόεδρου του Κυπριακού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου και μιλά στο CNN Greece για την οικονομική συνεργασία των δυο κοινοτήτων στην Κύπρο μετά το άνοιγμα των σημείων διέλευσης, και πως αυτό επιδρά στις μεταξύ τους σχέσεις. Μιλά για τη συνεργασία με το τουρκοκυπριακό εμπορικό επιμελητήριο και τονίζει ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνεται ο όγκος των προϊόντων που διακινούνται μέσω της Πράσινης Γραμμής και των ειδικών ρυθμίσεων που προβλέπονται. Σημειώνει ότι ο όγκος των προϊόντων να είναι ακόμη σε χαμηλά επίπεδα αλλά υπάρχει η θέληση να συνεχιστεί η προσπάθεια.

Η Άντρι Χριστοφίδη και η Χαϊριγιέ Ρουσγάρ είναι αντίστοιχα η εκτελεστική διευθύντρια και η εκπρόσωπος τύπου του Σπιτιού της Συνεργασίας, ενός κοινωνικό-πολιτιστικού κέντρου μη κερδοσκοπικού οργανισμού που ουσιαστικά παρέχει χώρο σε όλες τις κοινότητες της Κύπρου να συνευρεθούν, να συνομιλήσουν, να συμμετάσχουν και να παρακολουθήσουν πολιτιστικά προγράμματα. Ξεκίνησε το 2011ως μια προσπάθεια σύγκλισης της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής κοινότητας και σήμερα φέρνει κοντά τις κοινότητες τις Κύπρου μέσω πολιτιστικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Σε αυτή τη συνέντευξη μιλούν για το τι σημαίνει να διαχειρίζεσαι ένα πολιτιστικό κέντρο εντός της νεκρής ζώνης της Λευκωσίας, πως το υποδέχονται οι δυο κοινότητες, ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν, πως αντιμετωπίζουν το τραύμα της διχοτόμησης και της τουρκικής εισβολής και τι πιστεύουν για το μέλλον της Κύπρου. 

Το ζητούμενο αυτή τη στιγμή είναι η επιστροφή στο τραπέζι των συνομιλιών για το Κυπριακό, λέει σε συνέντευξή του στο CNN Greece ο διαπραγματευτής της Κυπριακής Δημοκρατίας, Μενέλαος Μενελάου, τονίζοντας παράλληλα ότι δεν υπάρχει περιθώριο υποχώρησης από το πλαίσιο που έχει οριστεί με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και τον συμβιβασμό που προκρίνει τη λύση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Ο κ. Μενελάου μιλάει για «αναμενόμενες δυσκολίες και εμπόδια» στην επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για το κυπριακό και δεν συμφωνεί με το θέση ότι το Κυπριακό έχει πέσει χαμηλότερα στην ατζέντα ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τέλος υποστηρίζει ότι υπάρχουν δυνάμεις εντός και εντός Κύπρου που θα ήθελαν μια αποτυχία των διαπραγματεύσεων για μια ομοσπονδιακή λύση και θα πρέπει να απομονωθούν αυτοί οι παράγοντες γιατί ενδεχομένως να οδηγήσουν τη διαπραγμάτευση σε ναυάγιο.

Ο Μάριος Ι. Ηλία είναι διεθνούς φήμης Κύπριος μουσικοσυνθέτης και το έργο του έχει παρουσιαστεί σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Ανήκει όμως και στην κατηγορία των θυμάτων της τουρκικής εισβολής του 1974. Η οικογένειά του όχι μόνο είναι από τους εκτοπισμένους της Κυρήνειας αλλά έχει και δυο αγνοούμενους. Είναι επομένως φυσικό το κυπριακό δράμα να έχει επηρεάσει το έργο του. Τα δυο τελευταία συμφωνικά του έργα αντλούν τη θεματολογία τους από το τραύμα της εισβολής και έχουν παρουσιαστεί στην Κύπρο, και στην Ελλάδα το ένα από αυτά, ενώ το δεύτερο, με τίτλο «Οι καμπάνες θα ηχήσουν και πάλι» θα παρουσιαστεί σύντομα και στην Αθήνα. Ο Μάριος Ι. Ηλία ανήκει στη νέα γενιά Ελληνοκυπρίων που δεν έζησαν τα γεγονότα του 74. Σαφώς κουβαλά το τραύμα αλλά ανήκει σε αυτούς που προσπαθούν να δουν με μια διαφορετική ματιά το μέλλον και τις πιθανότητες συνύπαρξης με τους Τουρκοκύπριους μέσα στο ίδιο κράτος. Μιλά για το ρόλο της τέχνης, το «ευγενές όπλο» όπως το αποκαλεί, στην προσπάθεια συμφιλίωσης των δυο κοινοτήτων και εύχεται να μπορέσει να παρουσιάσει κάποια στιγμή το έργο του στις περιοχές που σήμερα είναι κατεχόμενες. Σε αυτή τη συζήτηση, ο διακεκριμένος μουσικοσυνθέτης μιλά δημόσια για πρώτη φορά όχι τόσο για τη μουσική, αλλά για το ατομικό του και το συλλογικό τραύμα του κυπριακού ελληνισμού όπως το βίωσε και το βιώνει η επόμενη γενιά μετά το ‘74.

