Μόλις 121 μικρομεσαίες επιχειρήσεις αναμένεται να επωφεληθούν στην Ελλάδα από το σχέδιο Γιούνκερ

Τα παραπάνω παρουσίασε σήμερα ο Γίρκι Κατάινεν (Jyrki Katainen), αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδιος για θέματα απασχόλησης, ανάπτυξης, επενδύσεων και ανταγωνιστικότητας, ενημερώνοντας για τα αποτελέσματα του πρώτου χρόνου λειτουργίας του EFSI, το οποίο αποτελεί τον πυρήνα του Επενδυτικού Σχεδίου για την Ευρώπη.

Υπενθυμίζεται ότι το Ταμείο είναι διακριτή και διαφανής οντότητα και χωριστός υπό διαχείριση λογαριασμός στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (European Investment Bank – EIB), ο όμιλος της οποίας το διοικεί. Δημιουργήθηκε με τον «Κανονισμό για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, τον Ευρωπαϊκό Κόμβο Επενδυτικών Συμβουλών και την Ευρωπαϊκή Πύλη Επενδυτικών Σχεδίων», ο οποίος εξεδόθη από το Συμβούλιο την Πέμπτη 25 Ιουνίου 2015 –την ίδια ημέρα που πραγματοποιήθηκε το τελευταίο Eurogroup πριν από την ανακοίνωση για το δημοψήφισμα.

Αποτιμώντας ως εξαιρετικά επιτυχημένη την πορεία του EFSI, οι Βρυξέλλες ανακοίνωσαν ότι θα παρατείνουν τις δράσεις του για ένα χρόνο πέραν της αρχικά προβλεπόμενης τριετούς περιόδου ως τα μέσα του 2018. Στην Κομισιόν προσδοκούν ότι σε αυτήν την περίοδο θα καλυφθούν τα εναπομένοντα κενά και οι ελλείψεις της αγοράς, αναμένοντας την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση επενδύσεων καίριας σημασίας για την απασχόληση.

Παράλληλα, εγκαινίασαν άλλο ένα εργαλείο του Επενδυτικού Σχεδίου, που ονομάζεται Ευρωπαϊκή Πύλη Επενδυτικών Έργων (European Investment Project Portal – EIPP). Η δημιουργία της νέας αυτής διαδικτυακής πλατφόρμας αποσκοπεί στην ενίσχυση του επενδυτικού ενδιαφέροντος, φέρνοντας σε επαφή Ευρωπαίους φορείς υλοποίησης έργων με πενδυτές από την ΕΕ και όλο τον κόσμο –ύστερα από αίτημα της επενδυτικής κοινότητας, όπως αναφέρθηκε χαρακτηριστικά.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που διαθέτει η Κομισιόν, ιδιαίτερα ωφελημένες από το EFSI είναι οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ).

• Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (European Investment Fund – EFI) έχει εγκρίνει 185 συμφωνίες χρηματοδότησης ΜΜΕ, με συνολική χρηματοδότηση από το EFSI ύψους 3,5 δισ. ευρώ. Περίπου 141.800 ΜΜΕ και επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης αναμένεται να ωφεληθούν.
• Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (European Investment Bank – EIB) έχει εγκρίνει 64 έργα για χρηματοδότηση στο πλαίσιο του ΕΤΣΕ, τα οποία αντιπροσωπεύουν συνολικά κονδύλια ύψους 9,3 δισ. ευρώ.
  
