Τα σκληρά μέτρα που ξεκλειδώνουν την ανακεφαλαιοποίηση

Για να αποσπάσει την έγκριση των ΔΝΤ, ΕΚΤ και ΕΕ η κυβέρνηση πρέπει να επιταχύνει τις αλλαγές στον τραπεζικό τομέα και ειδικά στα «κόκκινα» δάνεια, ενώ καλείται να επιφέρει σημαντικές αλλαγές και στον τρόπο είσπραξης ληξιπροθέσμων οφειλών προς το Δημόσιο.

Ήδη το νομοσχέδιο με τα πρώτα προαπαιτούμενα έδωσε μια «γεύση» για το τι πρόκειται να ακολουθήσει τις επόμενες εβδομάδες. Το γεγονός, δε, ότι οι πολιτικές αντιδράσεις στους κόλπους της συγκυβέρνησης είναι έντονες δείχνει πως η ψήφιση των μέτρων θα δοκιμάσει τις αντοχές ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ. Δεν είναι τυχαίο ότι λίγα 24ωρα πριν ψηφισθεί το «βαρύ» πολυνομοσχέδιο θα έλθει στην Αθήνα ο Γάλλος Επίτροπος αρμόδιος για τις Οικονομικές και Νομισματικές Υποθέσεις, Πιέρ Μοσκοβισί. Η κίνηση αυτή θεωρείται από αρκετούς ως στήριξη της κυβέρνησης ενώ τέτοια θα πρέπει να θεωρείται και η επικείμενη επίσκεψη του Γάλλου Πρόεδρου Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος θα βρεθεί στην Αθήνα την επομένη εβδομάδα.

Δεδομένου ότι το προσχέδιο του Προϋπολογισμού 2016 έχει συνταχθεί με την παραδοχή λήψης νέων δημοσιονομικών μέτρων 4,6 δισ. ευρώ στην συνέχεια των δημοσιονομικών εξοικονομήσεων 2 δισ. ευρώ του 2015, η ελληνική οικονομία θα δοκιμασθεί τους επομένους μήνες από νέες φορολογικές επιβαρύνσεις αλλά και περικοπές στις συντάξεις. Αναλυτικότερα:

1. ΦΠΑ το βαρύ πυροβολικό των φόρων

Στη φορολογία οι πρώτες επιβαρύνσεις έγιναν ήδη αισθητές από την αύξηση της φορολογίας στα εισοδήματα από ενοίκια στο 15% (από 11%) για εισόδημα έως 12.000 ευρώ και στο 35% (από 33%) για εισόδημα πάνω από 12.000 ευρώ. Από το μέτρο αυτό αναμένονται έσοδα 200 εκατ. ευρώ, οι αυξημένοι δε συντελεστές θα ισχύσουν αναδρομικά από 1η Ιανουαρίου 2015 και θα επιβληθούν και στους ιδιοκτήτες που δεν έχουν εισπράξει τα μισθώματα από τους ενοικιαστές τους!

Ωστόσο, το «βαρύ πυροβολικό» των φόρων θα κάνει την εμφάνιση του - υπό μορφή νομοσχεδίου- στη Βουλή τον επόμενο μήνα. Από την αναμόρφωση του Κώδικα ΦΠΑ (περιλαμβάνεται και η σταδιακή κατάργηση της έκπτωσης στα νησιά κ.λπ.) αναμένονται 1,417 δισ. ευρώ, από την αναμόρφωση των συντελεστών στην ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης 301,0 εκατ. ευρώ, από την αύξηση συντελεστών στο φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων αναμένονται 361,0 εκατ. ευρώ, από την αύξηση των συντελεστών στο φόρο ασφαλίστρων έσοδα 63,6 εκατ. ευρώ, ενώ από αύξηση της προκαταβολής φόρου εισοδήματος στα νομικά πρόσωπα, στους ελεύθερους επαγγελματίες και στους αγρότες αναμένονται έσοδα 320 εκατ. ευρώ περίπου.

2. Νέα χρονιά, νέο ασφαλιστικό

Στο ασφαλιστικό οι αλλαγές αναμένεται να ανατρέψουν τα πλάνα πολλών ασφαλισμένων που ήταν κοντά στη σύνταξη, αλλά και τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς πολλών συνταξιούχων που θα δουν τις συντάξεις τους να μειώνονται αισθητά. Σύμφωνα με το προσχέδιο του Προϋπολογισμού, οι σχετικές δαπάνες για ασφάλιση, περίθαλψη και κοινωνική προστασία προβλέπεται ότι θα διαμορφωθούν σε 13,79 δισ. ευρώ το 2016. Σημαντική δε εξοικονόμηση θα προέλθει από το ασφαλιστικό.

