Έσοδα έως και 726 εκατ. ευρώ θα φέρει στο Δημόσιο η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών

Τόσο ο νόμος 4340/2015, όσο και η Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου αρ. 36 της 2.11.2015 προβλέπουν ότι οι τράπεζες έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν μέρος των κεφαλαιακών αναγκών τους που προέκυψαν από το δυσμενές σενάριο των τεστ αντοχής, με την έκδοση υπό αίρεση μετατρέψιμων ομολογιών (Cocos) που αποφέρουν ετήσιο επιτόκιο 8% και τις οποίες θα αποκτήσει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Οι ομολογίες αυτές προσμετρούνται στα ίδια κεφάλαια των τραπεζών και αποτελούν πρόσθετο κεφάλαιο κατηγορίας 1 ή 2 (Additional Tier 1 ή Tier 2 Capital).

Αν και οι διαδικασίες για τις αυξήσεις κεφαλαίου μόλις έχουν ξεκινήσει, αναλύσεις τοποθετούν στα 4,2 δισ. ευρώ το συνολικό ποσό των υπό αίρεση μετατρέψιμων ομολογιών που θα εκδώσουν τα πιστωτικά ιδρύματα που θα έχουν ανάγκη τα Cocos (Τράπεζα Πειραιώς και Εθνική Τράπεζα). Αν αυτός ο υπολογισμός επιβεβαιωθεί τότε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα εισπράξει μέσα στο 2016 περίπου 450 εκατ. ευρώ που αντιστοιχούν στο επιτόκιο 8% που συνοδεύει τα Cocos. Αυτά τα έσοδα το πιθανότερο είναι πως θα μεταφερθούν μέσω του ΤΧΣ στον Προϋπολογισμό.

Οι προνομιούχες μετοχές

Αλλά το όφελος για τον Προϋπολογισμό 2016 δεν σταματά εδώ. Δεδομένου ότι τα Cocos ως εποπτικά κεφάλαια είναι ίδιας διαβάθμισης με τις προνομιούχες μετοχές του νόμου Αλογοσκούφη η κυβέρνηση επεξεργάζεται και την είσπραξη της απόδοσης 10%+2% που συνοδεύει τους σχετικούς τίτλους.

Ο νόμος 3723/2008 (νόμος Αλογοσκούφη) προβλέπει ότι οι προνομιούχες μετοχές που εκδόθηκαν το 2009 για την κεφαλαιακή θωράκιση των τραπεζών δίνουν ετησίως επιτόκιο 10%. Ωστόσο, επίσης προβλέπει πως στην περίπτωση παρόδου της πενταετίας και εφόσον δεν έχει προηγηθεί απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του πιστωτικού ιδρύματος για την επαναγορά των προνομιούχων μετοχών, επιβάλλεται προοδευτικά σωρευτική προσαύξηση ποσοστού 2% κατ' έτος στο προβλεπόμενο ετήσιο δικαίωμα σταθερής απόδοσης που παρέχεται στο Ελληνικό Δημόσιο.

Το 2014, δηλαδή πριν την παρέλευση της πενταετίας, Alpha Bank και Τράπεζα Πειραιώς προχώρησαν στην αποπληρωμή των προνομιούχων μετοχών που κατείχε το Ελληνικό Δημόσιο και είχαν εκδοθεί στο πλαίσιο του Ν. 3723/2008. Συγκεκριμένα, στις 17 Απριλίου η Alpha Bank εξαγόρασε από το Ελληνικό Δημόσιο το σύνολο των 200.000.000 προνομιούχων μετοχών ύψους 940 εκατ. ευρώ, ενώ η Τράπεζα Πειραιώς στις 21 Μάιου αποπλήρωσε στο Ελληνικό Δημόσιο το σύνολο των προνομιούχων μετοχών ύψους 750 εκατ. ευρώ κυριότητάς του και έκδοσης της τράπεζας.

Αλλά η Εθνική Τράπεζα και η Eurobank δεν έπραξαν το ίδιο- παρά το ότι είχαν ολοκληρώσει με επιτυχία τις ανακεφαλαιοποιήσεις τους- εκμεταλλευόμενες μια τροποποίηση που είχε φέρει το 2012 η τρόικα στο νόμο Αλογοσκούφη, κατά την οποία τράπεζες που καταγράφουν ζημιές δεν έχουν υποχρέωση να πληρώνουν την απόδοση που προβλέπει ο νόμος.