  

Το EFSI βασίζεται σε εγγύηση ύψους 16 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ (έχουν προβλεφθεί 8 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό της ΕΕ για τη στήριξη της εγγύησης) και 5 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων - Πηγή: Ένα επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη – Το «ενάρετο τρίγωνο» (σ.σ. επενδύσεις, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, δημοσιονομική υπευθυνότητα)

Συνολικά, τα έργα αυτά υλοποιούνται σε 26 κράτη μέλη (πλην Κύπρου και Μάλτας) και –με βάση τις παρεμβάσεις που έχουν ήδη εγκριθεί– το EFSI αναμένεται να διάθεσει πάνω από 100 δισ. ευρώ σε επενδύσεις (από τις εγγυήσεις ύψους 315 δισ. ευρώ που προβλέπονται στην τριετία), ενώ 500 εκατ. ευρώ θα μεταφερθούν από το σκέλος εγγυήσεων του EFSI για τις Υποδομές και την Καινοτομία στο σκέλος των ΜΜΕ, όπου φαίνεται να υπάρχει μεγαλύτερη κινητικότητα. Η δε EIB έχει αυξήσει σημαντικά –από τα 4 δισ. ευρώ στα 20 δισ. ευρώ ετησίως– τις λεγόμενες «ειδικές δραστηριότητες» («special activities»), που αφορούν σε έργα υψηλότερου επενδυτικού ρίσκου.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, κάθε ένα ευρώ που διαθέτει το EFSI, επιτρέπει στην EIB να χρηματοδοτήσει με τρία. Η Κομισιόν ευελπιστεί ότι, μέχρι το τέλος του προγράμματος, η κινητοποίηση των ιδιωτών στα συγχρηματοδοτούμενα έργα θα πενταπλασιάσει τον εσωτερικό αυτό πολλαπλασιαστή στο 15, ώστε τα 21 δισ. ευρώ του Ταμείου να αποφέρει 315 δισ. ευρώ σε νέες επενδύσεις.

Όλα τα παραπάνω έχουν και την πολιτική τους διάσταση. Όπως τονίζει η Κομισιόν:

Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να καθορίζουν σαφείς προτεραιότητες, να εκπονούν συγκεκριμένα επενδυτικά σχέδια με τη βοήθεια του Κόμβου Επενδυτικών Συμβουλών (European Investment Advisory Hub), κυρίως όσον αφορά τα διασυνοριακά έργα, και να διαρθρώνουν τα σχέδιά τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ώστε να χρησιμοποιούν στο έπακρο τα χρηματοδοτικά μέσα. Στο πλαίσιο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, τα κράτη μέλη οφείλουν να εφαρμόζουν τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις για την εξάλειψη των εθνικών εμποδίων στις επενδύσεις.

Ωστόσο, πενιχρά είναι τα αποτελέσματα του EFSI, όσον αφορά τη χρηματοδότηση ελληνικών ΜΜΕ. Το Αθηναϊκό Πρακτορείο μεταδίδει ότι μόνο 121 μικρομεσαίες επιχειρήσεις αναμένεται να επωφεληθούν στο σκέλος αυτό, με χρηματοδότηση 4 εκατ. ευρώ από το EFSI και επενδυτικό ορίζοντα 56 εκατ. ευρώ όπως δείχνει ο σχετικός πίνακας, μέσω του γερμανικού τραπεζικού ομίλου ProCredit, όπως υπεγράφη στις 9 Μαΐου στις Βρυξέλλες από την EIB και το Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο (European Investment Fund – EFI), αμφότεροι πυλώνες του EFSI.

Τα στοιχεία για την Ελλάδα περιέχουν μόνο ένα υπογεγραμμένο πρότζεκτ –και αυτό στο σκέλος της Καινοτομίας. Πρόκειται για το επιχειρηματικό σχέδιο έρευνας και ανάπτυξης της εταιρείας Creta Farms, που χρηματοδοτείται με 15 εκατ. ευρώ από την EIB στο πλαίσιο του EFSI, επένδυση που αναμένεται να δημιουργήσει πάνω από εκατό «ποιοτικές νέες θέσεις εργασίας» και να «πυροδοτήσει» συνολικές επενδύσεις ύψους 31 εκατ. ευρώ (σ.σ. εδώ ο εξωτερικός πολλαπλασιαστής δεν φαίνεται να ξεπερνά το 2).

