Data Centers: Oι λόγοι που η Ελλάδα προσελκύει μεγάλες επενδύσεις

Χθες ήταν η σειρά της γαλλικής Data4 να γνωστοποιήσει την πρόθεση της να επενδύσει περί τα 300 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία ενός νέου data center campus στην Παιανία, στην Ανατολική Αττική. Και όπως σημειώνεται στη σχετική ανακοίνωση, η επένδυση αποτελεί μέρος του επενδυτικού προγράμματος επέκτασης ύψους 7 δισ. ευρώ στην Ευρώπη μέχρι το 2030, που στοχεύει να καταστήσει την Data4 τον κορυφαίο πάροχο data centers στη Γηραιά Ήπειρο.

Η έλευση της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) που έχει τεράστιες απαιτήσεις όσον αφορά την υπολογιστική ισχύ αλλά και την αξιοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων δεδομένων είναι ένας από τους βασικούς λόγους που οι επενδύσεις σε data centers έχουν «εκτοξευτεί» σε ολόκληρο τον πλανήτη με τεχνολογικούς κολοσσούς όπως η Microsoft, η Google και η AWS να ανακοινώνουν πλάνα πολλών δισ. δολαρίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Data4, μέχρι το 2030, ο αριθμός των data centers στην Ευρώπη αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,5 φορές, φτάνοντας περίπου τα 23 GW εγκατεστημένης ισχύος. Σχεδόν το ήμισυ αυτής της ισχύος (11 GW) θα πρέπει να αφιερωθεί στην τεχνητή νοημοσύνη.

Η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ως ένας κόμβος δεδομένων (data hub) λόγω της γεωγραφικής θέσης και ιδίως από τη στιγμή που ετοιμάζονται να «αφιχθούν» στη χώρας πολλά υποθαλάσια καλώδια, όπως το σύστημα καλωδίων AAE-1, που συνδέει την Ελλάδα με βασικές αγορές στην Άπω Ανατολή, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Εκτιμάται ότι μέχρι το τέλος του 2024, 20 υποθαλάσσια καλώδια θα συνδέουν την Ελλάδα με την περιοχή της Μέσης Ανατολής, της βόρειας Αφρικής και της Ασίας.

Οι μέχρι τώρα επενδύσεις

Αυτή η «αναβάθμιση» της Ελλάδας είναι και ο κύριος λόγος που έχουν ανακοινωθεί μία σειρά από μεγάλες επενδύσεις στη χώρα μας όσον αφορά στη δημιουργία data centers. Την αρχή έκανε τον Οκτώβριο του 2020 η Microsoft που έχει ανακοινώσει τη δημιουργία ενός data center campus, ακολούθησε η εξαγορά της Lamda Hellix, του μεγαλύτερου εγχώριου «παίκτη», από την Digital Realty, ενώ μετά ήταν η σειρά της Amazon Web Services (AWS) και της Google να ανακοινώσουν τα δικά τους πλάνα. Στη σχετική λίστα να προσθέσουμε και την ιταλική Sparkle αλλά και την ελληνική Lancom, η οποία παρουσιάζει έντονη δραστηριότητα έχοντας έδρα τη Θεσσαλονίκη.

Το 2024 υπήρξαν δύο ακόμη σχετικές ανακοινώσεις. Η μία έγινε από τη ΔΕΗ, η οποία πέραν του υποθαλλάσιου καλωδίου οπτικών ινών που θα συνδέσει Ευρώπη και Ασία και στην κατασκευή του οποίου συμμετέχει, ανακοίνωσε την πρόθεση της να δημιουργήσει το δικό της data center σε συνεργασία με την DAMAC από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η δεύτερη ήταν το μνημόνιο συνεργασίας που υπεγράφη τον περασμένο Φεβρουάριου συνεργασίας μεταξύ του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και του υπουργείου Επενδύσεων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων προκειμένου να υλοποιηθούν επενδύσεις από την πλευρά των ΗΑΕ για τη δημιουργία data centers στην Ελλάδα.

Η τελευταία ανακοίνωση έχει ένα επιπλέον ενδιαφέρον δεδομένου ότι έκανε λόγο για δημιουργία data centers, η συνολική ισχύς των οποίων θα μπορούσε να φθάσει τα 500 megawatts (MW). Το συγκεκριμένο νούμερο είναι εξαιρετικά μεγάλο αν αναλογιστεί κανείς ότι τα υπάρχοντα data centers στη χώρα μας εκτιμάται ότι έχουν συνολική ισχύ της τάξεως των 30 MW, ενώ με βάση τις ανακοινώσεις μέχρι το τέλος του 2023 οι τότε εκτιμήσεις έκαναν λόγο για μία αύξηση της συνολικής ισχύς στα 140-150 MW την επόμενη πενταετία. Αν αναλογιστεί κανείς ότι η ΔΕΗ κάνει λόγο για ένα data center 20 ΜW και η πρόθεση της Data4 είναι να φθάσει τη δική της ισχύς στα 90 MW, τότε μάλλον το όριο των 200 MW πρόκειται να ξεπεραστεί μέχρι το τέλος της δεκαετίας.

