«Κόκκινα δάνεια»: Θα χρειαστούν οι τράπεζες δημόσιο χρήμα;

Η απάντηση αυτή ουσιαστικά ισοδυναμεί με έμμεση παραδοχή πως οι τράπεζες θα χρειαστούν δημόσιο χρήμα ως κεφαλαιακή ένεση για να προχωρήσουν στη μείωση του μεγάλου αποθέματος κόκκινων δανείων ύψους 89 δισ. ευρώ που τις βαραίνει σήμερα. Και αυτή η παραδοχή από μόνη της αρκεί για να κλονίσει προσθετα την εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Το asset protection scheme

Ωστόσο, η κυβέρνηση υπολογίζει χωρίς τον ξενοδόχο στο ζήτημα της δημιουργίας εγγυοδοτικού ταμείου. Όλοι ανεξαρτήτως οι θεσμοί απορρίπτουν αυτό το ενδεχόμενο. Κάτι που το γνωρίζει και η Ελληνική Ένωση Τραπεζών και η Διοίκηση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ).

Το σχέδιο που εμφάνισε χθες η κυβέρνηση δεν είναι δικής της έμπνευσης. Είναι ένα σχέδιο που έβαλε το ΤΧΣ στο τραπέζι πριν ένα χρόνο. Ουσιαστικά πρόκειται για την ελληνική εκδοχή ενός εργαλείου που χρησιμοποιήθηκε την περίοδο 2009-2010 στη Βρετανία για την ανάσχεση των κόκκινων δανείων.

Το εν λόγω σχέδιο προβλέπει την παροχή εγγύησης του Δημοσίου για ενδεχόμενες ζημιές των τραπεζών από μη εξυπηρετούμενα δάνεια, μέσω ενός ειδικού εγγυητικού σχήματος (asset protection scheme), με στόχο την άμεση κεφαλαιακή ανακούφισή τους και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του μεγάλου προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Στόχος είναι να χορηγηθούν εγγυήσεις για μέρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών -κυρίως μικρομεσαίων επιχειρήσεων- προσφέροντας έτσι άμεσα ισχυρή κεφαλαιακή στήριξη στις τράπεζες. Πώς γίνεται αυτό; Αρχικά επιλέγονται τα κόκκινα δάνεια που θα μετέχουν στο σχήμα. Εν συνεχεία καθορίζεται ένα κατώτερο όριο για την τιμή που μπορούν να λάβουν αυτά τα δάνεια (π.χ. 40 λεπτά ανά 1 ευρώ δανείου). Στο επόμενο βήμα, παρέχεται η κυβερνητική εγγύηση πως οποιαδήποτε ζημία έως το 90% της τιμής που έχει προσδιοριστεί (στο παράδειγμα μας 36 λεπτά ανά 1 ευρώ δανείου) θα καλυφθεί από το Δημόσιο, με το πρώτο 10% της ζημίας (4 λεπτά) να αναλαμβάνεται από την τράπεζα.

Με τη μέθοδο αυτή προβληματικά περιουσιακά στοιχεία της τράπεζας τιμολογούνται με ευνοϊκό τρόπο, χωριστά από τα λοιπά assets. Το Δημόσιο θα μπορεί δε να εισπράττει και προμήθεια από τις τράπεζες για τη χορήγηση των εγγυήσεων, η οποία θα καταβάλλεται σε βάθος χρόνου(στο βρετανικό μοντέλο ήταν 2% επί της συνολικής εγγύησης).

O Διευθύνων Σύμβουλος του ΤΧΣ Μάρτιν Τσούρντα υπερασπίζεται το asset protection scheme υποστηρίζοντας πως αφενός δεν προϋποθέτει τη μετακίνηση των προβληματικών δανείων από τα βιβλία των τραπεζών και την άμεση καταβολή των κεφαλαίων από τον εγγυητή, αφετέρου οδηγεί σε έμμεση κεφαλαιακή ενίσχυση των πιστωτικών ιδρυμάτων, δίνει χρόνο για να αντιμετωπίσουν τα μεγάλα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματά τους και οδηγεί στην αποφυγή μαζικών πωλήσεων κόκκινων δανείων σε χαμηλές τιμές.

Αρνητικοί οι θεσμοί

Οι θεσμοί ωστόσο θεωρούν παρωχημένο το σχήμα αυτό. Η πρόταση του ΤΧΣ αντιμετωπίζει αδυναμίες με τη μεγαλύτερη να είναι το πού θα βρεθούν πόροι για να καλύψουν αυτές τις εγγυήσεις. Η ευρωζώνη δεν συζητά καν τη χρήση του ταμειακού μαξιλαριού ασφαλείας για την χρηματοδότηση ενός τέτοιου σχήματος. Τίθεται δε και ζήτημα κρατικών ενισχύσεων, κάτι που δύσκολα θα ξεπεραστεί, καθώς το επιχείρημα πως οι τράπεζες θα πληρώνουν για τις εγγυήσεις δεν πείθει την ΕΕ.

Αυτό που πλέον καθιστά το asset protection scheme παρωχημένο, είναι πως πανευρωπαϊκά επικρατεί η λογική πως τα κράτη δεν πρέπει να στηρίζουν τις τράπεζες τους, αλλά τα βάρη για αυτές πρέπει να τα επωμίζονται οι ιδιώτες μέτοχοι και πιστωτές τους (bail in).

Είναι χαρακτηριστικό πως το ΔΝΤ στην έκθεση που δημοσιοποίησε προ τριμήνου για την ελληνική οικονομία απέρριπτε το asset protection scheme, σημειώνοντας εμφατικά πως θα δημιουργήσει «δημοσιονομικού χαρακτήρα κινδύνους». Και αυτή την άποψη εκφράζουν όλοι οι θεσμοί.

Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι πως η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών έχει πλήρη γνώση της αρνητικής άποψης των θεσμών για το εγγυοδοτικό ταμείο για τα κόκκινα δάνεια και παρόλα αυτά κυβερνητικά στελέχη το εμφάνισαν χθες ως μια λύση, χρησιμοποιώντας το ουσιαστικά για επικοινωνιακούς λόγους.