ΑΡΧΕΛΩΝ: Από το 1986 προστατεύουμε τη χελώνα Γαία με το παγκόσμιο ρεκόρ αναπαραγωγής

Η χελώνα Γαία, όπως ονομάστηκε είχε πρωτοπαρατηρηθεί στη Ζάκυνθο το 1986 και φέτος καταγράφηκε ακόμη μία φορά από τους εκπαιδευμένους ερευνητές/ εθελοντές του ΑΡΧΕΛΩΝ να κάνει τη φωλιά της στην παραλία Σεκάνια της Ζακύνθου, επιβεβαιώνοντας έτσι, 37 ολόκληρα χρόνια αναπαραγωγική ζωής.
Το προηγούμενο ρεκόρ είχε καταγραφεί με μια χελώνα να ωοτοκεί για 36 χρόνια στη Φλόριντα των ΗΠΑ.

«Η προστασία των παραλιών ωοτοκίας συνεισφέρει σε πολύ μεγάλο βαθμό στη διατήρηση των πληθυσμών των θαλασσίων χελωνών» λέει ο Θάνος Μιχαηλίδης, Υπεύθυνος Προγράμματος του ΑΡΧΕΛΩΝ στο CNN Greece.

«Είναι σημαντικό να ξέρουν οι λουόμενοι και οι επιχειρήσεις πως πρέπει να συμπεριφέρονται στις παραλίες ωοτοκίας και να τηρούν τα μέτρα προστασίας, έτσι ώστε να μην εμποδίζουν τη φύση να επιτελεί το έργο της».

«Η επιτυχία αναπαραγωγής κάθε έτους επηρεάζεται από ακραία καιρικά φαινόμενα, έντονη διάβρωση του εδάφους, θήρευση από άγρια ζώα αλλά και από τις ανθρώπινες δραστηριότητες στις παραλίες ωοτοκίας» προσθέτει ο ίδιος.

Το 1986 μπήκε το πρώτο σήμα αναγνώρισης στη χελώνα Γαία καθώς έκανε τη φωλιά της στην παραλία Σεκάνια από την ερευνητική ομάδα και την ίδια χρονιά, στη σκιά μιας μεγάλης λευκής τέντας στην παραλία Καλαμάκι ξεκίνησε το πιλοτικό πρόγραμμα ενημέρωσης τουριστών από τη Λίλη Κορναράκη. Ήταν η πρώτη φορά που επιχειρήθηκε στην Ελλάδα να δίνονται πληροφορίες για την προστασία της φύσης στους επισκέπτες επιτόπου στον βιότοπο.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Υπεύθυνου Προγράμματος Ζακύνθου του ΑΡΧΕΛΩΝ κ. Θάνου Μιχαηλίδη στο Act For Earth στο CNN Greece.

Πριν από λίγες ημέρες έγινε γνωστό ότι η χελώνα Γαία, που είχε πρωτοπαρατηρηθεί στη Ζάκυνθο το 1986, πέτυχε 37 ολόκληρα χρόνια αναπαραγωγικής ζωής. Πώς ενεργούν τα μέλη του ΑΡΧΕΛΩΝ για να προστατεύσουν το είδος; Ποιο είναι το έργο του ΑΡΧΕΛΩΝ στη Ζάκυνθο;

H πρώτη επιστημονική δημοσίευση με στοιχεία για την ωοτοκία θαλάσσιων χελωνών στη Ζάκυνθο έγινε το 1980 από τον Δημήτρη Μαργαριτούλη, ο οποίος στη συνέχεια, το 1983, μαζί με τους πρώτους «χελωνάδες», ίδρυσε το μη κερδοσκοπικό Σωματείο «Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας» (αργότερα ΑΡΧΕΛΩΝ). Σκοπός του ΑΡΧΕΛΩΝ είναι η μελέτη και προστασία των θαλάσσιων χελωνών και των βιοτόπων τους.

Η εγκατάσταση των πρώτων Ερευνητικών Σταθμών του ΑΡΧΕΛΩΝ στον Κόλπο του Λαγανά Ζακύνθου έγινε το 1984, και σηματοδότησε την έναρξη των συστηματικών μακροχρόνιων προγραμμάτων καταγραφής της αναπαραγωγικής δραστηριότητας της χελώνας Καρέττα. Μία ακόμη πρωτιά έχει η Ζάκυνθος για τον ΑΡΧΕΛΩΝ, όταν το 1985 στα σχολεία της Ζακύνθου σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς, ξεκίνησε το πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Αγωγής του ΑΡΧΕΛΩΝ. Σκοπός ήταν η ενημέρωση των μαθητών σχετικά με τις θαλάσσιες χελώνες και τις απειλές που αντιμετωπίζουν, και τα επόμενα χρόνια το πρόγραμμα επεκτάθηκε σε σχολεία όλης της χώρας.

