Πώς οι μετεωρίτες της Ανταρκτικής κινδυνεύουν από την άνοδο της θερμοκρασίας

«Η Ανταρκτική, μια έρημος πάγου, είναι ιδανική την ανάκτηση μετεωριτών – αν πάτε στο σωστό μέρος, όποια πέτρα βρείτε μπροστά σας θα πρέπει να έχει πέσει από τον ουρανό», λέει στο CNNi η Maria Valdes, ερευνήτρια στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Φιλντ και στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, που επισκέφθηκε την περιοχή στις αρχές του 2023 και με την ομάδα της βρήκε πέντε μετεωρίτες.

«Πέσαμε πάνω σε μια τεράστια καφέ πέτρα που καθόταν μόνη της στη μέση ενός πεδίου πάγου. Ήταν λίγο μικρότερη από μια μπάλα του μπόουλινγκ και αρκετά βαριά – 7,6 κιλά. «Είχα δει και χειριστεί πολλούς μετεωρίτες στην καριέρα μου, αλλά το να βρεις έναν μόνος σου είναι ένα τόσο διαφορετικό συναίσθημα».

Σχηματισμένος από ουράνια σώματα όπως η Σελήνη, ο Άρης ή μεγάλοι αστεροειδείς, κάθε μετεωρίτης αφηγείται μια μοναδική ιστορία για το ηλιακό σύστημα και τον τρόπο με τον οποίο σχηματίστηκε. Όμως η κλιματική κρίση απειλεί αυτόν τον θησαυρό επιστημονικών πληροφοριών, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Οι μετεωρίτες εξαφανίζονται μέσα στους πάγους, θέτοντάς τους εκτός της εμβέλειας των επιστημόνων.

Καθώς η Γη θερμαίνεται, περίπου 5.000 μετεωρίτες θα μπορούσαν να εξαφανίζονται από την επιφάνεια των λιωμένων πάγων κάθε χρόνο, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Climate Change. Μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 48.000 μετεωρίτες έχουν ανακαλυφθεί στην Ανταρκτική, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 60% των δειγμάτων που έχουν βρεθεί παγκοσμίως.

Πού συγκεντρώνονται οι μετεωρίτες

Οι μετεωρίτες που πέφτουν δεν διασκορπίζονται ομοιόμορφα σε όλη την παγωμένη ήπειρο, αλλά βρίσκονται συγκεντρωμένοι σε ορισμένες τοποθεσίες λόγω της γεωγραφίας και των καιρικών συνθηκών, εξηγεί η Valdes.

Οι μετεωρίτες είναι ιδιαίτερα άφθονοι στα πεδία μπλε πάγου. Σε αυτές τις περιοχές, ένας συνδυασμός διαδικασιών ροής πάγου και τοπικών καιρικών συνθηκών απομακρύνει στρώματα χιονιού και πάγου από την επιφάνεια, αποκαλύπτοντας μετεωρίτες που κάποτε ήταν ενσωματωμένοι στον πάγο. Ο πάγος που απομακρύνεται από τον άνεμο τείνει να φαίνεται μπλε σε σύγκριση με το περιβάλλον επιφανειακό χιόνι.

Γιατί εξαφανίζονται

Στη νέα μελέτη, η Veronica Tollenaar, διδακτορική ερευνήτρια στο Université Libre de Bruxelles στο Βέλγιο και η ομάδα της, προέβλεψαν την απώλεια μετεωριτών υπό διαφορετικά σενάρια κλιματικής αλλαγής.

Οι μετεωρίτες μπορούν να βυθιστούν στον πάγο ακόμη και αν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες από μηδέν βαθμούς Κελσίου. Ο ήλιος θερμαίνει το σκούρο πέτρωμα, το οποίο απορροφά ευκολότερα την ηλιακή ακτινοβολία λόγω του χρώματός του, και λιώνει τον περιβάλλοντα πάγο. «Με αυτή τη θερμότητα, μπορεί να λιώσει τοπικά τον πάγο και να εξαφανιστεί αργά από την επιφάνεια», εξηγεί στο CNNi η Tollenaar.

«Αν η επιφανειακή θερμοκρασία αρχίζει να ανεβαίνει, ακόμη και αν πηγαίνει από τους μείον 12 βαθμούς Κελσίου στους μείον 9, περνάει ένα μαγικό όριο όπου αρχίζεις να χάνεις μετεωρίτες».

Σύμφωνα με τις τρέχουσες πολιτικές, οι οποίες, σύμφωνα με τη μελέτη, μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2,6 έως 2,7 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, οι ερευνητές εκτίμησαν ότι το 28% έως 30% των μετεωριτών στην Ανταρκτική θα μπορούσε να καταστεί απρόσιτο. Σύμφωνα με ένα σενάριο υψηλών εκπομπών, η εκτίμηση αυξήθηκε στο 76%. Μόνο σε υψόμετρα πάνω από 2.500 μέτρα οι απώλειες των μετεωριτών θα είναι μικρότερες από 50%, αναφέρει η μελέτη.

Βράχοι από το φεγγάρι και τον Άρη

Οι μετεωρίτες που ανακαλύφθηκαν στις νοτιότερες περιοχές του πλανήτη μάς έχουν διδάξει πολλά, επισημαίνει ο Kevin Righter, πλανητικός επιστήμονας στο Διαστημικό Κέντρο Τζόνσον της NASA.

Οι επιστήμονες αναγνώρισαν τους μετεωρίτες που συλλέχθηκαν στην περιοχή το 1979 και το 1981 ως προερχόμενους από το φεγγάρι, σημειώνει. Πριν από αυτά τα ευρήματα, τα μόνα δείγματα από το φεγγάρι προέρχονταν από τις τοποθεσίες προσεδάφισης του Apollo και του Luna. Άλλοι μετεωρίτες έχουν συνδεθεί με τον Άρη.

«Το ερευνητικό ιστορικό δείχνει ότι με τη συνέχιση της συλλογής, είναι πιθανό να βρεθούν νέοι τύποι μετεωριτών – συμπεριλαμβανομένων ίσως κομματιών του Ερμή ή της Αφροδίτης, που μπορεί να έχουν εκτιναχθεί από την επιφάνειά τους μετά από συγκρούσεις», λέει.

Με πληροφορίες από: Meteorites may be lost to Antarctic ice as climate warms, study says by Katie Hunt, CNN