Προφανώς, όλοι οι «παίκτες» ποντάρουν στην ενίσχυση της ζήτησης λόγω του ΑΙ αλλά και στις ανάγκες που δημιουργούνται όσον αφορά στην μεταφορά δεδομένων από την Ασία προς την Ευρώπη με την Ελλάδα να μπορεί να εξελιχθεί σε κέντρο διακίνησης δεδομένων της ευρύτερης περιοχής.

Οι ανάγκες σε ρεύμα και οι καθυστερήσεις

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και αρκετά ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψιν. Το κυριότερο είναι οι τεράστιες απαιτήσεις σε ενεργειακούς πόρους που έχουν τα συγκεκριμένα data centers και δεν θεωρείται ιδιαίτερα απλή υπόθεση η κάλυψη τους ακόμη και αν χρησιμοποιηθούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Είναι προφανές ότι ένα μεγάλο μέρος των επενδύσεων που θα γίνουν θα αφορούν και αυτό το σκέλος.

Ένα άλλο ζήτημα είναι οι καθυστερήσεις που φαίνεται να υπάρχουν όσον αφορά στην έναρξη λειτουργίας αυτών των υποδομών, κυρίως από την πλευρά των μεγάλων τεχνολογικών κολοσσών. Είναι χαρακτηριστικό ότι 4 χρόνια μετά την ανακοίνωση της επένδυσης της Microsoft, δεν έχουν ουσιαστικά ξεκινήσει οι εργασίες ανέγερσης του πρώτου από τα τρία data centers του αμερικανικού τεχνολογικού κολοσσού!

Η επένδυση της Google καλύπτεται από αρκετό μυστήριο με τις πληροφορίας να κάνουν λόγο για μία επένδυση που θα γίνει σε στάδια ξεκινώντας με υποδομές 5-6 MW και ανάλογα με την πορεία της ζήτησης θα φθάσουν ακόμη και στα 40 MW. Δεν έχει ξεκαθαριστεί, όμως, αν η Google θα κατασκευάσει δικό της data center ή θα το αναλάβει για λογαριασμό της άλλη εταιρεία.

Όσον αφορά στην AWS, αυτό που γνωρίζουμε ότι οι δικές της υποδομές θα φιλοξενηθούν σε υπάρχον data center με τις υπάρχουσες πληροφορίες να αναφέρουν ότι αυτό θα είναι της Digital Realty στην περιοχή του Κορωπίου. Ο χρόνος έναρξης λειτουργίας της υποδομής της AWS είναι, επίσης, ένα ερώτημα καθώς επρόκειτο να ξεκινήσει εντός του 2024 αλλά δεν έχει υπάρξει ακόμη κάποια επίσημη ενημέρωση.

Πρακτικά, οι δύο «παίκτες» που κινούνται πιο γρήγορα είναι η Digital Realty και η Lancom. Η πρώτη προχωρά εξαιρετικά γρήγορα με τη δημιουργία των νέων data centers της στο Κορωπί αλλά και στο Ηράκλειο της Κρήτης. Στη Μεγαλόνησο κατασκευάζει νέο data center και η Lancom, η οποία επίσης επεκτείνει τις δικές της υποδομές στη Θεσσαλονίκη.

Όσον αφορά στην Data4, φέρεται να έχει μάθει από τα παθήματα των προηγούμενων και οι πληροφορίες αναφέρουν ότι έχει προχωρήσει αρκετά με τις προκαταρκτικές εργασίες και είναι θέμα μηνών να ξεκινήσει την κατασκευή του campus της στην Παιανία.

Μεσόγεια και Κρήτη στο επίκεντρο

Ένα σημείο που χρήζει προσοχής είναι η γεωγραφική συγκέντρωση που υπάρχει όσον αφορά στη δημιουργία νέων data centers με την ανατολική Αττική και ειδικά την περιοχή των Μεσογείων να είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.

Το campus της Digital Realty είναι στο Κορωπί, της Microsoft στα Σπάτα και της Data4 στην Παιανία. Η Google ίσως να αποτελέσει μία εξαίρεση καθώς φέρεται να κοιτάζει προς τα βόρεια προάστια της Αθήνας.

Ο λόγος είναι πολύ απλά ότι στην ανατολική Αττική προσαιγιαλώνονται τα υποθάλασσια καλώδια από την Κρήτη και αποτελούν διακλαδώσεις των μεγάλων δικτύων που έρχονται από τη Μέση Ανατολή. Και γι’ αυτό και η Κρήτη είναι η έτερη γεωγραφική περιοχή που συγκεντρώνει επενδυτικό ενδιαφέρον, ενώ δεν αποκλείεται να δούμε και κινήσεις στη Θεσσαλονίκη που έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί σε «πύλη» για τις χώρες των Βαλκανίων.

Παρά πάντως τις καθυστερήσεις, οι υπάρχουσες πληροφορίες αναφέρουν ότι δεν αποκλείεται να δούμε και άλλους διεθνείς παρόχους σχετικών υπηρεσιών να επενδύουν στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, το όνομα της Equinix, από τους μεγαλύτερους «παίκτες» παγκοσμίως, έχει ακουστεί αρκετές φορές αλλά δεν αποκλείεται να υπάρξουν και εκπλήξεις, ενδεχομένως από τη Μέση Ανατολή.