Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους: Και όμως, η επιβίωσή μας, εξαρτάται από το έδαφος!

H υποβάθμιση των εδαφών είναι ένα περιβαλλοντικό ζήτημα που σπάνια απασχολεί το δημόσιο διάλογο, όμως πλέον ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων του ΟΗΕ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, καλώντας πολίτες και κυβερνήσεις σε δράση για τη διάσωση αυτού του πολύτιμου φυσικού πόρου.

Η επιβίωση της ανθρωπότητας εξαρτάται άμεσα από την υγεία του εδάφους. Το έδαφος είναι εξίσου σημαντικό με τον αέρα που αναπνέουμε και το νερό που πίνουμε, καθώς υποστηρίζει την παραγωγή τροφίμων, αλλά και μία σειρά σημαντικών οικολογικών υπηρεσιών. Μεταξύ άλλων, το έδαφος απορροφά τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, ανακυκλώνει πολύτιμα θρεπτικά συστατικά και οργανικά απόβλητα, συγκρατεί και φιλτράρει το νερό ρυθμίζοντας την κατανομή του στην επιφάνεια της Γης.

Το υγιές έδαφος είναι σπουδαίος σύμμαχος στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όμως οι ρυθμοί αναγέννησης του είναι δυσανάλογα αργοί σε σχέση με τον ρυθμό απώλειάς του: Απαιτούνται περίπου 2.000 χρόνια για να δημιουργηθούν 10 εκατοστά εδάφους όμως μία δυνατή βροχή μπορεί να παρασύρει και να απομακρύνει τεράστιες ποσότητες επιφανειακού χώματος, μέσα σε μόλις λίγα λεπτά!

Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, το 33% των εδαφών του πλανήτη έχουν ήδη υποβαθμιστεί λόγω διάβρωσης, ενώ με τους τρέχοντες ρυθμούς υπολογίζεται πως μέχρι το 2050 θα έχουμε χάσει το 50% των καλλιεργήσιμων εδαφών.

Πρόκειται για ένα εφιαλτικό σενάριο, αν αναλογιστεί κανείς ότι ήδη σήμερα περισσότερο από 1 δισ. άνθρωποι πηγαίνουν κάθε βράδυ για ύπνο πεινασμένοι. Σε έναν κόσμο των 9 δισ. ανθρώπων, η ραγδαία μείωση της διαθέσιμης γης για την παραγωγή τροφίμων θέτει σε κίνδυνο την ίδια την επιβίωση της ανθρωπότητας.

Η διάβρωση του εδάφους αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η γεωργία στη χώρα μας, αλλά και μία άμεση απειλή για μεγάλο μήκος της ελληνικής ακτογραμμής. Καθώς η κλιματική αλλαγή αυξάνει την ένταση και τη συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων, τεράστιες εκτάσεις γόνιμου εδάφους εκτίθενται στον κίνδυνο της διάβρωσης. Πρόσφατη δορυφορική λήψη της κατάστασης στην Κινέτα αποτυπώνει με τον πιο γλαφυρό τρόπο πώς το φαινόμενο της διάβρωσης επηρεάζει τις ζωές μας, καθώς ο συνδυασμός δασικής πυρκαγιάς και έντονης βροχόπτωσης προκάλεσε σοβαρές κατολισθήσεις πάνω σε κατοικημένη περιοχή. Εδάφη που θα μπορούσαν να φιλοξενούν πλούσια βιοποικιλότητα, αποτελώντας πηγή πλούτου για την τοπική οικονομία, χάνονται στο βυθό της θάλασσας, καθώς στο πέρασμα τους τα ρέματα καταστρέφουν δημόσιες υποδομές και ιδιωτικές περιουσίες.

Με τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους, ο ΟΗΕ τονίζει πως οι λύσεις απαιτούν αλλαγή από το επίπεδο των καθημερινών συνηθειών έως το επίπεδο χάραξης πολιτικής. Γι’ αυτό, καλεί τις κυβερνήσεις του κόσμου να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των εδαφών, τη βιώσιμη διαχείριση της γης και την αναγεννητική γεωργία. Η προώθηση της κομποστοποίησης για τη δημιουργία εδάφους σε επίπεδο νοικοκυριού, οι μαζικές φυτεύσεις δέντρων σε πλαγιές και αστικές περιοχές, τα κίνητρα για την προώθηση της βιολογικής γεωργίας αλλά και νέα υλικά για την κατασκευή δημοσίων έργων υποδομής είναι μόνο από λίγες από τις φυσικές λύσεις που προτείνονται για την προστασία του εδάφους.

Καθώς οι φωνές για την ανάληψη συλλογικής δράσης για τα εδάφη αυξάνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στην Ελλάδα ξεχωρίζει το εγχείρημα «Κοινό Έδαφος για την Αειφορία» το οποίο υλοποιείται αυτή την περίοδο στο νομό Έβρου με χρηματοδότηση από το μέτρο «Καινοτόμες Δράσεις με τους πολίτες» του Πράσινου Ταμείου. Μέσα από μία σειρά Συζητήσεων Υπαίθρου σε αγροτικές κοινότητες, εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά και εφήβους και ενημερωτικές δράσεις, το Κοινό Έδαφος αναδεικνύει τη σημασία του εδάφους για την αγροτική παραγωγή, την προσαρμογή και τη μετρίαση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, αλλά και την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού.

Στο ενημερωτικό βίντεο που δημοσίευσε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους, το Κοινό Έδαφος εφιστά την προσοχή μας στο γεγονός ότι το έδαφος είναι ένας περιορισμένος και περατός φυσικός πόρος, από τον οποίο εξαρτάται η επιβίωση μας και άρα χρήζει φροντίδας και προστασίας.

Ας το δούμε, ας το κοινοποιήσουμε, ας προβληματιστούμε και ας αναλάβουμε δράση, ώστε να μην χάσουμε τη γη κάτω από τα πόδια μας:

To έργο «ΚΟΙΝΟ ΕΔΑΦΟΣ για την αειφορία», χρηματοδοτείται από το Πράσινο Ταμείο.