O Αριστοτέλης Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής διεθνούς Δικαίου στο πανεπιστήμιο Κύπρου και επί εφτά χρόνια ήταν μέλος της ομάδας νομικών συμβούλων της ελληνοκυπριακής διαπραγματευτικής ομάδας για το Κυπριακό.

Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο  CNN Greece τονίζει ότι το πέρας του χρόνου δημιουργεί δικαιώματα που έχουν να κάνουν κυρίως με το περιουσιακό,  τα οποία είναι πολύ δύσκολο να ανατραπούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αναφορικά με τα σχέδια επίλυσης του κυπριακού που παρουσιάστηκαν μέχρι σήμερα υποστηρίζει ότι οι θετικές προβλέψεις του Κραν Μοντανά υπερτερούσαν σε σχέση με τα σχέδια του παρελθόντος για την ελληνοκυπριακή πλευρά. Σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντινίδη τα δυσκολότερα θέματα προς επίλυση είναι η ασφάλεια και η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και το θέμα της διακυβέρνησης λόγω της ανισορροπίας του πληθυσμού των δύο κοινοτήτων.

Αναφορικά με το μέλλον του κυπριακού θεωρεί ότι η θέση που έχει αυτή τη στιγμή η ηγεσία των Τουρκοκυπρίων για δύο κράτη δυσκολεύει πολύ τη διαδικασία διαπραγμάτευσης και αυτό θα μπορούσε να αλλάξει αν συντρέξουν μια σειρά από παράγοντες που έχουν να κάνουν με την αλλαγή ηγεσίας στα κατεχόμενα, τις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας και τη διεθνή κατάσταση στην περιοχή.

Ο κ. Νικόλας Κυριακίδης είναι εκτελεστικός πρόεδρος του Cyprus Forum, του μεγαλύτερου συνεδρίου παραγωγής πολιτικής στην Κύπρο. Στη συζήτηση μαζί του μιλά για τις προσπάθειες που γίνονται ώστε να παραμείνει ανοιχτός ο διάλογος μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Πιστεύει ότι η επαφή των δυο κοινοτήτων τα τελευταία 21 χρόνια μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων έχει βοηθήσει στο να μειωθεί η προκατάληψη και να ξεκινήσουν συνεργασίες. Ωστόσο τις επαφές αυτές περιορίζει η ύπαρξη του ψευδοκράτους γεγονός που αποκλείει πολλές κοινές δράσεις και συνεργασίες.

Θεωρεί ότι η οικονομική συνεργασία τα τελευταία χρόνια μεταξύ των δυο κοινοτήτων βοηθά στο να αρθούν εμπόδια στην επικοινωνία και μπορεί μακροπρόθεσμα να παίξει ρόλο στην εξεύρεση μιας λύσης για το κυπριακό. Αναγνωρίζει τέλος ότι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της ελεύθερης Κύπρου είναι επιφυλακτικό στο άκουσμα λύσης και προτιμά να μείνουν τα πράγματα ώς έχουν.

Ο Ανδρέας Μαυρογιάννης υπήρξε ο βασικός διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής πλευράς για πολλά χρόνια και βρέθηκε και αυτός στο Κραν Μοντανά το 2017 όπου όπως είχε πει, οι δυο κοινότητες έφτασαν σε ένα ιστορικό σημείο για μια συμφωνία, η οποία όμως δεν ήρθε. Αντίθετα ήρθε η απογοήτευση και ένα μεγάλο ερωτηματικό γιατί δεν συνεχίστηκε η προσπάθεια και μετά το Κραν Μοντανά. Σε αυτή τη συνέντευξη, ο κ. Μαυρογιάννης, με την απόσταση πια που τον χωρίζει από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων,  εκτιμά ότι υπάρχει η δυνατότητα για επανάληψη των διαπραγματεύσεων παρά το γεγονός ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά έχει απορρίψει όλο το προηγούμενο πλαίσιο και συζητά λύση δυο κρατών. Θέλει να πιστεύει ότι αυτή η θέση είναι ένας διπλωματικός ελιγμός. Παράλληλα αναγνωρίζει ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει ευθύνη να πει και να εξηγήσει στους πολίτες ότι το status quo δεν είναι σταθερό και ότι μπορεί να αλλάξει προς το χειρότερο, ενώ θεωρεί ότι ο διεθνής παράγοντας μπορεί να έχει περιορισμένο ρόλο στην εξεύρεση λύσης. Τον πρώτο λόγο τον έχουν και θα τον έχουν οι δυο κοινότητες.