Φρουτόμυγες: Οι «εισβολείς» που απειλούν την αγροτική παραγωγή - Εντομολόγος εξηγεί

Ο λόγος για τις μύγες των φρούτων, έναν από τους αποκαλούμενους βιολογικούς εισβολείς που αριθμεί τουλάχιστον 200 χρόνια ζωής και τα τελευταία χρόνια προκαλεί κραδασμούς στην αγροτική παραγωγή. Τρία είδη, η Ασιατική, η μύγα της Μεσογείου και αυτή του ροδάκινου, έχει διασπαρεί και εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη εσχάτως.

Στις χώρες της Ευρώπης η παρουσία της έχει αυξηθεί ανησυχητικά πολύ προκαλώντας σοβαρά προβλήματα στην αγροτική παραγωγή με τους γεωργούς να καλούνται να την αντιμετωπίσουν με χρήση φυτοφαρμάκων.

Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και σπεύδουν να βρουν τρόπους αντιμετώπισής της καθώς σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή που συμβάλει στην εξάπλωσή της προκαλείται τεράστιο πρόβλημα.

Στην Ελλάδα όπου η φρουτόμυγα και κυρίως αυτή της Μεσογείου, έχει κάνει αισθητή την εμφάνιση της προκαλώντας σημαντικές ζημιές στην αγροτική παραγωγή (ροδάκινα, σύκα) γίνονται προσπάθειες για την αντιμετώπισή της, με τρόπους που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.

Ο κ. Νίκος Παπαδόπουλος Καθηγητής Εφαρμοσμένης Εντομολογίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας εξηγεί σε συνέντευξη του στο CNN Greece τις ζημιές που προκαλεί αυτός ο «εισβολέας» και αναφέρει τους τρόπους αντιμετώπισής του.

Ολόκληρη η συνέντευξη

Ερ: Τι είναι οι βιολογικές εισβολές και πως συνδέονται με την κλιματική αλλαγή;

Απ: Οι βιολογικές εισβολές αφορούν στην επέκταση της γεωγραφικής κατανομής διαφόρων οργανισμών, οι οποίοι έχουν σημαντική επίδραση στις νέες περιοχές που εποικίζουν, όσον αφορά τη γεωργία, τη βιοποικιλότητα και την επιδημιολογία ασθενειών ανθρώπων και ζώων. Οι βιολογικές εισβολές αφορούν στη σταδιακή επέκταση της γεωγραφικής κατανομής ενός συγκεκριμένου είδους μέσω ιδίας διασποράς ή στην απότομη μεταφορά του και εισβολή σε περιοχές που βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση.

Στην πρώτη περίπτωση η εισβολή συνήθως αφορά στην εγγενή ικανότητα του είδος να διασπείρεται (πχ. μέσω πτήσης) ενώ στη δεύτερη συνδέεται κυρίως με την ανθρώπινη δραστηριότητα (μετακίνηση ανθρώπων, παγκόσμιο εμπόριο προϊόντων και διακίνηση αγαθών).

Οι μεταβολές του κλίματος λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη, καθιστούν κατάλληλες κάποιες περιοχές που στο παρελθόν ήταν αφιλόξενες για την εγκατάσταση ορισμένων ειδών. Συνεπώς, η ανθρώπινη δραστηριότητα σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή οδηγούν στη διασπορά οργανισμών σε νέες περιοχές και στην επιτυχή τους επιβίωση και αναπαραγωγή σε αυτές.

Για παράδειγμα η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη συνδέεται με λιγότερο ψυχρούς και μικρότερης διάρκειας χειμώνες σε εύκρατες και βορειότερες περιοχές, με αποτέλεσμα είδη τροπικής προέλευσης να μπορούν να διαχειμάσουν (επιβιώσουν τον χειμώνα) και να εγκατασταθούν εκεί. Πράγματι όλο και πιο συχνά τα τελευταία έτη, οργανισμοί τροπικής προέλευσης εντοπίζονται σε ψυχρότερες περιοχές και καταφέρνουν να αναπαραχθούν και να επιβιώσουν σε αυτές τις προηγουμένως αφιλόξενες συνθήκες. Γενικά επικρατεί η άποψη τις τελευταίες δεκαετίες ότι οργανισμοί τροπικής προέλευσης μετακινούνται σταδιακά προς τους δύο γεωγραφικούς πόλους.

