HELMEPA: 40 χρόνια δράσεων για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος

«Μαζί μπορούμε να σώσουμε τις θάλασσες μας» είναι το κεντρικό σύνθημα της Ελληνικής Ένωσης Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος – HELMEPA, για την πολυδιάστατη δράση της οποίας μίλησε με συνέντευξή της στο Act for Earth του CNN Greece η κυρία Ευδοκία Γερασίμου, υπεύθυνη Επικοινωνίας και ΜΜΕ.

Χαρακτηρίζοντας την οργάνωση «γέννημα-θρέμμα της ελληνικής ναυτιλίας», τονίζει πως «αποτελεί μια πρότυπη ανοιχτή συμμετοχική πλατφόρμα συνεργασίας που πρωτοστατεί στην προαγωγή και προώθηση των αξιών που συνδέονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη και αειφορία, με σκοπό την προστασία του θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος και την ασφάλεια στη θάλασσα».

Με καινοτόμα προγράμματα που καλλιεργούν την περιβαλλοντική συνείδηση, η HELMEPA δίνει έμφαση στα παιδιά, που από την ηλικία των πέντε ετών και άνω μπορούν να λάβουν μέρος στις δράσεις της - με σύμμαχο πάντα τον εμβληματικό Γλάρο.

Η κ. Γερασίμου επισημαίνει με έμφαση πως είναι ανάγκη όλοι να ενεργήσουμε εδώ και τώρα για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος:

H υποβάθμιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος μπορεί να αντιστραφεί εάν και εφόσον υπάρξει ευρύτερη ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και δέσμευση όλων των εμπλεκομένων φορέων δηλαδή της βιομηχανίας, των κυβερνήσεων και της κοινωνίας των πολιτών για αποτελεσματική δράση και ευρεία συνέργεια στο πλαίσιο ενός αυστηρού νομοθετικού πλαισίου προστασίας των θαλάσσιων και ωκεάνιων πόρων.

Μία από τις πλέον εμβληματικές και καταξιωμένες δράσεις που διοργανώνει η HELMEPA είναι ο καθαρισμός των ελληνικών ακτών: «Το 2021, εν μέσω πανδημίας, καταγράψαμε ρεκόρ καθαρισμών ακτών στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Εθελοντικού Καθαρισμού Ακτών, που συντονίζει η HELMEPA στην Ελλάδα για 31 έτη. Συγκεκριμένα οργανώθηκαν 196 καθαρισμοί σε όλη τη χώρα, καλύπτοντας 130 χιλιόμετρα ακτογραμμής, με την εθελοντική και ενεργό συμμετοχή περίπου 5.500 πολιτών. Συνολικά συλλέχθηκαν 283.831 απορρίμματα συνολικού βάρους 19,5 τόνων», αναφέρει η κ. Γερασίμου χαρακτηριστικά.

Αξίζει να σημειωθεί πως φέτος η HELMEPA συμπληρώνει 40 χρόνια πολυδιάστατης δράσης και συλλογικής προσφοράς, από την ίδρυσή της το 1982.

Ολόκληρη η συνέντευξη της κυρίας Ευδοκίας Γερασίμου, υπεύθυνης Επικοινωνίας & ΜΜΕ της HELMEPA στο Act for Earth:

Η HELMEPA είναι μία από τις πιο ιστορικές, πλέον, περιβαλλοντικές οργανώσεις στην Ελλάδα. Ο «γλάρος» της HELMEPA είναι ίσως μία από τις πιο αναγνωρίσιμες «μορφές» της προσπάθειας για την προστασία των ακτών και των θαλασσών μας. Περιγράψτε μας το αντικείμενό της και τον σκοπό της λειτουργίας της.

Με 250.000+ εθελοντές, εκ των οποίων 125.000 μαθητές και 7.700 εκπαιδευτικοί και ένα συνεχώς αναπτυσσόμενο δίκτυο Μελών που αποτελείται από 14,000+ ναυτικούς, 240+ εταιρείες/οργανισμούς και ~2,000 πλοία, η Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος – HELMEPA, γέννημα-θρέμμα της ελληνικής ναυτιλίας, αποτελεί μια πρότυπη ανοιχτή συμμετοχική πλατφόρμα συνεργασίας που πρωτοστατεί στην προαγωγή και προώθηση των αξιών που συνδέονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη και αειφορία, με σκοπό την προστασία του θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος και την ασφάλεια στη θάλασσα.