Το πολυνομοσχέδιο που κατατέθηκε χθες στη Βουλή προβλέπει μείωση σύνταξης από 1,5% έως 5% στους δημοσίους υπαλλήλους που βγαίνουν στη σύνταξη. Ακόμη, προβλέπεται αναδρομικά, από την 1η Σεπτεμβρίου 2015 (μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2018), το τέλος κάθε οικονομικής υποστήριξης του ΕΤΕΑ αλλά και του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων από το Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ). Με το πολυνομοσχέδιο επέρχεται αύξηση ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από τις 19 Αυγούστου 2015 και έως το 2022, αλλά και πέναλτι επιπλέον μείωσης 10% στη σύνταξη όσων συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα από την προβλεπόμενη ηλικία. Οι περικοπές συντάξεων, όμως, δεν σταματούν εδώ.

Ο υπουργός Εργασίας, Γιώργος Κατρούγκαλος θα λάβει στις 15 Οκτωβρίου το πόρισμα της «Επιτροπής Σοφών» για το ασφαλιστικό από το οποίο αναμένεται να προκύψουν ακόμη περισσότερες και μονιμότερες παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό με στόχο αυτό να καταστεί οικονομικά βιώσιμο. Οι αλλαγές αυτές θα ψηφισθούν μέσα στο Νοέμβριο για να εφαρμοσθούν έως τον Ιανουάριο. Τότε θα ξεκινήσει, άλλωστε, και η σταδιακή κατάργηση του επιδόματος αλληλεγγύης (EKAΣ) για τους συνταξιούχους που έχουν «υψηλές» συντάξεις.

Οι αλλαγές στο ασφαλιστικό αναμένεται να ψηφισθούν το Νοέμβριο και να εφαρμοστούν στις αρχές του 2015

3. Αλλαγές στις 100 δόσεις

Οι παρεμβάσεις που επέβαλαν οι θεσμοί στις 100 δόσεις αποτελούν μια «πληγή» για την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνον διότι ήταν εκείνη που προώθησε τη «γαλαντόμο» ρύθμιση, αλλά διότι με τις ευνοϊκές διατάξεις είχε καταφέρει να περιορίσει το ρυθμό αύξησης των ληξιπροθέσμων φορολογικών χρεών που πλέον αγγίζουν τα 80 δισ. ευρώ. Μόνον από την αρχή του 2015 εκτιμάται πως οι ληξιπρόθεσμες φορολογικές οφειλές έχουν αγγίξει τα 7,5 δισ. ευρώ, ωστόσο αναμένεται να ξεπεράσουν τα 9 δισ. ευρώ στο σύνολο του έτους, δεδομένης της οικονομικής αδυναμίας των φορολογουμένων να ανταποκριθούν στην υπερ-φορολόγηση.

Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, στη ρύθμιση των 100 δόσεων εντάχθηκαν περίπου 880.000 οφειλέτες, κυρίως φυσικά πρόσωπα. Το συνολικό ποσό που εντάχθηκε στη ρύθμιση ανήλθε στα 6,2 δισ. ευρώ από τα οποία έχουν ήδη εισπραχθεί πάνω από 900 εκατ. ευρώ. Με το πολυνομοσχέδιο που κατατέθηκε χθες στη Βουλή επέρχεται διπλή αλλαγή για τους οφειλέτες που εντάχθηκαν στη ρύθμιση των 100 δόσεων, καθώς όχι μόνο θα πρέπει να εξοφλούν και τις τρέχουσες υποχρεώσεις προκειμένου να διατηρηθούν εντός ρύθμισης, αλλά θα πρέπει να το κάνουν και ταχύτερα από ότι προβλεπόταν μέχρι τώρα. Για να μπορούν οι εν λόγω οφειλέτες, να διατηρήσουν την απαλλαγή και να μην επιβαρυνθούν με επιτόκιο 5,05% από εδώ και πέρα, εφόσον χρωστούν στα ασφαλιστικά ταμεία θα πρέπει μέχρι αύριο 14 Οκτωβρίου, να πάνε στο Ταμείο τους με τα εκκαθαριστικά της εφορίας και να αποδείξουν ότι χρωστούν τα μισά και πλέον από τα εισοδήματα που δήλωσαν και δεν έχουν ακίνητα αξίας άνω των 150.000 ευρώ.