Ερ: Ποιος είναι ο κοινωνονικο-οικονομικός αντίκτυπος των βιολογικών εισβολών

Απ: Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι βιολογικές εισβολές αφορούν πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και της λειτουργίας των οικοσυστημάτων. Αν επικεντρωθούμε στα είδη που αφορούν στη γεωργική παραγωγή και πάρουμε ως παράδειγμα μια κατηγορία εντόμων που προσβάλουν φρέσκα φρούτα και λαχανικά, τις μύγες των φρούτων, θα διαπιστώσουμε ότι ο οικονομικός αντίκτυπος είναι τεράστιος σε αρκετές χώρες του πλανήτη.

Οι μύγες των φρούτων αφορούν σε μια συγκεκριμένη οικογένεια εντόμων (γνωστή με το επιστημονικό όνομα Tephritidae) που περιλαμβάνει περισσότερα από 5000 είδη, εκ των οποίων περίπου τα 500 έχουν σημαντική οικονομική σημασία.

Πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (European Food Safety Authority) κατέληξε σε μια λίστα αρκετών δεκάδων ξενικών ειδών της οικογένειας που μπορεί να έχουν σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις στη γεωργική παραγωγή της Ευρώπης αν καταφέρουν να εισβάλουν και να εγκατασταθούν στην επικράτεια της.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η αξία της παραγωγής φρούτων ξεπερνά τα 21 δισεκατομμύρια €, αποτελώντας σημαντικό μέρος της ευρωπαϊκής γεωργικής παραγωγής.

Οι μύγες των φρούτων προκαλούν σοβαρές απώλειες σε αυτή την παραγωγή περίπου το 10 έως 30% της παραγωγής μπορεί να χαθεί χωρίς επαρκή μέτρα για την αντιμετώπιση τους (περίπου 2,1 έως 6,3 δισεκατομμύρια € ετησίως στην ΕΕ). Αλλά η προσβολή από μύγες των φρούτων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε συνολική απώλεια της παραγωγής συγκεκριμένων καλλιεργειών.

Για παράδειγμα, στην Ελλάδα, σε καλλιέργειες όπως τα ροδάκινα και τα σύκα, μπορεί να καταγραφεί απώλεια ως και του 100% της παραγωγής.

Η διασπορά της μύγας της Μεσογείου στην Ελλάδα έχει εκταθεί ιδιαίτερα από τα παράλια στις ηπειρωτικές βορειότερες περιοχές, με την εμφάνισή της να αναγράφεται και σε χαμηλότερους πληθυσμούς της κεντρικής Μακεδονίας. Καταγράφονται σοβαρές ζημιές σε πυρηνόκαρπα, γιγαρτόκαρπα και εσπεριδοειδή, σε περιοχές όπως ο Βόλος, το νότιο Πήλιο (Λεχώνια), σε εσπεριδοειδή, και πυρηνόκαρπα στην Αργολίδα και άλλες περιοχές της Πελοποννήσου, σε εσπεριδοειδή στη Χίο κλπ.

Παράλληλα, η εισβολή της ασιατικής μύγας (Bactrocera dorsalis) στην Ιταλία αναζητεί προληπτικά μέτρα στη χώρα μας, λόγω της πιθανής επικοινωνίας και των κοινών αγροκτηματικών πρακτικών. Η εξέλιξη αυτών των προβλημάτων αναδεικνύει την ανάγκη για στρατηγικές προστασίας των καλλιεργειών και της γεωργίας στη χώρα μας.

Στην περιοχή της Βαλένθια της Ισπανίας, μια από τις μεγαλύτερες περιοχές παραγωγής και κέντρο εξαγωγής φρούτων στην Ευρώπη, η μύγα της Μεσογείου εκτιμάται ότι προκαλεί απώλεια της τάξης του 4% της παραγωγής εσπεριδοειδών ακόμη και μετά την εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης. Δηλαδή, απώλεια 160.000 τόνων φρούτων από τα σχεδόν 4 εκατομμύρια τόνους παραγωγής το έτος.

Ένα μέρος αυτών των απωλειών αποφεύγεται με την εντατική χρήση φυτοφαρμάκων, αλλά αυτή η τακτική συνδέεται με υψηλό κόστος. Η περιφερειακή κυβέρνηση της Βαλένθια ξοδεύει περισσότερα από 8 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για την αντιμετώπιση της μύγας της Μεσογείου, αλλά το κόστος αντιμετώπισης του εντόμου εκτιμάται σε πολύ υψηλότερα επίπεδα χωρίς τη εφαρμογή ενός κεντρικά οργανωμένου προγράμματος στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης διαχείρισης εχθρών (Integrated Pest Management).