Οι τουρίστες αγκάλιασαν την προσπάθεια των εθελοντών του ΑΡΧΕΛΩΝ και έτσι από το 1986 και έπειτα άρχισε η κανονική λειτουργία εποχικών Σταθμών Ενημέρωσης στην παραλία του Λαγανά (1987) και του Γέρακα (1988). Εθελοντές από το εξωτερικό συμμετείχαν μαζί με τους Έλληνες για πρώτη φορά στα προγράμματα Ζακύνθου το 1987 και το 1988 άρχισε να εφαρμόζεται στη Ζάκυνθο η πρώτη εκστρατεία εξεύρεσης πόρων του Συλλόγου με τίτλο «Υιοθετήστε μία θαλάσσια χελώνα».

Καθώς το διεθνές ενδιαφέρον για τις θαλάσσιες χελώνες μεγάλωνε και άρχισαν έρευνες σε πολλές παραλίες της Μεσογείου, έγινε σαφές ότι στον κόλπο του Λαγανά αναπαράγεται ένας πολύ σημαντικός πληθυσμός της Καρέττα, ο οποίος πρέπει να προστατευθεί αποτελεσματικά.

Για το λόγο αυτό, ο ΑΡΧΕΛΩΝ μαζί με άλλες περιβαλλοντικές Οργανώσεις και τοπικούς φορείς κατέθεσαν κοινές προτάσεις για τη δημιουργία του πρώτου Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Θαλάσσιου Πάρκου στην περιοχή, που ιδρύθηκε τελικά με Προεδρικό Διάταγμα το 1999. Ο ΑΡΧΕΛΩΝ συνέχισε την καταγραφή και την προστασία των φωλιών της Καρέττα σε συνεργασία με τον Φορέα Διαχείρισης του Πάρκου και επίσης συμμετείχε στην εκπροσώπηση των περιβαλλοντικών Οργανώσεων στο Διοικητικό Συμβούλιο του Φορέα. Από το 2021 διαβιβάζει εκθέσεις και στοιχεία στον ΟΦΥΠΕΚΑ, τον αρμόδιο Οργανισμό για το Φυσικό Περιβάλλον και την Κλιματική Αλλαγή και συνεργάζεται με την τοπική Μονάδα Διαχείρισης.

Όλα αυτά τα χρόνια οι ομάδες του ΑΡΧΕΛΩΝ κατέγραφαν τις χελώνες που έκαναν φωλιά στη Ζάκυνθο, ανάμεσά τους και την Γαία, και έτσι φέτος καταφέραμε να πιστοποιήσουμε ότι η χελώνα αυτή, έχει παραμείνει σε αναπαραγωγική ζωή επί 37 χρόνια. Το περιμέναμε ότι φέτος θα καταγραφεί νέο παγκόσμιο ρεκόρ και για αυτό ήμασταν ιδιαίτερα προσεκτικοί. Η φετινή χρονιά μας έδωσε μεγάλη χαρά.

Επί 40 χρόνια λοιπόν ο ΑΡΧΕΛΩΝ σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα και δράσεις για την προστασία, διαχείριση και ανάδειξη των θαλάσσιων χελωνών και των βιοτόπων τους στη Ζάκυνθο. Η προσέλκυση εθελοντών, η εκπαίδευσή τους, η οργάνωση, ο εξοπλισμός και οι υποδομές για την εφαρμογή του προγράμματος της καταγραφής των φωλιών αλλά και της ενημέρωσης του κοινού στη Ζάκυνθο αποτελούν μόνιμη μέριμνά μας.

Υπάρχει μεγάλη προσπάθεια πολλών ανθρώπων πίσω από κάθε καλοκαιρινό πρόγραμμα του ΑΡΧΕΛΩΝ στις παραλίες ωοτοκίας.