Το επιστημονικό και εξειδικευμένο προσωπικό της σχεδιάζει καινοτόμα προγράμματα που καλλιεργούν την περιβαλλοντική συνείδηση, ξεκινώντας από την παιδική μας ηλικία (5 ετών και άνω) με σύμμαχο τον εμβληματικό Γλάρο της HELMEPA, καθώς και περιβαλλοντικές (κινητές – μόνιμες) εκθέσεις, εργαστήρια βιώσιμης ανάπτυξης, καθαρισμούς βυθού και ακτών -συλλέγοντας σε ετήσια βάση 200.000 αντικείμενα-, και πολλές καινοτόμες δράσεις πληροφόρησης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, σε όλη την Ελλάδα, που καταγράφουν άμεσα θετικά αποτελέσματα στο πεδίο.

Φέτος η HELMEPA εορτάζει 40 χρόνια πολυδιάστατης δράσης και συλλογικής προσφοράς. Με οδηγό και φάρο το όραμα των πρωτοπόρων ιδρυτών της όπου το 1982, σε μια πρωτοφανή κίνηση για την εποχή, με την περιβαλλοντική καλλιέργεια και τις προκλήσεις να μην είναι όσο επιτακτικές είναι σήμερα, δεσμεύθηκαν να αναλάβουν δράση για την υγεία των θαλασσών και των ακτών μας, σε μια συλλογική επιθυμία να κληροδοτήσουν στις επόμενες γενιές μια αναπτυξιακή πορεία που είναι βιώσιμη, με αφετηρία την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Σκοπός μας ήταν και παραμένει να σώσουμε τις θάλασσες.

Ποιες είναι οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η οργάνωση για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος;

Η HELMEPA αναλαμβάνει σειρά πρωτοβουλιών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, για τη ναυτιλιακή κοινότητα και μαζί με αυτή, για ολόκληρη την κοινωνία.

Η Ναυτιλιακή Επιμόρφωση (Refresher Training Program) που προσφέρουμε σηματοδοτεί μια μοναδική στο είδος της πρακτική που καλλιεργεί τον εθελοντικό διαμοιρασμό εμπειρίας και τεχνογνωσίας με πολύ-θεματικό και εξειδικευμένο υλικό. Παράλληλα, εκπαιδευτικός πυλώνας για τη HELMEPA αποτελεί και η ασφάλεια στη θάλασσα με προγράμματα με την υποστήριξη του Lloyd’s Register Foundation. Ως Τεχνικός Σύμβουλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στις τακτικές συνεδριάσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) η HELMEPA συμβάλει στην υιοθέτηση της Στρατηγικής για τη Μείωση των Αερίων Θερμοκηπίου από τα Πλοία. Παράλληλα συμβάλλει στην απανθρακοποίηση της ναυτιλίας μέσα από την ενεργό συμμετοχή της στη διεθνή πρωτοβουλία Getting to Zero Coalition.

Με επιμορφωτικά προγράμματα με την υποστήριξη του Πράσινου Ταμείου καλούμε τους επαγγελματίες της θάλασσας να προστατέψουν το «σπίτι» τους (Sea Guardians), να υιοθετήσουν καλές πρακτικές ενώ παράλληλα ενθαρρύνουμε την επιστήμη των πολιτών.

Στηρίζουμε τους νέους και αναδεικνύουμε τις προοπτικές απασχόλησης στη Γαλάζια Οικονομία με το πρόγραμμα Blue Generation Project από τον Χρηματοδοτικό Μηχανισμό Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (EEA and Norway Grants Fund for Youth Employment).

Με γνώμονα την εκπαίδευση της νέας γενιάς (youth), δημιουργήθηκε η εκπαιδευτική σειρά «Βουτιά στη Γνώση» σε συνεργασία με την SQLearn και πλέον συμπεριλαμβάνεται στα εργαστήρια Δεξιοτήτων του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Παράλληλα, ενημερωτικό υλικό (τα Γλαρόπουλα, το Πλαστικό μου Αποτύπωμα) με παιχνίδια και περιβαλλοντικές δραστηριότητες (edutainment) διοχετεύεται στα Μέλη της Παιδικής HELMEPA.