Κατάινεν: Οι τράπεζες δεν αναλαμβάνουν ενδιάμεσο ρόλο

Τα παραπάνω διατυπώνονται δεκαοκτώ μήνες αφότου ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ (Jean Claude Juncker) δρομολόγησε το Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη και ένα χρόνο από τη δημιουργία του EFSI.

O πρόεδρος της Κομισιόν υποστήριξε ότι «το σχέδιό του δουλεύει και αψηφά τους πεσιμιστές».

Στο ίδιο πνεύμα, ο επί δεκαετίες πρώην πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, πρόσθεσε ότι «το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων δημιουργεί δουλειές και πυροδοτεί επενδύσεις κάθε μέρα στην πραγματική οικονομία. Γι' αυτό το λόγο προτείνουμε την επέκτασή του πέρα από το 2018. Ας είμαστε φιλόδοξοι στον να κάνουμε την Ευρώπη να επενδύει ξανά».

Κληθείς να σχολιάσει το πρόβλημα χρηματοδότησης των ελληνικών ΜΜΕ, ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδιος για θέματα ανάπτυξης και απασχόλησης Γίρκι Κατάινεν (Jyrki Katainen) ανέφερε ότι κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής του στην Αθήνα, συζήτησε το θέμα αυτό με κάποιους προέδρους ελληνικών τραπεζών.

«Οι τράπεζες είτε δεν θέλουν, είτε δεν μπορούν να παίξουν τον ρόλο του μεσάζοντα στη χρηματοδότηση των ΜΜΕ», παραδέχτηκε ο Κατάινεν. Δεσμεύτηκε ωστόσο ότι, «αν όλα πάνε καλά, θα υπάρξει νέα συμφωνία για τις ελληνικές ΜΜΕ».

«Ο πιο γρήγορος τρόπος για να τονωθεί η ελληνική οικονομία και να δημιουργηθούν νέες θέσεις απασχόλησης είναι να βελτιωθούν οι συνθήκες χρηματοδότησης των ΜΜΕ», τόνισε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι η Επιτροπή εργάζεται στενά με τις ελληνικές τράπεζες και τις ελληνικές αρχές προς την επίτευξη του σκοπού αυτού.

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τα όσα έχει παρουσιαστεί τον Νοέμβριο του 2014, «το Επενδυτικό Σχέδιο στοχεύει κυρίως στην άρση των εμποδίων στις επενδύσεις, στην προβολή και την τεχνική υποστήριξη επενδυτικών έργων και στην αποτελεσματικότερη χρήση νέων και υφιστάμενων χρηματοδοτικών πόρων».

Για την επίτευξη αυτών των στόχων, το σχέδιο βασίζεται σε τρεις άξονες δράσης:

• κινητοποίηση επενδύσεων ύψους τουλάχιστον 315 δισ. ευρώ σε διάστημα τριών ετών,
• στήριξη επενδύσεων στην πραγματική οικονομία,
• δημιουργία ενός φιλοεπενδυτικού περιβάλλοντος.

Το παράδειγμα των αεροδρομίων

Ένα από τα επενδυτικά σχέδια που διαφημίζονται στην Ευρωπαϊκή Πύλη Επενδυτικών Έργων είναι η επένδυση 15 εκατ. ευρώ για την επέκταση και αναβάθμιση του αεροδρομίου «Αριστοτέλης» στην Καστορία, το οποίο δεν συμπεριελήφθηκε στα περιεφερειακά αεροδρόμια που παραχωρήθηκαν στη Fraport.

Σε ειδική του έκθεση τον Δεκέμβριο του 2014 («Χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ αερολιμενικές υποδομές: περιορισμένη η αποδοτικότητα των σχετικών δαπανών»), το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο είχε εντοπίσει σπατάλη χρήματος, μελετητική ανεπάρκεια και καθυστερήσεις στην κατασκευή, για υποδομές που τελικά δεν χρειάζονταν, σε είκοσι αεροδρόμια πέντε ευρωπαϊκών χωρών, μεταξύ των οποίων και αυτό της Καστοριάς.