Κοινωνικές επιπτώσεις

Στην Ευρώπη, η παραγωγή φρούτων παρέχει εισόδημα σε περισσότερες από 1,5 εκατομμύριο γεωργικές εκμεταλλεύσεις, με ένα μεγάλο ποσοστό από αυτές να αφορούν σε μικροκαλλιεργητές. Ειδικότερα, η παραγωγή φρούτων αποτελεί τη βάση της διαβίωσης των αγροτικών κοινοτήτων σε πολλές περιοχές της Ευρώπης, όπως η περιοχή παραγωγής ροδάκινων της κεντρικής Μακεδονίας στην Ελλάδα, η περιοχή παραγωγής εσπεριδοειδών της Βαλένθια, της Ανδαλουσίας και της Μούρθια, στην Ισπανία και οι περιοχές παραγωγής ροδάκινων και νεκταρινιών στην Ιταλία (Emilia Romagna, Piedmont, Campania). Οι μύγες των φρούτων απειλούν την παραγωγή αυτών των περιοχών καθώς και τη διαβίωση αυτών των εκατομμυρίων αγροτών και των οικογενειών τους.

Τα έσοδα των αγροτών μειώνονται σοβαρά από την παρουσία των μυγών των φρούτων σε αυτές τις περιοχές, λόγω των υψηλών απωλειών στην παραγωγή φρούτων αλλά και του υψηλού κότσους των φυτοφαρμάκων, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται το εισόδημα των αγροτών και των οικογενειών τους.

Καθώς το εισόδημα των αγροτών έχει ήδη συμπιεστεί με την παγκοσμιοποίηση της διακίνησης τροφίμων και τη γενικότερη δομή της αγοράς που καταλήγει σε πιέσεις στις τιμές των προϊόντων, μπορεί τελικά η επιπλέον απώλεια της παραγωγής από τις μύγες των φρούτων να οδηγήσει σε μη βιώσιμη εκμετάλλευση και στην εγκατάλειψη αυτής της δραστηριότητας. Αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο για τους αγρότες και τις οικογένειές τους, αλλά μπορεί επίσης να οδηγήσει σε απώλεια μόνιμων και προσωρινών θέσεων εργασίας. Μπορεί να οδηγήσει σε βαθιές αλλαγές στην κοινωνική δυναμική των αγροτικών περιοχών με αύξηση των επισφαλών βιοποριστικών δραστηριοτήτων και αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον.

Εκτός από τους Ευρωπαίους καλλιεργητές οι μύγες των φρούτων επηρεάζουν τη ζωή και την ευμάρεια των μικροκαλλιεργητών και σε αναπτυσσόμενες και άλλες περιοχές του πλανήτη. Για παράδειγμα, για τους καλλιεργητές φρούτων της Αφρική, οι μύγες των φρούτων μπορεί να απειλήσουν την επισιτιστική ασφάλεια. Αυτό μπορεί να συμβεί λόγω της αδυναμίας εξαγωγής φρούτων στην Ευρώπη (λόγω εμπορικών φραγμών) και να συνδεθεί με μειωμένα επίπεδα κατανάλωσης και γενικότερα προβλήματα διατροφής των κοινοτήτων των αγροτών. Οι εμπορικοί φραγμοί επιβάλλονται για να αποτραπεί η διακίνηση προσβεβλημένων, με μύγες των φρούτων, φρέσκων προϊόντων από την Αφρική στην Ευρώπη.

Τα προβλήματα στις παραπάνω κοινωνίες μπορεί να είναι πιο περίπλοκα και να συνδέονται με την υποβάθμιση των ικανοτήτων των κοινωνικών ομάδων να ανταποκρίνονται και να αντιδρούν αποτελεσματικά σε κοινωνικοοικονομικούς κραδασμούς που συνδέονται με την περιστασιακή ή πιο μόνιμη απώλεια εισοδήματος με καταστροφικές συνέπειες για την οικονομική και κοινωνική ευημερία των αγροτικών κοινωνιών. Έτσι, αφενός η Ευρώπη υποστηρίζει τους μικρούς αγρότες μέσω των πολιτικών της για την εξωτερική βοήθεια, αλλά, αφετέρου, λόγω των μυγών των φρούτων, οι εμπορικοί φραγμοί που επιβάλλονται οδηγούν σε μεγάλο κόστος για τους ίδιους τους αγρότες.

Επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον

Οι μύγες των φρούτων απαιτούν εντατική χρήση φυτοφαρμάκων για την καταπολέμησή τους. Παρόλο που η Ευρώπη καταβάλει σημαντικές προσπάθειες μέσω της Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal) και της στρατηγικής “Farm to Fork” ώστε να προωθήσει τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων, υπάρχουν αναφορές ότι τα επίπεδα χρήσης των πιο τοξικών φυτοφαρμάκων αυξάνονται. Οι ανησυχίες είναι ιδιαίτερα υψηλές για τα φρούτα με αύξηση άνω του 50 % στα πιο επιβλαβή φυτοφάρμακα, αρκετά από τα οποία χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των μυγών των φρούτων. Αυτό σημαίνει ότι οι καταναλωτές κινδυνεύουν ολοένα και περισσότερο από φυτοφάρμακα που έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία αλλά και στους αγρότες και τους εργάτες των αγροκτημάτων.

Μόνο για την καταπολέμηση της μύγας της Μεσογείου στα ροδάκινα σε 5 χώρες της ΕΕ εκτιμάται ότι χρησιμοποιούνται μεγάλες ποσότητες φυτοφαρμάκων, με σημαντικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Αυτά τα φυτοφάρμακα επηρεάζουν επίσης την ποιότητα του νερού και του εδάφους και μειώνουν σημαντικά τη βιοποικιλότητα με αρνητικές επιπτώσεις στα ωφέλιμα έντομα που είναι ευεργετικά για το οικοσύστημα όπως για παράδειγμα τις μέλισσες αλλά και πολλά άλλα έντομα μη-στόχους.

Ερ: Τι κάνουμε προς την αντιμετώπισή τους;

Απ: Η αντιμετώπιση των βιολογικών εισβολών είναι ένα πολυσύνθετο πρόβλημα που αφορά στην Ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία καi σε διεθνείς συμβάσεις για το εμπόριο και τη διακίνηση αγαθών. Επίσης, αφορά στην ανάπτυξη μεθόδων και προσεγγίσεων για τη διαπίστωση της παρουσίας των οργανισμών εισβολέων στις πύλες εισόδου της κάθε χώρας και γενικότερα στην επικράτεια, αλλά και στην ανάπτυξη και εφαρμογή μεθόδων και στρατηγικών για τον περιορισμό της εξάπλωσης τους και αν είναι δυνατόν την εξάλειψη τους μετά την εισβολή. Προφανώς στην αντιμετώπιση των βιολογικών εισβολών εμπλέκονται διάφοροι φορείς και οργανισμοί ενώ απαιτείται ο συντονισμός των δράσεων σε πολλά επίπεδα.

Καταλαβαίνοντας τόσο την περιπλοκότητα του προβλήματος όσο και την επείγουσα ανάγκη για την αντιμετώπιση των βιολογικών εισβολών των μυγών των φρούτων, δεδομένης της συχνής διαπίστωσης της παρουσίας τους στις πύλες εισόδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 2019 συστάθηκε μια κοινοπραξία 21 εταίρων που προέρχονται από 15 διαφορετικές χώρες για να αναπτύξει στρατηγικές, μεθόδους και προσεγγίσεις αντιμετώπισης τους. Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και συγκεκριμένα το Εργαστήριο Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας συντονίζει την παραπάνω προσπάθεια, η οποία χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του Ορίζοντα 2020.

Το έργο FF-IPM «inSilico boosted, pest prevention and off-season focused IPM against new and emerging fruit flies (OFF-Season IPM) (Horizon 2020. GA818184), τα τελευταία τέσσερα έτη, ακολουθώντας σύγχρονα πρωτόκολλα και προσεγγίσεις, έχει παράξει πλήθος πειραματικών δεδομένων που αφορούν τρία σημαντικά είδη εισβολείς που ανήκουν στις μύγες των φρούτων (Ασιατική μύγα, μύγα του ροδάκινου και μύγα της Μεσογείου). Τα δύο πρώτα είδη είναι ξενικά, όμως καταφθάνουν με μεγάλη συχνότητα στην Ευρώπη, ενώ το τρίτο φαίνεται ότι λόγο της κλιματικής αλλαγής εξαπλώνεται σε πιο εύκρατες και βορειότερες περιοχές της Ευρώπης απειλώντας την παραγωγή φρέσκων φρούτων όπως τα μήλα και τα ροδάκινα. Τα δεδομένα που έχουν παραχθεί έχουν χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη προγνωστικών μοντέλων ώστε με μεγαλύτερη ακρίβεια να προβλέψουμε την εξάπλωση των παραπάνω εντόμων και να αναπτύξουμε αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης τους.

