Συνήγορος του Πολίτη: Οι κατασχέσεις για χρέη προς το Δημόσιο δεν λύνουν το πρόβλημα

Στην έκθεση με τίτλο «Κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών για οφειλές προς το Δημόσιο» σημειώνεται πως η Πολιτεία οφείλει να διερευνήσει και να αναδείξει λύσεις που θα δώσουν στους φορολογούμενους τη δυνατότητα να αυξήσουν τα εισοδήματά τους, μέσα σε ένα κλίμα ανάπτυξης και οικονομικής ασφάλειας, ώστε να δύνανται εν τοις πράγμασι να αποπληρώσουν τις οφειλές τους.

Η έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη καταλήγει σε επτά βασικά συμπεράσματα σχετικά με τις κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών για οφειλές προς το Δημόσιο:

1. Η παρεμπόδιση της αυτόματης και αυτοδίκαιης προστασίας του άρθρου 31 του ΚΕΔΕ στα εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις και ασφαλιστικά βοηθήματα με την ανάδειξη της διαδικασίας γνωστοποίησης του ακατάσχετου λογαριασμού στη φορολογική διοίκηση, από διαδικαστική προϋπόθεση σε ουσιαστική προϋπόθεση, δυναμιτίζει τον σκοπό του νομοθέτη για προστασία των μισθοσυντήρητων φορολογούμενων.

2. Η δικαστική προστασία, είτε με τη μορφή της προσωρινής δικαστικής προστασίας (αναστολή εκτέλεσης κατάσχεσης, αναστολή καταδιωκτικών μέτρων) είτε με τη μορφή της υπαγωγής σε διαδικασία διαγραφής οφειλών λόγω οικονομικής αδυναμίας, αποδεικνύεται δύσχρηστη και αναποτελεσματική.

3. Τόσο οι ίδιοι οι οφειλέτες του δημοσίου και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, όσο και οι κληρονόμοι τους ή τα φυσικά πρόσωπα αλληλεγγύως ευθυνόμενα με νομικά πρόσωπα που έχουν παύσει να υφίστανται, συχνά αιφνιδιάζονται από τη διαδικασία κατάσχεσης, την οποία πληροφορούνται όταν επιχειρούν πρόσβαση στις καταθέσεις τους. Αυτό συμβαίνει είτε επειδή το κατασχετήριο δεν κοινοποιείται στον οφειλέτη, πράγμα που κρίθηκε ως συνταγματικά ανεκτό από το ΣτΕ, είτε γιατί η φορολογική ή η κοινωνικοασφαλιστική διοίκηση συσχετίζει τις οφειλές των εκλιπόντων φυσικών προσώπων ή των λυθέντων νομικών προσώπων με τους ήδη μη υφιστάμενους ΑΦΜ τους, και όταν, εν συνεχεία, προβεί σε λήψη καταδιωκτικών μέτρων, τότε τα στρέφει κατά των κληρονόμων και των αλληλλεγγύως ευθυνόμενων φυσικών προσώπων, τα οποία ωστόσο ουδέποτε είχε ενημερώσει για τις οφειλές αυτές.

4. Τα σφάλματα τα οποία εμφιλοχωρούν στη διαδικασία, είτε με την μορφή αριθμητικού λάθους, είτε με την μορφή καθυστέρησης ευθυγράμμισης με τροποποιήσεις της νομοθεσίας, συχνά δεν διορθώνονται παρά μόνο με προσφυγή στην δικαιοσύνη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον φορολογούμενο.

5. Ακόμη και εάν υπάρξει παραδοχή ενός σφάλματος, η φορολογική ή η κοινωνικοασφαλιστική διοίκηση δεν επιστρέφει στους πολίτες τα εξ αυτού παρακρατηθέντα ποσά, αλλά τα συμψηφίζει με υπάρχουσες οφειλές.

6. Τα προνοιακά επιδόματα και ασφαλιστικά βοηθήματα δεν τυγχάνουν συνολικής και ενιαίας προστασίας, αλλά κατατρύχονται από αποσπασματική πολυνομοθεσία, που συχνά οδηγεί στην κατάσχεσή τους, με μεγάλη δυσκολία στην επιστροφή των χρημάτων στις ευάλωτες ομάδες προς τις οποίες απευθύνονται.

7. Οι αγροτικές επιδοτήσεις, παρά την κατηγορηματική διαβεβαίωση του ενωσιακού δικαίου ότι καταβάλλονται στο ακέραιο στους δικαιούχους, καταλήγουν σε πλείστες περιπτώσεις να μην φθάνουν στα χέρια των αγροτών οφειλετών του δημοσίου, λόγω μη θέσπισης ρητής διάταξης περί ακατασχέτου στην ελληνική νομοθεσία, και διχογνωμίας και μετάθεσης ευθύνης μεταξύ των φορέων, ως προς την διαβεβαίωση περί του ακατασχέτου.

Στον χαιρετισμό του στη εκδήλωση ο επικεφαλής της ΑΑΔΕ της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων Γιώργος Πιτσιλής σημείωσε η έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη είναι πολύ σημαντική για την εξαγωγή συμπερασμάτων, αλλά πρόσθεσε ότι ήδη επιχειρούνται μακροπρόθεσμες στρατηγικές για τη φορολογική συμμόρφωση και σε αυτό το πλαίσιο διευρύνεται η εφαρμογή ηλεκτρονικών μέσων και εφαρμογών όπως η ηλεκτρονική ρύθμιση για οφειλές και η διεύρυνση της ηλεκτρονικής φορολογικής ενημερότητας.

Ο ίδιος είπε πως η μείωση των κατασχέσεων το 2018 είναι αισθητή και δεσμεύθηκε να δημοσιοποιήσει τα σχετικά στοιχεία το αμέσως προσεχές διάστημα.

«Ως προς τον αριθμό των επιβληθεισών κατασχέσεων, οφείλω να διευκρινίσω ότι , είναι μεθοδολογικά εσφαλμένο να συγκρίνεται ο αριθμός των επιβληθεισών κατασχέσεων με τον αριθμό των οφειλετών καθώς σε ένα οφειλέτη μπορεί να έχουν επιβληθεί περισσότερες από μία κατασχέσεις. Με άλλα λόγια, το πλήθος των κατασχετηρίων εις χείρας τρίτων, και δη των ηλεκτρονικών, για τα οποία έχει γίνει πολύς λόγος τον τελευταίο καιρό, δεν αντιστοιχίζεται με σχέση ένα προς ένα με το πλήθος των οφειλετών. Ειδικά για το 2017, προχωρήσαμε σε περίπου 1.643.500 κατασχέσεις για περίπου 312.000 οφειλέτες, δηλαδή περίπου 5,3 κατασχετήρια ανά ΑΦΜ. Περαιτέρω, επισημαίνεται ότι το πλήθος των κατασχετηρίων αυτών βαίνει μειούμενο μετά από έγγραφο της Α.Α.Δ.Ε. του Δεκεμβρίου 2017,, με την οποία παρασχέθηκαν οδηγίες στις ΔΟΥ για την αξιοποίηση του Συστήματος Μητρώου Τραπεζικών Λογαριασμών και Λογαριασμών Πληρωμών –Σ.Μ.Τ.Λ. & Λ.Π., πριν από την επιβολή κατάσχεσης στα χέρια πιστωτικών ιδρυμάτων», είπε ο κ. Πιτσιλής.