Πηγή: Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο

Τα εργα είχαν χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Συνοχής (Cohesion Fund) και το Ευρωπαίκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (European Regional Development Fund – ERDF) την περίοδο 2000-2006 και 2007-2013 αντίστοιχα. Το πρότζεκτ της Καστοριάς είχε λάβει κονδύλια ύψους 5,6 εκατ. ευρώ για επέκταση, η οποία «δεν δικαιολογούνταν», καθώς «η υπάρχουσα υποδομή του ελεγχόμενου χώρου του αερολιμένα ήταν υπεραρκετή ώστε να ανταποκριθεί στην προβλεπόμενη ζήτηση».

Επιπλέον, διαπιστωνόταν ότι «η επιχειρηματική ανάλυση προς υποστήριξη του έργου επέκτασης του διαδρόμου προσαπογειώσεων δεν ήταν επαρκής», «η επένδυση δεν κατόρθωσε να προσελκύσει επιπλέον επιβάτες», «σημειώθηκε μεγάλη ζημία κατά την περίοδο 2007 έως 2012». Από την άλλη, αυτό ήταν ένα από τα έντεκα πρότζεκτ που περιελάμβαναν «αξιολόγηση αναγκών για επιπλέον επενδύσεις σε αερολιμενικές υποδομές».

Συνολικά, το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε καθυστερήσεις στην κατασκευή στις περισσότερες περιπτώσεις και υπερβάσεις κόστους για το ήμισυ των υπό εξέταση αερολιμένων, με αποτέλεσμα τη δαπάνη περίπου 95,5 εκατ. ευρώ άνω του αρχικού προϋπολογισμού.

«Γενικά, πάνω από το ήμισυ των πόρων της ΕΕ που ελέγχθηκαν (55 %, ή 255 εκατ. ευρώ) κατανεμήθηκαν σε αδικαιολόγητα μεγάλες υποδομές», όπως ανέφερε τότε, «περίπου 38 εκατομμύρια ευρώ (8 % του συνόλου) των πόρων της ΕΕ που ελέγχθηκαν επενδύθηκε σε υποδομές οι οποίες δεν χρησιμοποιούνταν κατά την περίοδο του ελέγχου» και, τελικά, «πάνω από τα μισά έργα δεν αξιοποιήθηκαν πλήρως».

Συμπερασματικά:

Οι χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ επενδύσεις σε αερολιμένες είχαν περιορισμένη αποδοτικότητα. Πάρα πολλοί αερολιμένες, οι οποίοι συχνά βρίσκονταν πολύ κοντά μεταξύ τους, έλαβαν χρηματοδότηση για παρόμοια υπο- δομή, και σε πολλές περιπτώσεις οι υποδομές αυτές ήταν υπερμεγέθεις. Μόνο οι μισοί από τους αερολιμένες που ελέγχθηκαν κατόρθωσαν να αυξήσουν τον αριθμό επιβατών τους. Βελτιώσεις στην εξυπηρέτηση πελατών ή περιφερειακά κοινωνικοοικονομικά οφέλη, όπως η δημιουργία πρόσθετων θέσεων εργασίας, είτε δεν μετρήθηκαν είτε δεν τεκμηριώνονταν με στοιχεία. Διαπιστώθηκε επίσης ότι επτά αερολιμένες δεν ήταν οικονομικά αυτοσυντηρούμενοι και θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες για να παραμείνουν σε λειτουργία χωρίς περαιτέρω στήριξη από δημόσιους πόρους. Όσον αφορά την πλειονότητα των αερολιμένων που ελέγχθηκαν, το κλιμάκιο ελέγχου διαπίστωσε μεγάλες καθυστερήσεις στην κατασκευή και την τελική παράδοση των υποδομών. Το ήμισυ σχεδόν αυτών κατέγραψε υπερβάσεις κόστους, το οποίο σήμαινε ότι τα κράτη μέλη έπρεπε να δαπανήσουν από τους εθνικούς προϋπολογισμούς τους σχεδόν 100 εκατομμύρια ευρώ επιπλέον σε σύγκριση με τις αρχικές προβλέψεις.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο απεφάνθη ότι η Κομισιόν και τα κράτη–μέλη («συναρμόδια για τη δαπάνη πόρων της ΕΕ στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής») δεν συντόνισαν σωστά την συγχρηματοδότηση των έργων.