Το έργο FF-IPM έχει αναπτύξει πλήθος σύγχρονων εργαλείων για την έγκαιρη διαπίστωση προσβεβλημένων φορτίων φρούτων από τους προαναφερθέντες εισβολείς ώστε να αποτραπεί η είσοδος τους στην Ευρώπη.

Επιπλέον, έχει αναπτύξει νέα εργαλεία για την αντιμετώπιση αυτών των εντόμων χωρίς τη χρήση εντομοκτόνων. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει σε ένα σύστημα που εκτελείται μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή και καθορίζει τις επεμβάσεις αντιμετώπισης που πρέπει να γίνουν σε χρονικό και χωρικό επίπεδο. Το ίδιο σύστημα εκτιμά το ύψος της προσβολής από τα παραπάνω έντομα και της απώλειας του εισοδήματος του παραγωγού κάτω από διαφορετικές προσεγγίσεις αντιμετώπισης. Στο πλαίσιο του έργου FF-IPM ολοκληρώνεται και η ανάπτυξη ενός πανευρωπαϊκού συστήματος πρόγνωσης και πρόβλεψης της κλιματικής καταλληλότητας των διαφορετικών περιοχών της Ευρώπης για την εγκατάσταση των τριών παραπάνω εντόμων. Οι προβλέψεις του συστήματος γίνονται σε εβδομαδιαία βάση και με μεγάλη χωρική ακρίβεια. Ήδη μεγάλοι διεθνείς οργανισμοί όπως ο Ευρωπαϊκός και Μεσογειακός Οργανισμός Φυτοπροστασίας (European and Mediterranean Plant Protection Organization, EPPO) ή Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (European Food Safety Authority, EFSA) και ο διεθνής οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency, IAEA) συνεργάζονται μαζί μας για την καλύτερη αξιοποίηση των αποτελεσμάτων του προγράμματος. Στο πλαίσιο του έργου συνεργαζόμαστε και με πολλούς ελληνικούς φορείς όπως το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών της Μακεδονίας, η Περιφέρεια Θεσσαλίας και με πολλές ομάδες παραγωγών, συνεταιρισμούς και βιομηχανίες εμπορίας και μεταποίησης αγροτικών προϊόντων. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζουμε τη διάχυση των αποτελεσμάτων μας και την αξιοποίηση τους από όσο το δυνατόν περισσότερους ενδιαφερόμενους.

Ερ: Ποια τα επόμενα βήματα και ενέργειες για την αντιμετώπιση της μύγας των φρούτων;

Απ: Το έργο FF-IPM έχει παράξει σημαντικά αποτελέσματα τα οποία όπως ανέφερα παραπάνω, ήδη αξιοποιούνται και χρησιμοποιούνται. Εκτός από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας το οποίο συντονίζει το πρόγραμμα, από τη χώρα μας συμμετέχει και το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο. Πέρα από την παραγωγή αποτελεσμάτων και την ανάπτυξη εργαλείων και προσεγγίσεων για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων εντόμων εισβολέων, έχουμε εκπαιδεύσει ένα μεγάλο αριθμό νεών επιστημόνων και έχουμε δημιουργήσει πολύ σημαντικές υποδομές στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας για μελλοντικές έρευνες.

Το πρόβλημα με την εισβολή ξενικών ειδών θα συνεχιστεί και ενδεχομένως θα επιδεινωθεί τα επόμενα έτη. Η συνεργασία μεταξύ (α) ελληνικών ερευνητικών Ιδρυμάτων, όπως αυτή που ανέφερα μεταξύ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του Μπενάκειου, (β) ερευνητικών ιδρυμάτων και δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, είναι πολύ σημαντική για να αναπτύξουμε τις δομές και τις υποδομές που χρειάζονται ώστε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικότερα τους μελλοντικούς εισβολείς.

Στο παραπάνω πλαίσιο σκοπεύουμε να ενισχύσουμε και να διευρύνουμε τις παραπάνω συνεργασίες καθώς και να αναπτύξουμε πιο μακροχρόνιες και σταθερές δομές που θα συνδέουν την έρευνα με την πράξη αλλά και με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Επιπλέον, προσπαθούμε να αναπτύξουμε εργαλεία και στρατηγικές για την εξάλειψη (eradication) ή τον περιορισμό (containment) της εξάπλωση των εντόμων εισβολέων μετά την εγκατάσταση τους στη χώρα μας και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.