Για την ιστορία, μετά από πιέσεις της τρόικας τον Νοέμβριο του 2012 με τον Ν. 4093/2012 προστέθηκε στην παρ. 3 του άρθρου 1 του Ν. 3723/2008 νέο εδάφιο που προέβλεπε πως: «Η ως άνω σταθερή απόδοση 10% είναι καταβλητέα σε κάθε περίπτωση, κατά παρέκκλιση των διατάξεων του κ.ν. 2190/1920 όπως ισχύει, εκτός του άρθρου 44Α, πλην της περιπτώσεως και στο μέτρο κατά το οποίο η καταβολή του σχετικού ποσού θα οδηγούσε σε μείωση των κυρίων στοιχείων των βασικών ιδίων κεφαλαίων του υπόχρεου πιστωτικού ιδρύματος κάτω από το προβλεπόμενο ελάχιστο όριο.»

Η αλλαγή στο νόμο

Η απαγόρευση αυτή ωστόσο σταματά να υφίσταται. Ο νέος νόμος για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και οι αλλαγές που επέφερε ξεκλειδώνουν την είσπραξη της απόδοσης 12% για τις αναληφθείσες προνομιούχες μετοχές αξίας 1,35 δισ. ευρώ της Εθνικής Τράπεζας και 950,1 εκατ. ευρώ της Eurobank. Αυτό διότι η είσπραξη της απόδοσης που δίνουν τα Cocos, όπως προβλέπεται από το νόμο 4340/2015 «εξουδετερώνει» την πρόβλεψη του νομού 4093/2012 στην οποία είχαν βασισθεί οι τράπεζες για να μην πληρώσουν την απόδοση τα προηγούμενα τρία έτη.

Αν μέσα στο 2016 καμία από τις Εθνική και Eurobank δεν εξαγοράσει πίσω τις προνομιούχες μετοχές, τότε το ΤΧΣ θα εισπράξει από τις δύο τράπεζες συνολικά 276 εκατ. ευρώ. Αυτό δεν μπορεί να ισχύσει παρά μόνον έως το 2017, καθώς τότε αναγκαστικά οι προνομιούχες θα μετατραπούν σε κοινές μετοχές. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να σημειωθεί πως αντί για μετρητά οι τράπεζες διευκολύνονται από το νόμο, ώστε να αποπληρώσουν τα σχετικά ποσά με την έκδοση κοινών μετοχών, τις οποίες το Δημόσιο θα αξιοποιήσει στη βάση των περιορισμών που θέτει ο ν. 3864/2010 που διέπει τη λειτουργία του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Σύμφωνα με πληροφορίες του CNN Greece για το θέμα των προνομιούχων έχει ήδη ενημερωθεί ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο οποίος συστηματικά από το 2012 συγκαταλεγόταν στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ που ζητούσαν την καταβολή των σχετικών αποδόσεων από τις ελληνικές τράπεζες. Με δική του μάλιστα επιμονή και ερωτήσεις στη Βουλή καταβλήθηκαν το 2012 στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας 555 εκατ. ευρώ που αντιστοιχούσαν στην πληρωμή της απόδοσης των προνομιούχων μετοχών για τα έτη 2010 και 2011.

Ο κ. Τσακαλώτος είχε αναδείξει το 2012 με ερωτήσεις του στη Βουλή την 386/2012 Γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους που έκανε σαφή αναφορά στην υποχρέωση των τραπεζών να καταβάλουν την απόδοση του 10% στο Δημόσιο, ενώ το 2014 εκείνος και βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ είχαν αναδείξει την εισήγηση της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία προέβλεπε την προοδευτικά σωρευτική προσαύξηση κατά 2% σε ετήσια βάση του ετήσιου δικαιώματος σταθερής απόδοσης που παρέχεται από τις προνομιούχες.

Σε κάθε περίπτωση αν στα περίπου 450 εκατ. ευρώ που αντιστοιχούν στο επιτόκιο 8% που συνοδεύει τα Cocos προστεθούν τα 276 εκατ. ευρώ της απόδοσης των προνομιούχων μετοχών τότε το Δημόσιο θα εξασφαλίσει 726 εκατ. ευρώ για την κάλυψη αναγκών του προϋπολογισμού. Αξίζει να σημειωθεί πως τα 555 εκατ. ευρώ των προνομιούχων μετοχών που είχαν εισπραχθεί το 2012 κάλυψαν ανάγκες που ανέκυψαν τη δύσκολη ταμειακά περίοδο του Μάρτιου – Ιουνίου 2015!