Ουσιαστικότερη η πάταξη της φοροδιαφυγής από την κατάργηση των φοροπρονομίων στο Αιγαίο

Πέμπτη, 10 Δεκεμβρίου 2015 00:20

Το όφελος από την αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά είναι πολύ μικρό σε σχέση με την αναστάτωση που έχει δημιουργήσει, αναφέρει σήμερα (9/12) σε έκθεσή του το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής.

Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι συντάκτες της έκθεσης, το εκτιμώμενο ανώτατο όριο πρόσθετων εσόδων από την κατάργηση του ειδικού φορολογικού καθεστώτος στα νησιά του Αιγαίου «δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 160 εκατ. ευρώ».

Η έκθεση υποστηρίζει ότι η αδυναμία αύξησης των εσόδων ΦΠΑ προς «ένα βέλτιστο επίπεδο εσόδων» ελάχιστα επηρεάζεται από τους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ -συμπεριλαμβανομένης της ειδικής μείωσης κατά 30% στους συντελεστές ΦΠΑ στο Αιγαίο (πλην Ρόδου, Σαντορίνης, Μυκόνου, Νάξου, Πάρου, Σκιάθου, στις οποίες καταργήθηκε από 1ης/10), που θα ισχύει μέχρι την ολοκλήρωση της ένταξης και των υπολοίπων νήσων σε κανονικό καθεστώς ΦΠΑ (δηλαδή, από 4%, 9%, 16% σε 6%,13%, 23%)

Αυτό για το Γραφείο Προϋπολογισμού δεν σημαίνει ότι είναι «τελείως αναποτελεσματικές» οι προσπάθειες αύξησης των εσόδων μέσα από τον εξορθολογισμό των μειωμένων φορολογικών συντελεστών ή την επανεξέταση των όποιων φοροεξαιρέσεων αγαθών και υπηρεσιών.

Σημαίνει, όμως, ότι ως «απόλυτη πολιτική και οικονομική προτεραιότητα» θα πρέπει να τεθεί η «βελτίωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού και της αντιμετώπισης της παραοικονομίας στo πλαίσιo του ισχύοντος φορολογικού καθεστώτος».

Αυτό είναι και το βασικό συμπέρασμα της έκθεσης, προς επίρρωση του οποίου παρατίθενται χρονολογημένες οι εκτιμήσεις για τις απώλειες φορολογικών εσόδων (δείκτες Ελλείμματος ΦΠΑ) από φορολογικές απάτες και αναποτελεσματικότητα του φορολογικού μηχανισμού, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Προς διάδοσιν ωφελίμων ηλεκτρονικών συναλλαγών

Με βάση τη διεθνή εμπειρία και βιβλιογραφία, το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής προτείνει τα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής ως μέτρα αντιμετώπισης του Ελλείμματος ΦΠΑ, δηλαδή της διαφοράς ανάμεσα στα πραγματοποιηθέντα έσοδα από ΦΠΑ με το ισχύον φορολογικό καθεστώς και στα θεωρητικά/δυνητικά μέγιστα έσοδα από ΦΠΑ. Στο συγκεκριμένο θέμα η έκθεση ζητά ανάληψη πρωτοβουλιών από την κυβέρνηση και θέτει ως προϋπόθεση για την επιτυχία του εγχειρήματος τον «ενστερνισμό του από τους πολίτες (καταναλωτές και καταστηματάρχες).

Το Γραφείο εκτιμά τα πιθανά οφέλη για το Δημόσιο, τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις από τη διάδοση των ηλεκτρονικών συναλλαγών:

Το Δημόσιο θα μπορούσε να εισπράξει επιπλέον 2 δισ. ευρώ από ΦΠΑ, η εθνική οικονομία να εξοικονομήσει περί το 1,5 δισ. ευρώ από την ηλεκτρονική τραπεζική, ενώ και οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν 1- 1,5 δισ. ευρώ μέσω χρήσης ηλεκτρονικής τιμολόγησης.

Στη συνέχεια εξετάζεται το λεγόμενο «ρεαλιστικό» Έλλειμμα ΦΠΑ Οικονομικής Πολιτικής, που είναι η παραπάνω διαφορά αν δεν υπήρχαν οι ειδικές μειώσεις και οι όποιες εξαιρέσεις. (Η διαφορά αυτή δεν είναι μηδενική, γιατί «ρεαλιστικά» πάντα θα υπάρχουν αγαθά και υπηρεσίες που εκ φύσεων δεν είναι εύκολο ή δεν πρέπει να φορολογηθούν).

Συγκρίνοντας τα παραπάνω, το Γραφείο συμπεραίνει ότι:

Για τα νησιά του Αιγαίου, το δημοσιονομικό όφελος από την κατάργηση των ειδικά μειωμένων συντελεστών λόγω των στρεβλώσεων που θα δημιουργηθούν στην οικονομική δραστηριότητα ενδέχεται να είναι αμελητέο (συγκριτικά με τα έσοδα από τη πάταξη της παραοικονομίας) ή ακόμα και μεσομακροπρόθεσμα αρνητικό με την ευρύτερη έννοια του εθνικού συμφέροντος.