Ορισμένοι εθελοντές επισκέπτονται πολύ πρωί τις παραλίες για να καταγράψουν τις νέες φωλιές, να τις προστατεύσουν με πλέγματα και να ελέγξουν αν υπάρχει εκκόλαψη. Άλλοι εθελοντές πλαισιώνουν το Σταθμό ενημέρωσης στην πόλη της Ζακύνθου και το τραπεζάκι για την ευαισθητοποίηση των επισκεπτών στην παραλία Κρυστάλ. Άλλοι εθελοντές κάνουν παρουσιάσεις σε ξενοδοχεία και καραβάκια. Η νυχτερινή παρατήρηση και το μαρκάρισμα των χελωνών γίνονται το βράδυ. Πολλοί από τους εθελοντές είναι φοιτητές, άλλοι κάνουν την πρακτική τους. Άλλοι είναι άνθρωποι ευαισθητοποιημένοι για το περιβάλλον που έχουν χρόνο και όρεξη να προσφέρουν.

Η εξεύρεση οικονομικών πόρων για το πρόγραμμα γίνεται μέσω δωρεών, χορηγιών, «υιοθεσιών» και βέβαια μέσω των εθελοντών, οι οποίοι αφενός καλύπτουν οι ίδιοι τα έξοδα διαβίωσης και ασφάλισής τους, και αφετέρου συμμετέχουν στις δράσεις εξεύρεσης πόρων για το ίδιο το πρόγραμμα.

Είμαστε ευγνώμονες για τις δωρεές και τις «υιοθεσίες» που γίνονται από χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο, καθώς και για τις υπόλοιπες χορηγίες σε είδος ή χρηματικά ποσά που γίνονται από άτομα και επιχειρήσεις που συμπαθούν το έργο μας και το περιβάλλον.

Υπάρχουν οι επιχειρήσεις που τηρούν τα μέτρα προστασίας για τις χελώνες, αλλά και τουριστικοί πράκτορες, όπως η TUI για τα Ιόνια νησιά, που μας ενθαρρύνουν και συνεργάζονται μαζί μας στην ενημέρωση των επισκεπτών. Δεν θα τα καταφέρναμε χωρίς αυτούς.

Το πρόγραμμα της Ζακύνθου έλαβε οικονομική ενίσχυση από το Πράσινο Ταμείο του ΥΠΕΝ για πρώτη φορά το 2020, γεγονός που επέτρεψε στον ΑΡΧΕΛΩΝ να καταγράψει τις φωλιές εκείνη τη δύσκολη περίοδο.

Γενικότερα, ποια είναι η δράση του ΑΡΧΕΛΩΝ στις παραλίες ωοτοκίας της Καρέττα στη χώρα μας;

Με τις δράσεις του ΑΡΧΕΛΩΝ εποπτεύονται από 75 έως 110 χιλιόμετρα ακτής κάθε καλοκαίρι στη Ζάκυνθο, την Κρήτη (Ρέθυμνο, Χανιά, Μεσσαρά) και την Πελοπόννησο (Κοτύχι, Κυπαρισσιακός Κόλπος, Ρωμανός, Κορώνη, Λακωνικός Κόλπος, εκβολές Ευρώτα, ΝΑ Λακωνία). Εκεί διασφαλίζεται η φωλεοποίηση και ωοτοκία των ενηλίκων θηλυκών, η προστασία των φωλιών και η εκκόλαψη των νεοσσών μέχρι την είσοδό τους στη θάλασσα.

Επίσης, στις παραλίες ωοτοκίας, οι ερευνητές του ΑΡΧΕΛΩΝ μεταφέρουν σε ασφαλή σημεία ορισμένες φωλιές που κινδυνεύουν από πλημμυρισμό ή φωτορύπανση για να εκκολαφθούν με ασφάλεια και τοποθετούν προστατευτικό κάλυμμα για να αποφεύγεται η ποδοπάτηση των φωλιών από επισκέπτες και η θήρευσή τους από άγρια ζώα.

Ο ΑΡΧΕΛΩΝ στις δράσεις του συνδυάζει το επιστημονικό έργο με την εθελοντική προσφορά και επιδιώκει με την ενημέρωση και εκπαίδευση να ενεργοποιήσει την κοινωνία για ένα καλύτερο και βιώσιμο πλανήτη.

Φέτος καταγράφεται από τον ΑΡΧΕΛΩΝ υψηλός αριθμός φωλιών σε όλες τις περιοχές ωοτοκίας στην Ελλάδα. Πόσες είναι αυτές οι φωλιές και κατά πόσο αυτό οφείλεται στην ευαισθητοποίηση του κόσμου για την προστασία της χελώνας και του περιβάλλοντός της;

Φέτος, πράγματι διανύουμε μια πολύ καλή χρονιά από πλευράς αριθμού φωλιών. Συγκεκριμένα, έχουν καταγραφεί πάνω από 1800 φωλιές στη Ζάκυνθο (λιγότερες από τον μέγιστο αριθμό φωλιών του 1995), πάνω από 4300 φωλιές στο νότιο Κυπαρισσιακό Κόλπο (ο μεγαλύτερος αριθμός φωλιών που έχει καταγραφεί ποτέ στην περιοχή!), γύρω στις 355 φωλιές στον Λακωνικό Κόλπο, πάνω από 220 φωλιές στο Ρέθυμνο, γύρω στις 300 στα Χανιά και πάνω από 230 στη Μεσσαρά Κρήτης (οι περισσότερες φωλιές που έχουν καταγραφεί στις δύο τελευταίες περιοχές από το 1995.