Με το νέο αυξημένο επιτόκιο του 5,05% όσοι είναι στη ρύθμιση των 100 δόσεων επιβαρύνονται έως και 28,73 ευρώ το μήνα εφόσον ρυθμίζουν χρέη ως 50.000 ευρώ. Το βασικό γεγονός είναι ότι εκατοντάδες χιλιάδες οφειλέτες που είχαν μπει στη ρύθμιση θα πληρώσουν αυξημένα ποσά σε σχέση με αυτά που αρχικά είχαν υπολογίσει, ενώ πολλοί εξ αυτών θα χάσουν τη ρύθμιση λόγω οικονομικής αδυναμίας.

4. Ανοιχτό το θέμα "κόκκινων δανείων"

Το τι θα ισχύσει με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι ένα από τα προαπαιτούμενα του Μνημονίου που έχει σοβαρές κοινωνικές διαστάσεις. Αν και μια κατεύθυνση πολιτικής είναι να δοθούν κίνητρα στους υπερήμερους δανειολήπτες να αποπληρώσουν με ευνοϊκότερους όρους τις οφειλές τους, μια άλλη κατεύθυνση στην οποία πιέζουν οι πιστωτές είναι να πωληθούν κόκκινα στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια σε ξένα funds. Ο υπουργός Ανάπτυξης Γιώργος Σταθάκης, ο οποίος έχει ταχθεί προς την κατεύθυνση της ενεργητικής διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων, αναφερόμενος χθες στο ζήτημα είπε πως αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς. Μάλιστα, αν και ο ίδιος είχε προσδιορίσει τις σχετικές νομοθετικές αλλαγές για τα τέλη του μήνα, τελικά χθες τις μετέθεσε για αργότερα. Το γεγονός είναι πως τα μη εξυπηρετούμενα και καθυστερούμενα δάνεια φτάνουν πλέον στα 100 δισ. ευρώ και πως οι θεσμοί θεωρούν πως με περιμετρικές αλλαγές στο «νόμο Κατσέλη» και στο «νόμο Δένδια» οι τραπεζικοί ισολογισμοί δεν θα εξυγιανθούν από το συγκεκριμένο βάρος.

5. Δύο δισ. από αποκαρτικοποιήσεις

Οι αποκρατικοποιήσεις είναι ένας ακόμη κρίσιμος τομέας του προγράμματος από τον οποίο θα κριθεί η προσέλκυση επενδύσεων και η ταχύτητα επανεκκίνησης της οικονομίας. Το προσχέδιο κρατικού προϋπολογισμού για το 2016 προβλέπει έσοδα ύψους 2 δισ. ευρώ από τις αποκρατικοποιήσεις, εκ των οποίων τα 1,23 δισ. ευρώ θα προέλθουν από την αποκρατικοποίηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων. Για το επόμενο διάστημα αναμένονται οι ιδιωτικοποιήσεις των Αστέρα Βουλιαγμένης, ΔΕΣΦΑ, ΟΔΙΕ,ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ΕΕΣΣΤΥ και ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ, ενώ άμεσα αναμένεται να ξεκαθαρίσει και το τι θα ισχύσει με τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ).

Στην Αθήνα βρίσκεται ήδη κλιμάκιο των θεσμών επιφορτισμένο για τα ενεργειακά το οποίο συζητά τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό του ΑΔΜΗΕ από τη ΔΕΗ. Η κυβέρνηση φέρεται να έχει προτείνει στους πιστωτές τη δημιουργία μιας νέας εταιρείας στην οποία θα περάσει όλο το κομμάτι της διαχείρισης της αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας και στην οποία το πλειοψηφικό πακέτο θα ανήκει στο Δημόσιο. Η εν λόγω εταιρεία θα προικοδοτηθεί με το κέντρο κατανομής του Αγίου Στεφάνου, που σήμερα ανήκει στον ΑΔΜΗΕ και το οποίο καθορίζει ποιες μονάδες παραγωγής ενέργειας συμμετέχουν στην ημερήσια αγορά.

Μια κρίσιμη αποκρατικοποίηση που θα κριθεί στις αρχές του 2016 είναι αυτή του Ελληνικού. Πιστωτές και ΤΑΙΠΕΔ επιμένουν η διαδικασία να προχωρήσει άμεσα, ωστόσο ήδη εκ μέρους κυβερνητικών στελεχών έχουν εκφρασθεί αντιρρήσεις για το μοντέλο παραχώρησης που προωθείται - και το τίμημα- και έτσι δεν αποκλείεται να υπάρξουν παραμετρικές αλλαγές στη διαδικασία.