Διαπιστώνοντας ότι «η Επιτροπή επωμίζεται το σύνολο της ευθύνης για την ορθή χρήση των πόρων, καθώς είναι αρμόδια για την εποπτεία της συγκρότησης και της λειτουργίας συστημάτων ελέγχου στα κράτη μέλη, καθώς και για την επιστροφή των εγκεκριμένων δαπανών», οι Ευρωπαίοι δικαστές πρότειναν στην Κομισιόν να χρηματοδοτήσει για την περίοδο 2014-2020 μόνο βιώσιμες οικονομικά αεροπορικές υποδομές και πραγματικές ανάγκες.

Στην απάντησή της η Κομισιόν επικαλέστηκε την κρίση για τις κακές επενδυτικές επιδόσεις των προηγουμένων ετών και την κατάσταση των αερομεταφορών.

Η Επιτροπή σημειώνει ότι η οικονομία της ΕΕ-27 βρίσκεται σε στασιμότητα ή σε ύφεση από το 2007, με μόνη εξαίρεση το 2010 και το 2011. Ορισμένα από τα κράτη μέλη που εξετάστηκαν αντιμετωπίζουν δραματική πτώση του ΑΕγχΠ τους: η Ελλάδα βρίσκεται σε ύφεση για έκτο συνεχές έτος, ενώ η Ιταλία και η Ισπανία ήταν σε ύφεση τέσσερα από τα έξι έτη. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι η κρίση έχει σοβαρές και διαρκείς επιπτώσεις στις αεροπορικές μεταφορές.

Αναφέρθηκε δε στην περίπωση της Ελλάδας και της Ισπανίας ως χωρών όπου οι αεροπορικές μεταφορές μειώθηκαν.

Παρά το γεγονός ότι, από το 2010, οι εναέριες μεταφορές αυξήθηκαν στην ΕΕ-27, η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν σημειώθηκε γενική ανάκαμψη στις αεροπορικές μεταφορές κατά τη διάρκεια της περιόδου 2007-2013. Τα μέσα αριθμητικά στοιχεία για την ΕΕ δεν μπορούν από μόνα τους να αντικατοπτρίζουν τις διαφορετικές εξελίξεις των αεροπορικών μεταφορών στα διάφορα κράτη μέλη, οι οποίες διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών. Η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν υπάρχει σαφής τάση όσον αφορά την ανάπτυξη των αεροπορικών μεταφορών επιβατών στα υπό εξέταση κράτη μέλη. Για τα έτη 2007 έως 2013, οι αεροπορικές μεταφορές στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 3,3 % και στην Ισπανία κατά 3,5%.

Παραδέχθηκε ότι σε κάποιες περιπτώσεις έγινε κακή χρήση των κοινοτικών πόρων και διαβεβαίωσε ότι θα ακολουθήσε νέα προσέγγιση στα επενδυτικά πλάνα έως το 2020.

Η Επιτροπή επιθυμεί να υπογραμμίσει ότι από την εμπειρία αυτή έχουν ήδη αποκομιστεί διδάγματα και ότι, κατά συνέπεια, η προσέγγιση της νομοθεσίας είναι ριζικά διαφορετική για την προγραμματική περίοδο 2014-2020.

Αυτό που δεν κατάφεραν τα ευρωπαϊκά κονδύλια τη λεγόμενη εποχή της ευημερίας, θα το καταφέρει ένα πόρταλ στην εποχή της κρίσης.