Ωστόσο, υπάρχουν τεράστιες ετήσιες διακυμάνσεις στους αριθμούς των φωλιών και χρειάζονται μακροχρόνιες καταγραφές σαν αυτές που κάνει ο ΑΡΧΕΛΩΝ εδώ και 40 χρόνια για να φανεί η κατάσταση του πληθυσμού.

Οι απειλές που αντιμετωπίζουν οι θαλάσσιες χελώνες είναι μέρος των περιβαλλοντικών προβλημάτων στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού είναι απαραίτητες για να βρεθούν και να εφαρμοστούν κατάλληλες λύσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, τόσο στις ακτές όσο και στη θάλασσα.

Στους σταθμούς ενημέρωσης του ΑΡΧΕΛΩΝ αλλά και σε παρουσιάσεις που διοργανώνονται συστηματικά σε ξενοδοχεία, παρέχονται πληροφορίες για την βιολογία του είδους και ενημέρωση για τη κατάλληλη συμπεριφορά των επισκεπτών στις παραλίες ωοτοκίας.

Πέρα από την πληροφόρηση του κοινού για τις σωστή συμπεριφορά στις παραλίες ωοτοκίας, οι ευαισθητοποιημένοι πολίτες συνεισφέρουν έμπρακτα στην προστασία των φωλιών μέσω μίας συμβολικής υιοθεσίας. Πολλοί άνθρωποι που συναντούν δηλαδή τους εθελοντές του ΑΡΧΕΛΩΝ και συγκινούνται από το έργο τους αποφασίζουν να υιοθετήσουν μία φωλιά, μία μητέρα Καρέττα ή ένα χελωνάκι καλύπτοντας έτσι τα έξοδα προστασίας του για όλη τη σεζόν! Η υποστήριξη του κόσμου είναι ο λόγος που μπορούμε να βρισκόμαστε κάθε χρόνο στις παραλίες και να συνεχίζουμε το έργο μας.

Πόσοι εθελοντές δρουν τους καλοκαιρινούς μήνες στις ελληνικές παραλίες; Πώς μπορεί κάποιος να γίνει εθελοντής;

Κάθε επιτυχία, κάθε ρεκόρ και κάθε κομμάτι του έργου του ΑΡΧΕΛΩΝ κρύβει πίσω της την ατέλειωτη σκυταλοδρομία των χιλιάδων εθελοντών, που ακούραστα όλα αυτά τα χρόνια ταξίδεψαν απ’ όλα τα μέρη της γης για να βρεθούν σε μια ελληνική παραλία και να προστατέψουν τις χελώνες.

Περίπου 400 εθελοντές (χωρίς απαραίτητα επιστημονικές γνώσεις αλλά απαραίτητα με πολύ μεράκι) κατασκηνώνουν κοντά στις παραλίες ωοτοκίας του ΑΡΧΕΛΩΝ κάθε καλοκαίρι και μαθαίνουν να καταγράφουν και να προστατεύουν φωλιές και χελωνάκια.

Όποιος θέλει να συμμετέχει δεν έχει παρά να συμπληρώσει μία διαδικτυακή αίτηση στην ιστοσελίδα μας: https://archelon.gr/volunteer

Τι άλλο μπορεί να κάνει ο κόσμος για να βοηθήσει;

Υποστήριξε τον ΑΡΧΕΛΩΝ υιοθετώντας μία μητέρα χελώνα μία φωλιά ή ένα χελωνάκι: https://archelon.gr/support-us

Έλα να μας γνωρίσεις από κοντά κάνοντας μία επίσκεψη στο Κέντρο Διάσωσης Θαλάσσιων Χελωνών στη Γλυφάδα ή κάνοντας ένα περίπατο μαζί με τους εθελοντές του ΑΡΧΕΛΩΝ στο Ρέθυμνο, την Κυπαρισσία ή τον λακωνικό Κόλπο: https://archelon.gr/support-us/visit