Περισσότερη φορολογική διαφάνεια υπόσχεται η Ευρώπη

Με βάση τα όσα παρουσιάστηκαν χτες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και συμφωνήθηκαν σήμερα στο Λουξεμβούργο από τους υπουργούς Οικονομίας και Οικονομικών των «28», τίθεται κατ’ αρχάς σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2017 ευρωπαϊκή οδηγία που προβλέπει την υποχρεωτική ανταλλαγή πληροφοριών για φορολογικές συμφωνίες των κρατών-μελών της Ένωσης.

Επιπροσθέτως, ορίζεται αναδρομικότητα πέντε ετών για τις φορολογικές συμφωνίες εκείνες που θα είναι σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2017 και τριών ετών για όσων η ισχύ έως τότε έχει παρέλθει.

Η συμφωνία αφορά ουσιαστικά την τροποποίηση προηγούμενης οδηγίας «περί διοικητικής συνεργασίας στο πεδίο της φορολόγησης – DAC» (2011/16/EU) της 15ης Φεβρουαρίου 2011, με την οποία η Ευρώπη μπαίνει στη μάχη κατά της εταιρικής φοροδιαφυγής, χωρίς όμως να έχει πείσει έως τώρα τους πάντες για την αποτελεσματικότητα των κινήσεών της.

Ο αρμόδιος Επίτροπος Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί εξέφρασε δημοσίως την ικανοποίησή του για το ομόφωνο της απόφασης (όπως αυτό, εξάλλου, προβλέπεται από τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και τόνισε ότι ο χρόνος επίτευξης της συμφωνία, «μόλις επτά μήνες μετά την πρόταση που υπέβαλε η Κομισιόν» ήταν τάχιστος. Για «αποφασιστικό βήμα προς την κατεύθυνση περισσότερης φορολογικής διαφάνειας» έκανε λόγο ο προεδρεύων του Συμβουλίου, υπουργός Οικονομικών του Λουξεμβούργου, Πιερ Γκραμένια.

Ευρωπαϊκό μαστίγιο και καρότο στις πολυεθνικές

Η συμφωνία έρχεται να προστεθεί σε έναν μακρύ κατάλογο πολιτικών αποφάσεων της ΕΕ για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών ανάμεσα στα κράτη-μέλη της, με σκοπό την καταπολέμηση της νομιμοφανούς φοροαποφυγής μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών, μέσω ενδο-ομιλικών συναλλαγών και υποτιμολόγησης (transfer pricing).

Σημείο αναφοράς των πιο πρόσφατων πρωτοβουλιών των Βρυξελλών είναι το σχετικό σχέδιο που είχε εκπονήσει ομάδας εργασίας της Κομισιόν τον Δεκέμβριο του 2012, χρονιά που κορυφώθηκε η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις -τις οποίες η Κομισιόν λαμβάνει υπόψη- το κόστος της φοροδιαφυγής στις χώρες της ΕΕ ανέρχεται περίπου σε 1 τρισεκατομμύριο ευρώ ετησίως.

Η σημερινή συμφωνία επεκτείνει τη θεσμοθέτηση των διασυνοριακών φορολογικών αποφάσεων (advanced cross-border tax rulings - ATRs) και των συμφωνιών συμφωνίες προκαθορισμένων τιμών (advanced pricing agreements – APAs), επιδιώκοντας τη μετάβαση προς ένα σύστημα βάσει του οποίου η χώρα όπου πραγματοποιούνται τα κέρδη μιας επιχείρησης είναι επίσης η χώρα φορολόγησης.

Το νέο αυτό σχέδιο δράσης έρχεται κατά τη διάρκεια της λουξεμβουργιανής προεδρίας και ένα σχεδόν χρόνο μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου Luxleaks, τον Νοέμβριο του 2014, στο οποίο πρωτοστατούσε το Λουξεμβούργο επί πρωθυπουργίας του νυν προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, εγείροντας ερωτηματικά για την αξιοπιστία των προτάσεων της Επιτροπής.

Αν και η Επιτροπή εκτιμά ότι η συγκεκριμένη συμφωνία συμβαδίζει με τη διεθνή πρακτική και αποτελεί σημαντικό βήμα για την προώθηση της φορολογικής διαφάνειας, δεν λείπουν οι κριτικές φωνές που κάνουν λόγο για συμβιβασμό σε σχέση με τις διακηρύξεις του περασμένου Μαρτίου.

Σύμφωνα με τη αρχική δέσμη των προτάσεων της Κομισιόν, η αναδρομική ισχύς της νέας οδηγίας θα εκτεινόταν πίσω σε βάθος δεκαετίας (περιλαμβάνοντας την αμαρτωλή εποχή πριν από το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης), η έναρξη ισχύος της οδηγίας θα τοποθετούνταν την 1η/1/2016 και θα κάλυπτε ένα ευρύτερο πεδίο υποθέσεων σε σχέση με το αντίστοιχο σχέδιο του ΟΟΣΑ.

Παίρνοντας τον δρόμο των διαδικαστικών, η αρχική πρόταση της Κομισιόν συνάντησε αντιδράσεις από πολλά κράτη-μέλη. Η Λετονία, που προήδρευε του Συμβουλίου της ΕΕ κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, κατέθεσε τον Ιούνιο πρόταση αναθεώρησης ορισμένων σημείων που αφορούσαν την αναδρομικότητα, αλλά και την εξαίρεση συγκεκριμένων περιπτώσεων επιχειρήσεων και ATRs με τρίτες χώρες, αλλά και επιχειρήσεων με τζίρο κάτω των 40 εκατ. ευρώ, όλα θέματα που συζητήθηκαν στο Ecofin της 19ης/6, πάλι στο Λουξεμβούργο, όπου το ενδιαφέρον μονοπώλησαν οι ελληνικές διαπραγματεύσεις

Η φοροδιαφυγή ψηλά στην παγκόσμια ατζέντα και χαμηλά στις προσδοκίες

Απ’ ό,τι φαίνεται η υπόθεση της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής θα εξακολουθεί να είναι για πολύ καιρό ακόμα ψηλά στην πολιτική ατζέντα, καθώς διάβρωση της φορολογικής βάσης από τους μεγάλους πολυεθνικούς ομίλους εν μέσω οικονομικής στασιμότητας, χρηματοπιστωτικής απομόχλευσης και συρρίκνωσης των εθνικών προϋπολογισμών φέρνει τις κυβερνήσεις σε δύσκολη θέση έναντι των ψηφοφόρων και φορολογουμένων.

Με τις κυρίαρχες πολιτικές ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να μην φαίνονται διατεθειμένες να προχωρήσουν μέχρι τέλους την υπόθεση των Luxleaks και τη δυνατότητα των μεγάλων πολυεθνικών να βρίσκουν πάντα παραθυράκια ("loopholes") στις εθνικές νομοθεσίες, πολλοί αναλυτές κρατούν μικρό καλάθι μέχρι νεωτέρας.

Το επόμενο επεισόδιο του έργου θα παιχτεί στην επόμενη σύνοδο των υπουργών Οικονομικών των G20 στη Λίμα του Περού στις 8 Οκτωβρίου και στην αντίστοιχη σύνοδο των αρχηγών κρατών στην Αντάλυα της Τουρκίας στις 15 και 16 Νοεμβρίου.