Ένα μέρος της παραπάνω προσπάθειας χρηματοδοτείται επίσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο του Ορίζοντα 2020 και αφορά το έργο REACT (Rapid elimination of invasive insect agricultural pest outbreaks by tackling them with Sterile Insect Technique programs) το οποίο ξεκίνησε πρόσφατα.

Στο έργο REACT αξιοποιούμε την εμπειρία και τη γνώση που παρήχθη στο πλαίσιο του FF-IPM και επικεντρωνόμαστε στη χρήση της εξαπόλυσης στειρωμένων εντόμων για την εξάλειψη και τον περιορισμό της εξάπλωσης των εντομών εισβολέων. Στο έργο REACT, το οποίο συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο Justus Liebig Giessen της Γερμανίας, εκτός από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας συμμετέχουν από τη χώρα μας το Πανεπιστήμιο Πατρών και το ΕΛΓΟ Δήμητρα.

Άλλες πρωτοβουλίες αφορούν στην διεύρυνση της συνεργασίας του Εργαστηρίου μας με την EFSA, τον ΙΑΕΑ, τον EPPO και την Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε η εφαρμογή των νομοθετικών μέτρων για την αντιμετώπιση των εντόμων εισβολέων να απλοποιηθεί και να εφαρμοστεί με τον αποτελεσματικότερο τρόπο. Επίσης, κάνουμε προσπάθειες για να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε τις προτάσεις μας για νέες πολιτικές και προσεγγίσεις όσον αφορά τις βιολογικές εισβολές λαμβάνοντας υπόψιν την κλιματική αλλαγή, καθώς και τις κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές.

Προφανώς οι προσπάθειες και οι ενέργειες μας δεν πρόκειται να λύσουν όλα τα προβλήματα, όμως θεωρώ ότι βάζουν κάποια λιθαράκια τα οποία με τις κατάλληλες συνεργασίες μπορούν να συμβάλουν στη θεμελίωση συστηματικών, και μακροχρόνιων προσεγγίσεων για την αντιμετώπιση των βιολογικών εισβολών στη χώρα μας.

Καθηγητής Νίκος Παπαδόπουλος (Βιογραφικό)

Ο κύριος Νικόλαος Παπαδόπουλος, είναι Καθηγητής Εφαρμοσμένης Εντομολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας. Έλαβε το διδακτορικό του στην Εντομολογία από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έπειτα, συνέχισε τη μεταδιδακτορική του εκπαίδευση στο Πανεπιστήμιο Davis στην Καλιφόρνια (2001 – 2003). Λαμβάνοντας υποτροφία από τον ΟΟΣΑ, (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και ως επισκέπτης καθηγητής το 2011. Έχει επιβλέψει ή επιβλέπει 11 διδακτορικές, 27 μεταπτυχιακές και περισσότερες από 50 προπτυχιακές διατριβές.

Είναι μέλος του συμβουλίου του Διεθνούς Οργανισμού Βιολογικού Ελέγχου (International Organization of Biological Control), της συντακτικής επιτροπής (Associate editor) πολλών περιοδικών (π.χ. Journal of Economic Entomology, Physiological Entomology, Frontiers in Ecology and Evolution, PlosOne, Insects, Agronomy). Έχει εργαστεί ως σύμβουλος για τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας, τον ιαπωνικό οργανισμό NICOOD, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων και το Διεθνές Συμβούλιο Ελιάς.

Επίσης, υπήρξε μέλος πολλών εθνικών και διεθνών ομάδων αξιολόγησης αιτήσεων για την χρηματοδότηση έρευνας και την προαγωγή επιστημόνων. Η ομάδα του έχει λάβει σημαντική ανταγωνιστική χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας, το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (ΗΠΑ), ενώ ο ίδιος είναι ο συντονιστής του έργου FF-IPM Project (Horizon 2020. GA818184) που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του Ορίζοντα 2020. Το δημοσιευμένο έργο του περιλαμβάνει περισσότερες από 170 εργασίες σε έγκριτα περιοδικά υψηλού κύρους που αφορούν στην Εντομολογία, Βιολογικές Εισβολές, βιολογία, Φυτοπροστασίας, τη δημογραφία, τη διαχείριση και τη γήρανση των εντόμων καθώς και τη δημόσια υγεία.