Τέλος, σχεδιάζουμε και οργανώνουμε εργαστήρια βιώσιμης ανάπτυξης (SDGs Labs) για όλα μας τα Μέλη, την εκπαιδευτική κοινότητα και ειδικότερα τους νέους, σε όλη την ελληνική επικράτεια.

Ο διεθνής αντίκτυπος της HELMEPA αναδεικνύεται και από το γεγονός ότι η πρωτοποριακή Διακήρυξη Εθελοντικής Δέσμευσης των ιδρυτών της «Να Σώσουμε τις Θάλασσες», οδήγησε στην ίδρυση αντίστοιχων MEPAs και στις ΗΠΑ, την Κύπρο, Ουκρανία, Ουρουγουάη και Τουρκία. Όλες αυτές οι αναγνωρισμένες οργανώσεις συνεργάζονται στενά ως μέλη της Διεθνούς Ένωσης Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (INTERMEPA), με κεντρική γραμματεία τη HELMEPA.

Η HELMEPA διαθέτει και παιδικό τμήμα, την Παιδική HELMEPA, αποδεικνύοντας ότι πιστεύει στη δύναμη των παιδιών για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Πώς γίνεται αυτό;

Από τη σύστασή της, η HELMEPA έδωσε ειδικό βάρος στη νέα γενιά, μέσα από το πρόγραμμα της Παιδικής HELMEPA (παιδιά 5-11 ετών), των Ναυτίλων (12-18 ετών) και πιο πρόσφατα τη δημιουργία των Youth Ambassadors (νέοι 15+ ετών).

Με την έγκριση και υποστήριξη του Υπουργείου Παιδείας & Θρησκευμάτων η HELMEPA προσφέρει από το 1993 στην εκπαιδευτική κοινότητα το πρόγραμμα με στόχο να αναδείξει την αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπου και θάλασσας, να ενισχύσει τη γνώση εκπαιδευτικών και μαθητών για τους ωκεανούς και να τους ενθαρρύνει να αναλάβουν ενεργό ρόλο σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Περισσότεροι από 133.000 μαθητές/τριες δημοτικού έχουν αναδειχθεί σε «Γλαρόπουλα», δηλαδή βοηθούς του Γλάρου της HELMEPA, πραγματοποιώντας από κοινού 40.000+ περιβαλλοντικές δράσεις, υπό την καθοδήγηση εθελοντών εκπαιδευτικών, ενώ επιπλέον 242.000 μαθητές έχουν επισκεφτεί τις περιβαλλοντικές μας εκθέσεις.

Με στόχο τη μέγιστη διάχυση γνώσης σε όλους, χωρίς αποκλεισμούς, σχεδιάζουμε καινοτόμες βιωματικές, διαδραστικές, περιβαλλοντικές δράσεις που καλλιεργούν παράλληλα τις ήπιες δεξιότητες (soft skills) από μικρή ηλικία.

Οι δράσεις των μικρών εθελοντών (διαγωνισμοί ζωγραφικής, καθαρισμοί ακτών, μηνύματα ευαισθητοποίησης) έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις τοπικές κοινωνίες και συμβάλλουν σημαντικά στην υιοθέτηση καλών συνηθειών (ειδικότερα από τους ενήλικες) με όφελος την υγεία του πλανήτη.

Ποια αξιολογείτε ως τη σημαντικότερη ανάγκη που έχει το θαλάσσιο περιβάλλον της χώρας μας σήμερα και πώς εκτιμάτε ότι θα εξελιχθεί τα επόμενα χρόνια;

Οι βλάβες που προκαλούν οι περιβαλλοντικές πιέσεις που δέχεται το θαλάσσιο περιβάλλον από την ανθρώπινη δραστηριότητα θέτουν σε κίνδυνο τη δομή και τη λειτουργία του. Ο πλανήτης μας σήμερα αντιμετωπίζει περιβαλλοντικές και κλιματικές προκλήσεις, οι οποίες απειλούν την ευημερία όλων μας.

H υποβάθμιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος μπορεί να αντιστραφεί εάν και εφόσον υπάρξει ευρύτερη ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και δέσμευση όλων των εμπλεκομένων φορέων δηλαδή της βιομηχανίας, των κυβερνήσεων και της κοινωνίας των πολιτών για αποτελεσματική δράση και ευρεία συνέργεια στο πλαίσιο ενός αυστηρού νομοθετικού πλαισίου προστασίας των θαλάσσιων και ωκεάνιων πόρων. Σε αυτό αποσκοπεί και η δράση της HELMEPA στους τομείς της ναυτιλιακής επιμόρφωσης και της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ενημέρωσης στην Ελλάδα και το εξωτερικό τα τελευταία 40 χρόνια.

Για τη διασφάλιση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, πρέπει να αντιληφθούμε ότι το περιβάλλον, η οικονομία και η κοινωνία μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένα κομμάτια της οντότητας μας.

Θεωρείτε, βάσει της εμπειρίας της HELMEPA, πως το τελευταίο διάστημα ειδικά, το περιβάλλον και η προστασία του έχει ανέλθει στις προτεραιότητες των Ελλήνων πολιτών; Διαπιστώνετε τυχόν μεγαλύτερη διάθεση να προσφέρει ο κάθε πολίτης αυτό που μπορεί για την προστασία της φύσης;

Παρατηρούμε μια συνεχή αφύπνιση, διάθεση για ενημέρωση και ανάληψη δράσης για την προστασία του περιβάλλοντος εν γένει, με τη νέα γενιά να δείχνει το δρόμο. Παράλληλα, ο εθελοντισμός καλλιεργείται συνεχώς και η βιωματική εμπειρία της προσφοράς και δράσης στο πεδίο ενισχύει σημαντικά τη διαμόρφωση νέας νοοτροπία, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.

Τα τελευταία χρόνια, η ενημέρωση και πληροφόρηση των πολιτών για την προστασία της φύσης είναι πιο έντονη, καθώς τα περιβαλλοντικά ζητήματα ιεραρχούνται στις κορυφαίες προκλήσεις που καλούμαστε ως κοινωνία να αντιμετωπίσουμε.

Από τη μεριά μας, επενδύουμε σημαντικά στην κατανόηση των προκλήσεων και γενικότερα των εννοιών. Χωρίς να θέλουμε να προβάλλουμε το φόβο, την καταστροφή και την απαισιοδοξία, επιθυμούμε να βοηθήσουμε στην κατανόηση της κατάστασης, ανά περίπτωση, και να εστιάσουμε στις κατευθύνσεις και λύσεις, δηλαδή στο «πώς» θα τις διαχειριστούμε, μετριάσουμε, επιλύσουμε.

Θα ήθελα, τέλος, να σταθούμε στον εθελοντικό καθαρισμό ακτών, που διοργανώνει η HELMEPA στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως. Πώς εξελίχθηκε το πρόγραμμα φέτος, εν μέσω πανδημίας;

Το 2021, εν μέσω πανδημίας, καταγράψαμε ρεκόρ καθαρισμών ακτών στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Εθελοντικού Καθαρισμού Ακτών, που συντονίζει η HELMEPA στην Ελλάδα για 31 έτη. Συγκεκριμένα οργανώθηκαν 196 καθαρισμοί σε όλη τη χώρα, καλύπτοντας 130 χιλιόμετρα ακτογραμμής, με την εθελοντική και ενεργό συμμετοχή περίπου 5.500 πολιτών. Συνολικά συλλέχθηκαν 283.831 απορρίμματα συνολικού βάρους 19,5 τόνων, με τα αποτσίγαρα και τα πλαστικά μιας χρήσης, για ακόμα μια χρονιά, να καταλαμβάνουν τις πρώτες (αρνητικές) θέσεις στα 10 πολυπληθέστερα απορρίμματα που βρέθηκαν φέτος στις ελληνικές ακτές.

Η Νέας Γενιά δίνει δυναμικό «παρών» στις εκστρατείες μας, ενώ παράλληλα η ναυτιλιακή κοινότητα, οι εταιρείες-Μέλη, καθώς και επιχειρήσεις και οργανισμοί που μας στηρίζουν πραγματοποίησαν δράσεις με σημαντικό κοινωνικό και μετρήσιμο αντίκτυπο, αναδεικνύοντας το υψηλό επίπεδο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.

Μαζί μπορούμε να σώσουμε τις θάλασσες. Η θάλασσα είναι ζωή.