Συγκρίνοντας το Αιγαίο με την Αθήνα

Για να στηρίξει όλα τα παραπάνω, το Γραφείο Προϋπολογισμού επικαλείται την έρευνα που είχε γίνει τον Ιανουάριο του 2013 από το Ινστιτούτο Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών και παλαιότερη έκθεση των τεχνικών κλιμακίων του ΔΝΤ.

Στην πρώτη, είχε υπολογιστεί ότι η αύξηση των εσόδων από την κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε όλα τα νησιά του Αιγαίου θα πρόσθετε περίπου 69 εκατ. ευρώ ή 0,5% των 157,9 δισ. ευρώ συνολικών τότε εσόδων του 2013 (με την προϋπόθεση ότι, πρώτον, νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα κατανάλωναν όπως πριν και, δεύτερον, δεν θα αυξάνονταν οι περιπτώσεις φοροαποφυγής και φοροδιαφυγής λόγω των υψηλότερων συντελεστών. Εδώ το Γραφείο τονίζει ότι αυτά είναι «θέματα που ρεαλιστικά θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη).

Στη δεύτερη, το ΔΝΤ είχε εκτιμήσει ότι για το 2011 η αύξηση των εσόδων θα ήταν της τάξης των 130 εκατ. ευρώ, ενώ το υπουργείο Οικονομικών με τους δικούς του υπολογισμούς ισχυριζόταν ότι θα μπορούσε να ανέλθει στα 250 εκατ. ευρώ, που το Γραφείο χαρακτηρίζει «εξαιρετικά αισιόδοξη πρόβλεψη».

Τόσο για την εκτίμηση του 2013, όσο για τη διπλή εκτίμηση του 2011, το Γραφείο σημειώνει ότι απαιτείται επικαιροποίησή τους, καθώς για παράδειγμα το ΑΕΠ του 2013 καταγράφηκε στα 182 δισ. ευρώ και όχι στα 194 δισ. ευρώ που είχε προϋπολογιστεί, ενώ υπολειπόταν κατά 40 δισ. ευρώ από τα 222 δις. ευρώ του 2011, που σημαίνει ότι η διαρκώς μειούμενη οικονομική δραστηριότητα αποτυπωνόταν και στα έσοδα από ΦΠΑ, άρα και στα έσοδα από την υποθετική υιοθέτηση της αύξησής του στα νησιά.

Με δεδομένο ότι το ελληνικό ΑΕΠ, από τα 226,03 δισ. ευρώ το 2010, αναμένεται να πέσει στα 175,66 εκατ. ευρώ φέτος (πτώση 23,5%), σε καμία περίπτωση τα έσοδα από την αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά δεν θα ξεπερνούσαν την καλύτερη εκτίμηση του υπουργείου Οικονομικών για 250 εκατ. ευρώ ετησίως.

Η έκθεση αναφέρει ότι αυτό το ποσό αναλογεί στο 25% των εσόδων, τα οποία θα μπορούσαν να εισπραχθούν μόνο στην περιφέρεια της Αττικής, όπου παράγεται το 45% του ΑΕΠ της χώρας, από τη μείωση της φοροδιαφυγής, της φοροαποφυγής και της παραοικονομίας.

Όπως χαρακτηριστικά καταλήγει:

Ειδικότερα για τα νησιά του Αιγαίου που στο σύνολο τους παράγεται περίπου το 5% του ΑΕΠ (αν εξαιρεθεί η Κρήτη πολύ λιγότερο από το 5%) η κατάργηση της μείωσης κατά 30% των συντελεστών Φ.Π.Α (που δεν ισχύει ούτως ή άλλως για την Κρήτη) όχι μόνο δεν πρόκειται να συνεισφέρει σε αξιοσημείωτη αύξηση των εσόδων από Φ.Π.Α, αλλά αντίθετα θα οδηγήσει σε αύξηση της φοροδιαφυγής και της παραοικονομίας και σημαντική αύξηση του κόστους ζωής των κατοίκων του νησιού.

Το Γραφείο προειδοποιεί ότι κάτι τέτοιο «μπορεί να οδηγήσει στην εγκατάλειψη των νησιών με μεσομακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην εθνική κυριαρχία, στη μείωση της ανταγωνιστικότητας των νησιωτικών προϊόντων και των τουριστικών επιχειρήσεων».

Η έκθεση συντάχθηκε μετά από αίτημα που υποβλήθηκε στις 17 Ιουνίου 2015 από τον Δημήτριο Γάκη, πρόεδρο τότε της «Επιτροπής Απολογισμού και Γενικού Ισολογισμού του Κράτους και Ελέγχου της Εκτέλεσης του Προϋπολογισμού του Κράτους» και σήμερα πρόεδρο της Επιτροπής Περιφερειών της Βουλής.

Συντονιστής του Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή είναι ο κ. Παναγιώτης Λιαργκόβας, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, ο οποίος είναι επικεφαλής της Επιστημονικής Επιτροπής που απαρτίζεται από τα εξής μέλη: